حجت الاسلام علی نصیری در مورد جایگاه عقل و عقلانیت در آموزه های دینی و درجامعه ایرانی به خبرنگار مهر گفت: در بعد اسلامی و دینی همه خاورشناسان تأکید کرده اند که هیچ دین و مذهبی به اندازه دین اسلام به عقل و عقلانیت و تفکر بها نداده است. دو شاهد زنده از قرآن و روایات می آورم. در قرآن کریم سوره مبارکه علق اولین سوره ای است که بر پیامبر نازل شد شروعش با اقرا و خواندن است و در ادامه می آید وقتی صحبت از نعمات آفرینش می کند علّم بالقلم علّم الانسان مالم یعلم صحبت از تعلیم قلم دارد و از تعلیم آنچه انسان نمی داند. صحبت از خواندن و علم و دانش دارد. یک خاورشناس مجاری در کتاب محمد پیامبری که باید از نو شناخت مطرح می کند که من به مسلمانان تبریک می گویم که در کتاب آسمانی آنها آغازین سخنش سخن از علم و دانش است.
وی افزود: در روایات ما هم معتبرترین کتاب روایی ما کافی شریف اولین بابش باب عقل است. اولین روایتش هم این است که خداوند متعال فرمود محبوب ترین آفریده ما عقل است و آن چیزی را که بیشتر دوست داشتیم در انسان کاملتر کردیم. پس آن قرآن و این روایات ما که کاملاً جایگاه عقل و عقلانیت در آن پیداست. در مورد بعد ایرانی بودن تعقل این را بگویم که وقتی سه تن از فلاسفه هندی به درخواست جواهر لعل نهرو تاریخ فلسفه جهان را تنظیم کردند می گویند وقتی به ایران رسیدیم پدیده ای به نام بت پرستی در ایرانیان نیافتیم. درواقع قدیمی ترین دین آسمانی دین زرتشت است که حکایت از عقلانیت در تاریخ تفکر ایرانی دارد.
رئیس مؤسسه "معارف وحی و خرد ادامه داد: منشور کوروش هم یکی دیگر از نشانه های عقلانیت ایرانیان است کوروش به عنوان پادشاه هخامنشی از حقوق اقوام و ملل و مذاهب مختلف در این منشور یاد کرده است و برنامه بلند و قوی ای در حوزه تعاملات اجتماعی در آن بیان کرده است. بنابراین ریشه های دینی و ایرانی تفکر عقلانی در ایران بالا است.
این محقق و پژوهشگر علوم اسلامی تصریح کرد: اما اینکه وضعیت کنونی ما در خصوص عقلانیت چه است باید گفت باید برگردیم و به ریشه های آن قبل از انقلاب و به دوره قاجار بپردازیم. سیاستی در ایران دنبال شد که مردم را کور و نادان نگاه دارید و اینچنین جهل و نادانی را گسترش دادند که صدماتش را هم خوردیم. اما به برکت انقلاب اسلامی و هم پدیده جهانی شدن وضعیت عقلانی جامعه توسعه پیدا کرد . نمونه اش همین انتخابات اخیر است که در آن سلایق مختلف خود را نشان داد . انتخاب مردم هم از جهات مختلف درس آموز و شگفت آور بود. من خودم که با مردم روستا و کوچه و بازار صحبت می کردم برای من خیلی عجیب بود که همه مناظره های کاندیداها را دیده بودند و حرفهای آنان تأثیرشان را بر روی انتخاب آنها گذارده بود.
این کارشناس فقه و علوم قرآنی ادامه داد: در حال حاضر رشد عقلانی و سیاسی مردم بسیار بالاست و خیلی با گذشته تفاوت کرده منتها فقر اجتماعی تأثیرش را روی مردم می گذارد. این گرفتاری های بیش از حد تأمین معاش و دغدغه های شغلی و کار و تمشیت امور کاری کرده که مردم کمتر سر به تفکر و کتاب و مطالعه می گذارند. باید این بحران حل شود. در جهان غرب نیازهای کاذب افراد کاهش داده اند مردم حتی می خواهند بخوابند کتاب دستشان است برای اینکه دغدغه اجاره خانه و خرید گوشت و مرغ ندارند. مشکلات مالی و تورم وتأمین نیازهای کاذب درد اول مردم شده باید مردم نیازهایشان را به تناسب خودشان بشناسند.
نصیری تصریح کرد: باید کاری کرد که در تمام شهرها و روستاها مراجعه مردم به مساجد و کتابخانه ها و مراجعه به سایت ها و خبرها و روزنامه ها به مراتب از مراجعه آنان به خرید مایحتاج روزانه اشان بیشتر بشود. درگیری مردم با نیازهای کاذب باعث می شود که سطح آگاهی عمومی کاهش یابد و مردم از بسیاری از مسائل فرهنگی و دینی و تاریخی اشان را نتوانند مطلع شوند. امیدوارم روی کار آمدن دولت جدید فضای رشد و تعالی فکری و عقلانی مردم را بیشتر فراهم کند.
نظر شما