بازخوانی علل انتقال قدرت در قطر

به گزارش خبرگزاری مهر، دقایقی پیش "شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی" امیرقطر در یک نطق تلویزیونی کناره گیری خود را از قدرت اعلام کرد.

این اتفاق در حالی رخ داد که رسانه های معتبر منطقه ای از یک ماه پیش اطلاعات متعددی را درباره انتقال قدرت در قطر مطرح کرده بودند. در این میان برخی رسانه ها همچون الجزیره که وابسته به خاندان آل ثانی است، تلاش می کردند به این موضوع بی توجه باشند و هرگز در این باره خبری منتشر نکنند.

مسئله انتقال قدرت در قطر ارتباط مستقیمی با ناکامی دوحه در دو جبهه سیاسی و نظامی بحران سوریه دارد. قطر که از یک سو ، از ائتلاف ملی مخالفان سوری حمایت می کرد با استعفای "معاذ الخطیب" رئیس این ائتلاف و جدایی برخی شخصیتهای مهم از آن ضربه سختی در تلاشهای سیاسی خود علیه سوریه دریافت کرد.

در این بین انتقادات مقامات مختلف و شخصیتهای مهم منطقه از سیاستهای بحث برانگیز قطر در مسائل خاورمیانه رو به افزایش نهاده بود. مواضع امیرقطر در موضوع تبادل اراضی میان فلسطین و رژیم صهیونیستی، روابط با مصر، آرزوهای وی برای مطرح شدن به عنوان رهبر جهان عرب و کشورهای اسلامی، حمایت آشکار از عوامل فتنه در کشورهای منطقه از جمله شیخ احمد الاسیر در لبنان، همکاری و هماهنگی اطلاعاتی امنیتی با موساد، پشتیبانی از عوامل و گروههای تروریستی، همگی از جمله مسائلی بود که انتقادات از نقش مخرب دوحه را به طور فزاینده ای افزایش داده بود.

شیخ حمد نیز که حتی آرزو داشت از همتایان سعودی خود در منطقه از لحاظ تاثیرگذاری پیشی بگیرد، همچنان کورکورانه و با قدرت به این سیاستهای مخرب ادامه می داد.  ضربه نهایی به امیرقطر که برکناری وی توسط اربابان آمریکایی وی را به موضوعی حتمی تبدیل کرد پس از پیروزی ارتش سوریه در منطقه القصیر محقق شد.

شیخ تمیم امیر جدید - شیخ حمد امیر سابق - نخست وزیر قطر
 

به نظر می رسد شکستهای متعدد امیرقطر در عرصه سیاسی که به هر نحو از سوی قدرتهای غربی تحمل می شد، در موضوع تحولات میدانی سوریه دیگر قابل پذیرش نبود و شوک بزرگی به محور ضدسوری وارد کرد. از نظر غربیها و برخی کشورهای عرب منطقه عامل اصلی این شکست بزرگ محور غربی عربی در عرصه سیاسی و نظامی سوریه، سیاستهای امیرقطر طی دو سال و نیم اخیر بود.

البته این مسئله را نباید از نظر پنهان داشت که امیرقطر به طور مستقیم یا غریرمستقیم عامل اجرای سیاستهای محور غربی عربی علیه سوریه بود؛ اما سران همین جبهه پس از شکستهای متعدد در سوریه به دنبال مقصری بوده اند تا شکستهای خود را توجیه کنند و در این میان سیاستهای افراط گرایانه شیخ حمد انتخاب این مقصر را برای آنها ساده کرد.

در این میان انتقادات از امیرقطر به بیخ گوش وی رسیده بود و دختر وی به طور علنی در شبکه های اجتماعی اعتراض و مخالفت خود را با سیاستهای پدرش در سوریه اعلام کرد. مخالفتی که بعدها مشخص شد از سوی "موزه بن ناصر المسند" همسر امیرقطر مدیریت می شده است.

بر پایه این مسائل بود که از یک حدود سه هفته پیش زمزمه های برکناری امیرقطر در رسانه های منطقه به گوش می رسید. حتی برخی منابع از کودتای نافرجام نخست وزیر قطر علیه امیر این کشور خبردادند که در پی تیرگی روابط این دو رخ داده بود. این مسائل پرده از بحران موجود در هیئت حاکمه قطر برداشت و لزوم پوست اندازی آن را برای قدرتهای غربی به ویژه آمریکا لازم و ضروری کرد.

نشست ضدسوری دوحه که چند روز پیش بدون حضور امیرقطر و با حضور جدی و فعالانه پسر وی برگزار شد گمانه زنی ها در این باره را تقویت کرد. در این نشست خبری از شیخ حمد نبود و تمیم فرزند ارشد وی در تمامی ملاقاتهای خصوصی با مقامات آمریکایی و اروپایی حضور داشت.

برخی معتقدند با کناره گیری امیرقطر از قدرت، آمریکا در تلاش برای ایجاد حاکمیتی جدید در این کشور است که راهبردهای واشنگتن در منطقه را با شکستهایی که امیرقطر عامل اصلی آن بود، روبرو نکند. حامیان این ایده معتقدند هم اکنون قدرت اصلی در قطر در دستان موزه بنت ناصر المسند همسر شیخ حمد و مادر امیر جدید قطر قرار دارد که همسویی کاملی با واشنگتن دارد.

البته رسانه هایی همچون الجزیره امروز تلاش کردند بدون توجه به این مسائل، از موضوع انتقال قدرت در قطر، رخدادی بی سابقه در جهان عرب بسازند که در آن رهبر یک کشور در عملیاتی کاملا دموکراتیک قدرت را به فرزندش واگذار کرده است. این رسانه ها طی ماهای اخیر با توجه به وابستگی های شدید خود هیچ گونه خبری در این باره منتشر نمی کردند و در تلاش برای سرپوش نهادن بر شکستهای امیرقطر در منطقه بودند.

-------------------------------------
گزارش: محمدعلی تخت رونده