فهم فلسفه قرون وسطی بدون ابن‌سینا امکان ندارد/ ابن سینا اجمال تفکر فلسفی مسلمانان است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «ابن‌سينا پژوهي در ترازوي نقد» با هدف نقد و بررسي دو كتاب مهم «سخن ابن‌سينا و بيان بهمنيار»، تأليف استاد دكتر غلامحسين ابراهيمي‌ديناني و « التعليقات ابن‌سينا» به تحقيق و تصحيح دكتر سيد حسين موسويان، دوشنبه 20 خرداد با حضور حجت الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه، دکتر دینانی، دکتر فاطمه فنا، دكتر حسين معصومي همداني، دكتر نجفقلي حبيبي، دكتر سيد حسين موسويان، دكتر سيد محمود يوسف‌ثاني، دكتر مقصود محمدي در مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران برگزار شد.

دکتر معصومی همدانی در این نشست به وضعیت کنونی ابن سینا پژوهی در جهان پرداخت و گفت: اقبال به ابن سینا در جهان امروز و از قرن 20 با تحول همراه بوده است و آن تحول این بود که ایدئولوژی حاکم در قرن 18 و 19 این بود که فلسفه جدید گسستی کلی با فلسفه پیش از خود دارد. برای اروپایی ها فلسفه قبل از فلسفه جدید، محدود به فلسفه یونانی و اسکندرانی بود و دیدی صرفا تاریخی داشتند و کسانی هم که به این مسئله می پرداختند فیلسوف نبوده، بلکه غالبا زبان شناس و عالم الغه بودند.

وی افزود: از قرن 20 دید انقطاع کلی بین فلسفه جدید و فلسفه قبل از آن، معارض‌های جدی در حوزه تاریخ فلسفه و تاریخ علم پیدا کرد و اول بار از طریق مطالعات تاریخی به ویژه سرآغازهای فلسفه و علم جدید خود را نشان داد. به نظر می آید در طول یک قرن گذشته- عمدتا دیدگاه هایی که تعدیل شده اند- هم در حوزه تاریخ علم و هم در حوزه تاریخ فلسفه برنامه های پژوهشی  که موضوعات شان به نوعی پیوستگی بین دوران قدیم و جدید است، وسعت زیادی پیدا کرده است.

عضو مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: تا یک قرن پیش به نظر می رسید علم گالیه ای گسست کلی با هر نوع علم ماقبل خود است اما امروز یافته پیشینیان گالیله بسیار جدی است که طبیعیات ابن سینا را نیز شامل می شود. یعنی توجه به طبیعیات قدیم، پدیده جدیدی است و یکی از کارهایی که در چند دهه گذشته صورت گرفته است، انتشار ترجمه لاتین آثار ابن سینا است که به پروژه «ابن سینای لاتین» معروف است.

وی تأکید کرد: ابن سینا برای اروپایی ها از جایگاه والایی برخوردار است، به گونه ای که فهم فلسفه قرون وسطی بدون ابن‌سینا امکان ندارد. در همین مسئله طبیعیات ابن سینا در سالهای اخیر غیر از اینکه ترجمه جدید به انگلیسی، ایتالیایی از متافیزیک شفا شده است الان این مبحث موضوع دو سه ترجمه غربی نیز قرار گرفته است.

دکتر معصومی همدانی افزود: الان دو اتفاق افتاده است یکی متافیزیک تحلیلی که از بسیاری جهات مورد توجه فلسفه نبوده اما الان بسیاری از مفاهیم با الفاظ دیگر اما با ریشه ارسطویی مورد توجه قرار گرفته است.

وی توجه به منطق جدید و منطقهای دیگر را با توجه به آثار ابن سینا مورد تأکید قرار داد و افزود: در سطح جهان ابن سینا به عنوان فیلسوف زنده و متفکری که بسیاری از تحولات بعد از خود را روشن می کند، شناخته شده است.

این مدرسه تاریخ علم با اشاره به تسلط دکتر دینانی بر فلسفه اسلامی تصریح کرد: دکتر دینانی در عین دید کاملا درونی که به فلسفه اسلامی دارند، لب مطلب را به عنوان یک مسئله فلسفی مطرح می کنند.

دکتر معصومی همدانی در پایان با اشاره به کتاب« التعلیقات» ابن سینا که اخیرا توسط دکتر موسویان تصحیح و چاپ شده است، گفت: دکتر موسویان دقت غریبی بر جزئیات دارند و ایشان نه تنها این کتاب را تصحیح کرده بلکه آن را نیز تولید کرده است.

دکتر نجفقلی حبیبی نیز در بخشی از این نشست با اشاره به کتاب« التعلیقات» ابن سینا، از دکتر موسویان به عنوان یک مصحح نمونه یاد کرد و گفت: تصحیح در فهم مطلب بسیار تأثیر دارد. تعلیقات ابن سینا از این جهت اهمیت دارد که خود او در شفا تأکید می کند که می خواهد لواحقی بر کتاب بنویسد که مشکلات شفا را حل کند و هر سال این لواحق را بازبینی کند. اما این لواحق از بین رفته است که البته این اتفاق برای قانون نیز افتاده است. کار بزرگ آقای دکتر موسویان این بود که یادداشتهای پراکنده ابن سینا را دسته بندی و سازماندهی کرد و جای هر کدام را در آثار ابن سینا مشخص کرده است.

وی در پایان با اشاره به عزم مؤسسه حکمت و فلسفه ایران برای احیای آثار ابن سینا، از «تعلیقات» به عنوان اولین مجموعه از این طرح یاد کرد و گفت: پیشنهاد می کنم که شماره سطر در کنار صفحات آثار قرار گیرد تا پژوهشگر به راحتی به ارجاعات دسترسی پیدا کند.

در ادامه این نشست دکتر مقصود محمدی عضو بنیاد صدرا نیز طی سخنانی به ضرورت تصحیح و شیوه آن پرداخت و گفت: کتابهایی که به شیوه علمی امروز تصحیح نشده اند، قابل اعتماد نیستند برای همین ضرورت دارد که حتی کتبی که امروزه به چاپ رسیده است، تجدید نظر شود.

همچنین دکتر یوسف ثانی عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران طی سخنانی به کتاب «» اثر دکتر ابراهیمی دینانی پرداخت و گفت: دکتر دینانی درباره فلسفه قبل و بعد از ابن سینا آثاری را منتشر کرد و شاید تصور می کردند که هنوز زمان پرداختن به ابن سینا فرا نرسیده است اما امروز به این مسئله پرداختند و در این کتاب چندین مسئله مهم فلسفه این سینا را مورد بحث قرار دادند و عمدتا در نگارش این کتاب بر دو اثر ابن سینا یعنی التعلیقات و المباحثات متکی بودند و اغلب اشتغال ایشان علم و آگاهی و معرفت است و محور مباحث ایشان ابن سینا و علم به ویژه علم حضوری شکل می دهد.

دکتر فاطمه فنا ویراستار کتاب«» نیز طی سخنانی این کتاب را مواجه و گفتگوی دکتر دینانی با ابن سینا توصیف کرد و افزود: مطالعه تاریخ فلسفه اسلامی بدون مطالعه دقیق آراء ابن سینا بسیار ناقص و ابتر است و تعبیر من این است که اگر مجموعه تفکر ملاصدرا، تاریخ تفصیلی تفکر مسلمانان است، ابن سینا اجمال تفکر فلسفی مسلمانان را تشکیل می دهد.

به گزارش مهر، در پایان این نشست دکتر موسویان درباره چگونگی تصحیح کتاب« التعلیقات» ابن سینا توضیحاتی را ارائه کرد.