قرخود؛ جولانگاه شكارچيان غيرمجاز/ سوء مديريت در كمين حيات وحش خراسان شمالي

به گزارش خبرنگار مهر، استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور دو میلیون و 800 هزار هکتار وسعت دارد که 194 هزار و 141 هکتار آن تحت پوشش مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست قرار دارد.

مناطق تحت پوشش مدیریت حفاظت محیط زیست خراسان شمالی شامل دو پارک ملی سالوک و ساریگل، مناطق حفاظت شده سالوک، ساریگل، قرخود، گلول و سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم است.

منطقه حفاظت شده قرخود با مساحت 43 هزار و 778 هكتار در حوزه شهرستان مانه و سملقان و هم مرز با پارک ملی گلستان واقع شده و گونه های شاخص جانوري چون قوچ و میش اوریال، کل و بز، پلنگ، گرگ، گراز، خرس قهوه‌ای، آهو، کفتار، روباه، شغال، خرگوش، تشی، انواع گربه‌های وحشی، سمور و سنجاب و پرندگانی مانند کبک، تیهو، سیاه سینه، انواع کبوتر و انواع پرندگان شکاری دارد.

رنجي كه از سوء مديريت مي بريم

در حالي كه مديران محيط زيست خراسان شمالي در مصاحبه با رسانه ها همواره از افزايش شمار گونه هاي شاخص حيات وحش استان خصوصا قوچ و ميش و آهو در طي سال هاي اخير خبر مي دهند، فعالان زيست محيطي حرف ديگري دارند.

آنها با استناد به صحبت هاي خود مديران محيط زيست استان و نيز حضور پياپي در مناطق تحت حفاظت به منظور مشاهده گونه هاي جانوري مي گويند كه جمعيت حيات وحش خراسان شمالي خصوصا گونه هاي قوچ و ميش و كل و بز در غالب مناطق حفاظت شده استان به طرز چشمگيري كاهش يافته است.

آنان از جولان تقريبا آزادانه شكارچيان غيرمجاز در اين مناطق مي گويند و اظهار مي كنند كه شكار بي رويه در كنار سوء مديريت سبب شده تا مشاهده شكارچيان از مشاهده گونه هاي جانوري در اين مناطق بسيار راحت تر باشد.

در اين ميان وضع منطقه حفاظت شده قرخود بسيار بحراني تر از ديگر مناطق و پارك هاي استان است، جولان آزادانه شكارچيان و برخواستن صداي شليك گلوله از جاي جاي در اين منطقه، ديگر حتي داد شكارچيان قديمي و كمي منصف گذشته را نيز درآوده است.

آنان مي گويند اگر اين وضع به همين منوال ادامه يابد به يقين تا چند سال ديگر در سرتاسر منطقه حفاظت شده قرخود مشاهده يك راس قوچ و ميش هم امكان پذير نخواهد بود، بلايي كه هم اكنون تقريبا بر سر بز كوهي در اين منطقه آمده است.

مشاهدات شكارچيان، سركشي كوهنوردان و گفته هاي ماموران محيط زيست مبني بر كاهش فاحش رد پاي حيات وحش در منطقه و حتي در جوار آبشخورها همه و همه گواه از اين دارد كه مدت هاي مديدي است آب خوش از گلوي حيات وحش منطقه حفاظت شده قرخود پايين نرفته است.

فعالان زيست محيطي معتقدند در سال هاي اخير و با تغيير مديريت اين منطقه حفاظت شده، روند نابودي حيات وحش در قرخود سير صعودي به خود گرفته، چرا كه به واسطه عدم ارتباط مناسب و سازنده بين ماموران محيط زيست با مردم محلي و از طرف ديگر سوء مديريت در اين منطقه حفاظت شده، شكارچيان جري تر شده و هر وقت كه اراده كنند بند پوتين هاي خود را محكم كرده، اسلحه غالبا غيرمجاز را بر دوش انداخته و به سوداي شكار به كوه و بيابان مي زنند.

بنا به گفته خود شكارچيان، جولان آنها در منطقه قرخود به گونه اي است كه حتي به خود اجازه مي دهند پس از شكار قوچ و ميش، در داخل منطقه آتش افروخته و در همان جا دلي هم از عزا درآوردند، مطمئن از اينكه ماموران آنقدرها به خود زحمت كوهنوردي نمي دهند.

آنان مي گويند ماموران حفاظت محيط زيست در اين منطقه، خيلي كه هنر كنند ماموران يخچال مي شوند، يعني در برخي مواقع به واسطه اطلاعات رسيده، به منزل شكارچيان مي روند و لاشه شكار را از يخچال بيرون مي آورند.

نابودي محيط زيست منطقه حفاظت شده قرخود تنها به حيات وحش خلاصه نمي شود؛ در درجات پايين تر اين يغما، نابودي پوشش گیاهی منطقه قرار دارد.

ارس، کرکو، گوجه وحشی، زالزالک، گلابی، گردو، زبان گنجشک، زرشک، گون و درمنه از گونه هاي گياهي شاخص اين منطقه محسوب مي شوند كه در طول سال هاي اخير چندان از گزند سودجويان ايمن نبوده اند.

تاملي در باب ارائه آمارهاي غيرواقعي محيط زيست خراسان شمالي

مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در مورد آخرين سرشماري حيات وحش انجام شده در پارك ها و مناطق حفاظت شده استان مي گويد: آمار مشاهدات سرشماری پاییزه حیات وحش نسبت به سرشماری بهاره در آخرين سرشماري نشان دهنده رشد ۳۳ درصدی حيات وحش در پارك ها و مناطق حفاظت شده استان است.

حسين آبسالان با بيان اينكه سرشماری حیات وحش خراسان شمالی در پارک های ملی سالوک و ساریگل و مناطق حفاظت شده سالوک، گلول و سرانی، قرخود، ساریگل و پناهگاه حیات وحش میاندشت انجام شده است، اظهار مي كند: در هر سال دو مرحله سرشماری حیات وحش انجام می گیرد که اولین سرشماری بعد از زادآوری حیات وحش در فصل بهار و دومین مرحله سرشماری در پاییز هر سال انجام می پذیرد.

وي مي افزايد: آمار مشاهدات سرشماری پاییزه حیات وحش نسبت به سرشماری بهاره در سال جاری نشان دهنده رشد ۳۳ درصدی است و در این سرشماری سه هزار و 189 راس قوچ و میش، هزار و 54 راس آهو و ۱۴۰ راس کل و بز مشاهده شد.

اين مسئول تصريح مي كند: افزایش رشد قابل توجه آمار حیات وحش نسبت به سرشماری بهاره ناشی از افزایش کنترل و گشت همکاران محیط بان، افزایش امکانات رفاهی و پرسنلی و تامین امنیت حیات وحش با استفاده از ظرفیتهای افراد محلی در جهت دستگیری متخلفین شکار و صید است.

ارائه اين آمار رويايي از جانب مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي در حالي صورت مي گيرد كه بنا به گفته اين مسئول اولین سرشماری بعد از زادآوری حیات وحش در فصل بهار انجام می شود.

حال با علم به این موضوع که پس از زادآوری در بهار تا آذرماه که سرشماری پاییزه صورت می گیرد هیچ گونه زاد و ولد جدیدی در بین وحوش سرشماری شده صورت نمی گیرد، چگونه حیات وحش خراسان شمالی بدون زاد و ولد ۳۳ درصد رشد داشته است؟!

یعنی پس از تولد بره ها در فصل بهار و سرشماری بهاره توسط عوامل سازمان محیط زیست تا سرشماری بعدی در پاییز نه تنها هیچ گونه مرگ و میر طیبعی و غیر طبیعی، شکار مجاز و غیر مجازی در مناطق تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان شمالی صورت نگرفته بلكه به خودی خود، جمعیت حیات وحش این استان ۳۳ درصد رشد داشته است!.

رشد شمار حيات وحش در تمامي مناطق خراسان شمالي!

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی با اشاره به انجام سرشماری دوره‌ای در مناطق حفاظت شده این استان طی سنوات مختلف مي گويد: در آخرين سرشماري حيات وحش انجام شده در پارك ها و مناطق حفاظت شده استان، جمعیت آهو در پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم 799 رأس بوده است، حسين آبسالان اظهار مي كند: این تعداد نسبت به زمان سرشماری سال گذشته پاییز سال گذشته 61 درصد رشد داشته است.

وی همچنین به سرشماری جمعیت حیات وحش در پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل اسفراین اشاره مي كند و مي گويد: هزار و 34 راس آهو در این مناطق توسط محیط‌بانان شناسایی شده که 42 درصد نسبت به مدت قبل خود رشد دارد.

آبسالان شمار جمعیت حیات وحش(آهو) در پارک ملی و منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین را یک هزار و 475 رأس ذکر كرده و تصريح مي كند: این تعداد نسبت به سال قبل خود به بیش از دو برابر افزایش یافته است.

به گفته وی، در منطقه حفاظت شده قرخود نیز 110 رأس آهو سرشماری شده که نسبت به سال گذشته صرفاً 29 رأس رشد تعداد آهوان را در اين منطقه شاهد بوده ايم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی یادآور مي شود: سرشماری جمعیت حیات وحش در منطقه حفاظت شده گلول و سرآنی شیروان نیز انجام شد که در اين سرشماري 633 رأس آهو سرشماری شده و بر اين اساس جمعيت آهوان در اين منطقه نيز با رشد 73 درصدی نسبت به سال قبل مواجه بوده است.

سوالات بي جواب

حال پرسشي كه مطرح مي شود اين است كه چگونه جمعیت گونه آسیب پذیری همچون آهو در مدت یک سال در مناطق حفاظت شده خراسان شمالي رشدي دو برابري، 61 درصدي، 73 درصدي و ... مي كند.

اگر فرض كنيم دو سوم آهوان شمارش شده در يك منطقه حفاظت شده در خراسان شمالي ماده باشند و بر فرض محال تمامي اين جمعيت نيز بالغ و باردار شده باشند و تمامي آنها نيز زايمان كنند و در كنار اين هیچ یک از آهوان در مدت اين يك سال توسط انسان و گوشتخواران شکار نشده اند و هیچ یک از بره های متولد شده نيز تلف نشده اند و با علم به این نکته که آهو گونه ای تک زا بوده و ندرتا دوقلوزایی در آهو مشاهده می شود، باز هم جمعیت آهوان این منطقه رشدي دو برابري نخواهد داشت.

تنها اطلاعات كمي از محيط زيست لازم است تا بدانيم كه با توجه به شرايط کمبود امکانات و مشکلات حفاظتی در محیط زیست و نيز سوء مديريت هايي كه ديگر داد همه را درآورده است، رشد 100 درصدي و 73 درصدي آن هم در طول يك سال و آن هم در گونه آسيب پذيري چون آهو غيرواقعي است.

افزايش شكار در سايه كمبود نيروهاي حفاظتي يا ...

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان شمالی چندي پيش در گفتگو با خبرنگار مهر، کمبود نیروی انسانی را مهمترین دلیل تداوم پدیده شکار غیرمجاز در استان می داند.

رضا شکاریان با بیان اینکه در زمینه جلوگیری از شکار غیرمجاز علاوه بر کمبود نیروهای حفاظتی، از نظر امکانات نیز شکارچیان از ماموران مجهزتر هستند، می افزاید: به طور مثال در حال حاضر در منطقه میاندشت جاجرم موتورسیکلت های شکارچیان بسیار بهتر و سریعتر از موتورسیکلت های در اختیار ماموران است و شکارچیان با دارا بودن موتورهای قاچاق خارجی و با توجه به کویری بودن منطقه به راحتی از چنگ ماموران می گریزند.

وی اظهار می کند: از نظر اسلحه نیز با توجه به فراوانی سلاح غیرمجاز در دست مردم، به تبع این فراوانی سلاح، افرادی نیز کوله پشتی های خود را بسته و برای شکار به کوه و بیابان می زنند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گریزی نیز به مفاد قانونی برخورد قضایی با متخلفین زیست محیطی می زند و با گلایه از عدم بازدارندگی کافی این قوانین می گوید: جریمه های مالی و شرایط قضایی برای متخلفین زیست محیطی از سال 84 تاکنون تغییری نکرده و با توجه به تغییر ارزش پول، این جریمه ها دیگر بازدارندگی لازم را ندارند.

شکاریان در زمینه شکار مجاز در خراسان شمالی نیز اظهار می کند: از چندین سال گذشته به علت کاهش جمعیت آهو و قوچ و میش، مجوز شکار چهارپا در خراسان شمالی صادر نمی شود اما برای شکارچیان دارنده جواز معتبر اسلحه ساچمه زنی و دفترچه شکار، مجوز شکار کبک به صورت محدود صادر می شود.

قرخود را دريابيم

کمبود نیروهای حفاظتي در منطقه حفاظت شده قرخود مانه و سملقان و از طرف ديگر سوء مديريت در اين منطقه سبب شده تا نابودي محيط زيست در آن سير قهقرايي داشته باشد، نابودي كه دل تمامي دوست داران محيط زيست را به درد آورده و خواستار نجات اين منطقه حفاظت شده، شده اند.

البته اين مسئله در ديگر پارك ها و مناطق حفاظت شده استان نيز وجود دارد اما آنچه كه منطقه حفاظت شده قرخود را مستثني مي كند، وضع بسيار اسف بار آن به نسبت ديگر مناطق است.

بر اساس آمار کارشناسان محیط زیست خراسان شمالی، در سال 52 شمار آهوان موجود در منطقه قرخود بيش از سه هزار و 500 راس بوده در حالي كه اين تعداد در حال حاضر در بهترين حالت به كمتر از 100 راس كاهش يافته و اين مسئله در مورد قوچ و ميش نيز صادق است.