جای خالی برند صنایع دستی هنرمندان مسلمان در جهان/ تکنیک هنرهای سنتی ثبت جهانی شود

محمد رضا دهشیری به خبرنگار مهر گفت: بر اساس تفاهم نامه ای که بین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و  ارسیکا ( مرکز پژوهشهای تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی ) منعقد شده بود، بار دیگر پس از ده سال ایران میزبانی کنگره بین المللی هنرهای اسلامی و صنایع دستی را طی روزهای 15 تا 19 اردیبهشت ماه بر عهده گرفت و  میزبان بسیاری از هنرمندان صنایع دستی کشورهای اسلامی شد. در این میان سازمان میراث فرهنگی مشارکتی نکرد چون مدیرانش پیاپی تغییر می کردند و به جمع بندی درستی برای همکاری نرسیدند. به همین منظور دانشگاه هنر تبریز که تنها دانشگاه تخصصی هنر اسلامی در کشور است برای برگزاری این کنگره اعلام آمادگی کرد.

وی ادامه داد: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی متکفل ارتقای تعاملات با سازمانهای بین المللی مانند ارسیکا، آیسسکو و یونسکو است و هدفش ایجاد پل ارتباطی میان سازمانهای داخلی و این سازمان های جهانی بوده و هست. بنابراین تلاش می کنیم که ظرفیت های موجود در داخل ایران را به جهانیان معرفی کرده و در عین حال از ظرفیت های خارج از کشور برای ارتقای محصولات موجود در ایران استفاده کنیم. بنابراین احساس شد که در زمینه صنایع دستی نیز می توان همکاری های خوبی بین ایران و سایر کشورها داشت.

وی درباره اهداف برگزاری نشست های تخصصی در حاشیه این کنگره دو روزه که در تبریز و تهران برگزار شد، افزود: ایجاد راهکارهای توسعه صنایع دستی یکی از این اهداف بود چون معتقدیم صنایع دستی می تواند حتی از صنعت فرش نیز درآمدزایی بیشتری داشته باشد. در این میان چالش ها و راهکارهای پیش روی صنایع دستی و هنرهای اسلامی از جمله ایجاد زمینه های عرضه صنایع دستی در جهان اسلام مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. اما در کنار آن، تقویت صنایع دستی و هنرهای اسلامی، ترویج هنرهای اسلامی در بستر هنر و فرهنگ، بررسی چالش های پیش رو، آشنایی با تاریخ و خاستگاه هنرهای دستی و اسلامی در کشورهای اسلامی، تبادل تجارب بین هنرمندان مسلمان، آشنا شدن هنرمندان و اساتید جهان اسلام با هنر و تمدن ایران اسلامی از دیگر اهداف این کنگره به حساب آمد.

معاون پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تصریح کرد: در این کنگره، خالد ارن، مدیر کل سازمان ارسیکا، نزیه معروف معاون ارسیکا، خانم چن جینگ دبیرکل شورای جهانی صنایع دستی، تانگ معاون مدیر کل هنر و صنایع دستی چین، اندرسون مشاور عالی امور توسعه صنایع دستی یونسکو و والنتینا مشاور بین المللی صنایع دستی یونسکو به همراه عبدالغافر معاون توسعه و برنامه ریزی صنایع دستی در سازمان جهانی WIPO و مهمانان 22 کشور از جمله مصر، تونس، پاکستان ، سوریه ، امارات ، عمان، الجزایر ، آذربایجان ، اوگاندا، آفریقا، اکراین، تاجیکستان ، ترکیه، فرانسه، چین، قطر و ... حضور داشتند و آقای حسینی وزیر ارشاد و آقای خرمشاد ، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سخنرانی درمراسم افتتاحیه کردند و در کنار آن نمایشگاه کتابی با عنوان هنر و صنایع دستی در هتل آزادی برپا شد. اما نمایشگاه صنایع دستی ایرانی نیز در همین مکان برگزار شد که در اجرای آن سازمان میراث فرهنگی همکاری کرد. در حاشیه این کنگره ، مهمانان از موزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی دیدن کردند و با فعالیت های کمیته امداد امام خمینی در زمینه صنایع دستی آشنا شدند.

وی گفت: بحث  ما در این کنگره این بود که اساتید دانشگاهها و هنرمندان و اندیشمندان جهان اسلام و خارج از آن چه راهکارهایی برای توسعه صنایع دستی و هنرهای اسلامی عرضه می کنند. به همین منظور پیشنهادات مختلفی در این کنگره داده شد از جمله اینکه آقای خرمشاد رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پیشنهاد معافیت تعرفه های گمرکی در زمینه صنایع دستی بین کشورهای اسلامی و ایجاد اتحادیه هنرمندان جهان اسلام را داد که در گزارش علمی کنگره اعلام شد. هچنین تاسیس صندوق حمایت از هنرمندان صنایع دستی کشورهای اسلامی از دیگر مفاد موجود در بیانیه کنگره بود به این معنی که کشورهای اسلامی با پرداخت هزینه ای عضو آن شوند تا اگر رشته های صنایع دستی در خطر انقراض بود احیا شود چون میراث جهان اسلام شناخته می شوند.

دهشیری از جمله دستاوردهای کنگره را تغییر دیدگاه شرکت کنندگان نسبت به وضعیت داخلی ایران دانست و گفت که این مهمانان شنیده بودند که فضای ایران ناامن و تبلیغات منفی درباره ایران بسیار زیاد است اما زمانی که به ایران آمده بودند متوجه شدند این طور نیست حتی امرار معاش زنان خانواده از طریق صنایع دستی است و آنها در دانشگاهها و محافل فرهنگی و علمی شرکت می کنند به نحوی که یکی از اساتید دانشگاه مصر اعلام کرد ایران پرچم دار کشورهای اسلامی است و من یافته های خودم را از ایران به مردم مصر اعلام می کنم. تحولات شهری و وجود اتوبوس و مترو در تهران به آنها نشان داد که مردم ایران زندگی مطلوبی دارند و تحریم ها اثری در زندگیشان ندارد.

معاون پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: این کنگره هر سال برگزار می شود و ایران تنها کشوری است که توانسته در ده سال اخیر دوبار میزبان مهمانان کنگره باشد. چون سال 2002 نیز این برنامه در شهر اصفهان برگزار شد و همه مهمانان از این میزبانی آنچنان رضایت داشتند که عنوان می کردند کاش هر سال در ایران برگزار می شد. چرا که صنایع دستی ایران در میان کشورهای دیگر بسیار معروف و دارای کیفیت بهتری است.

دهشیری درباره حمایت از هنرمندان ایرانی در حاشیه برگزاری این کنگره اعلام کرد که نمی توانیم حمایت مالی از هنرمندان ایرانی کنیم اما می توانیم پل ارتباطی بین هنرمندان صنایع دستی ایرانی و هنرمندان کشورهای خارجی باشیم و با برگزاری هفته های فرهنگی ایران در کشورهای دیگر به معرفی ظرفیت های صنایع دستی و هنرمندان ایرانی بپردازیم البته برای این کار لازم است که در داخل کشور نیز بروبشورها و کاتالوگ های غنی با زبان های مختلف داشته باشیم تا آن را به کشورهای دیگر عرضه کنیم. با این حال برنامه ریزی برای حمایت از هنرمندان در کشور های اسلامی با ایجاد صندوق حمایت و توسعه و یا اتحادیه از جمله اقدامات حمایتی دیگر است. همچنین بر اساس تفاهمات بین سازمانی مجموعه مقالات ارائه شده در کنگره هنرهای اسلامی و صنایع دستی به سه زبان منتشر و برای تمامی کشورهای اسلامی از طریق سازمان ارسیکا ارسال خواهد شد.

وی گفت: ایجاد پایتخت نگارگری در ایران و تمامی مسائلی که در بیانیه آخر کنگره ارائه شد بستگی به تدوین ساز و کارهای اجرایی برای تحقق این امر و اختصاص بودجه لازم دارد تا اینکه هنرمندان صنایع دستی را جذب کرده و مکانی را برای ارائه محصولات آنها اختصاص داد. درباره این موضوع موافقت های اولیه انجام شده اما اجرایی شدن آنها به برنامه ریزی و اعتبار دستگاههای مربوطه بستگی دارد.

وی بیان کرد: هر کاری که نیاز به هماهنگی بین المللی داشته باشد را انجام می دهیم و گرنه حمایت و استفاده از ظرفیت های داخلی برعهده سازمان میراث فرهنگی است. به عنوان مثال در این کنگره بسیاری از میهمانان از هنرمندان ایرانی خواستند که در کشورشان نمایشگاه صنایع دستی برپا کنند و معلوم می شود که حمایت غیر مستقیم از این هنرمندان انجام شده است. معرفی هنرمندان صنایع دستی برای شرکت آن ها در نمایشگاه های صنایع دستی کشورهای خارجی برعهده سازمان میراث فرهنگی است و دارندگان مهر اصالت یونسکو از اولویت بالاتری برخوردار هستند.

وی بیان کرد: ارسیکا بررسی کرده که در سبد گردشگران هنرهای دستی هنرمندان کشورهای اسلامی  جای کمی دارند. شاید یکی از دلایل آن فقدان زمینه های اطلاع رسانی باشد بنابراین باید در حوزه هنرهای سنتی کشورهای اسلامی بازاریابی و تبلیغات انجام داد و مراکزی را برای نمایش آثار این هنرمندان ایجاد کرد.

دهشیری ادامه داد: هنرمندان مسلمان باید از برند معروفی در میان کشورهای جهان برخوردار باشند. یکی دیگر از مسائل مهم استانداردسازی محصولات است، آنها باید در چارچوب و استاندارد مشخصی کارهای خود را کیفیت دهند. اما  اکنون متاسفانه یکی از سوء استفاده هایی که در زمینه صنایع دستی می شود، کپی صنایع دستی ایرانی و ثبت آن به نام خودشان است بنابراین باید ثبت جهانی تکنیک های محصولات صنایع دستی در جهان انجام شود.