آسياي ميانه و رويكرد جديد تقابل با آمريكا

به گزارش خبرگزاري مهر ، جمهوري هاي اقمار شوروي سابق به لحاظ موقعيت استراتژيكي و از جنبه بسط و توسعه نظام تك قطبي در جهان براي آمريكا حايز اهميت فراواني است.

آمريكا به بهانه جنگ افغانستان توانست پايگاههايي را در كشورهاي آسياي ميانه مستقر كند كه اين كشورها بر حسب موقعيت سياسي شان براي خارج شدن از نفوذ سياسي مسكو به اين خواست آمريكا تن دادند.

اما در مقطع فعلي وضعيت منطقه به دنبال تحولات اخير به گونه اي است كه كشورها از نفوذ آمريكايي ها در منطقه نه تنها احساس امنيت نمي كنند كه عاملي بر بي ثباتي خود و ترس از نفوذ سياسي آمريكا در آينده را براي خود متصور هستند.

كشورهاي قزاقستان، ازبكستان، قرقيزستان و تاجيكستان به همراه چين و فدراسيون روسيه در روز 14 تيرماه در قالب سازمان همكاري شانگهاي (SCO) در آستانه پايتخت قزاقستان طي بيانيه اي از آمريكا خواسته بودند تا تاريخ مشخصي را براي خروج نيروهاي خود از آسياي ميانه تعيين كند.

اين اقدام كشورهاي آسياي ميانه از جهات مختلف قابل ارزيابي است.

با استقلال اين دسته از كشورها در سال 1992 سياست اتخاذي قدرتهاي وارث، در جهت فاصله گيري از روسيه و چرخش به سمت دولت آمريكا استوار گرديد اما از آنجا كه بافت حكومتي اين كشورها كه فضاي سياسي بسته بود با آنچه كه آمريكا پس از فروپاشي نظام دو قطبي در سطح جهاني دنبال مي كرد، متضاد بود.

اين تضاد سرانجام به ضرر نظامهاي فرسوده به ارث رسيده از شوروي سابق تمام شد كه منجر به يكسري آشوبها و ناامني در سطح منطقه گرديد . نفوذ و دخالت آمريكا در اين آشوبها موجب شد كه كشورهاي منطقه نگران تبديل اين دخالتها به يك رويه در آينده گردد.

در اين بين حكومتهاي جانشين تحولات اخير همچون قرقيزستان كه بايد به نوعي قدردان آمريكا باشند از ادامه حضور نيروهاي آمريكايي در منطقه ابراز نگراني كرده و بنابراين خواستار خروج اين نيروها هستند.

نكته ديگري كه كشورهاي آسياي ميانه را در برچيده شدن پايگاههاي آمريكايي جسورتر از قبل كرده است اينست كه با گسترش ناتو به سمت شرق و با وقوع انقلابهاي رنگي در اقمار شوروي سابق، عدم كفايت و توانمندي روسيه در برابرآمريكا مطمئن شده اند.

علاوه بر اين در فاصله 15 ساله استقلال توانسته اند تا حدود زيادي از سياق و سيطره روسيه خارج شوند و اكنون در مقام يك كشور مستقل با روسها و ساير كشورهاي قدرتمند همكاري داشته باشند.

در كنار عوامل فوق پيوستن كشورهايي چون ايران به سازمان همكاري شانگهاي كه كشورهاي آسياي ميانه باني آن هستند و با وجود كشورهاي رقيب آمريكا، چين و روسيه در اين سازمان وزنه ضد آمريكايي تصميمات در سطح منطقه سنگين تر از قبل شده ضمن آنكه از بين رفتن تشكيلات طالبان در افغانستان و وجود پايگاههاي آمريكايي در اين كشور، هيچگونه ضرورت و دليل قانع كننده اي بر ادامه وجود پايگاههاي آمريكايي در آسياي ميانه مشاهده نمي شود.

اگرچه دولتمردان آمريكايي با اين درخواست مخالفت كرده اند اما نظر به اينكه اعضاي سازمان همكاري شانگهاي كه كشورهاي آسياي ميانه نيز عضو آن هستند مصمم به اجرايي كردن تصميمات خود بر پايه اتحادي موفق هستند و با توجه به اينكه تسلط و نفوذ يك نيروي بيگانه بر خلاف تمايل و خواست كشور ميزبان مغاير با منشور بين المللي است و حكم تصرف را دارد لذا خروج نيروهاي آمريكايي در سايه تغيير رويكرد سياست خارجي كشورهاي آسيا نه ميانه دور از انتظار نيست.