حجت الاسلام علی نصیری در مورد پیشینه فلسفه های مضاف در ایران به خبرنگار مهر گفت: فلسفه های مضاف را باید یک شاخه جدید و رویکردی نو در مباحث معرفت شناسی و مباحث فلسفی تلقی کرد که عمر چندانی هم ندارند. یعنی اگر بگوییم یک سده خیلی مبالغه کرده ایم. این فلسفه ها معرفت های درجه دومی تلقی می شوند.
وی افزود: فرض کنید در مباحث اخلاقی که می رویم به سمت اینکه گزاره ها یا اخلاقی دستوری هستند یا گزاره های هنجاری توصیه ای و یا گزاره های توصیفی هستند مثلاً در گزاره های دستوری می گوییم عدالت خوب است و ظلم بد است و در گزاره های توصیفی می گوییم که مسلمانان عدالت را رعایت می کنند. اما در بحث فلسفه اخلاق یک نگاه بیرونی دارد این پرسش را مطرح می کند که چه کسی آمده این را گفته رویکرد عدالت بر چه مبنای و چه اساسی است و روی می دهد آیا پدیده ای به نام نسبیت گزاره اخلاق یا اعتباری بودن آن وجود دارد یا نه؟ نظیر این نوع نگاه معرفت شناسانه از درجه دوم و از بیرون نگاه کردن به مسائل در همه علوم و دانشها می تواند اتفاق بیفتد.
رئیس مؤسسه "معارف وحی و خرد ادامه داد: برای مثال فلسفه علم، در علم می گوییم مثلاً در آزمایشگاه جریان خون در رگ ها و مویرگها و شاهرگها را فهمیدیم که چگونه است خون سازی در بدن اتفاق می افتد ولی فلسفه علم می آید می گوید این نوع تحلیل و این نوع دستاوردی که می خواهید بر اساس تجربه بدست آورید این چقدر صحت دارد چقدر اعتبار دارد و یقین آور است. چقدر می توانیم به آن استناد کنیم. همین طور در فلسفه تاریخ، در تاریخ اصل این است که چه اتفاقی در آن افتاده، اما فلسفه تاریخ می آید می گوید آیا اساساً تاریخ اعتبار دارد یا ندارد. تاریخ را از چه منابع و مصادری باید بگیریم آیا مثلاً پیش فرض های مورخ یا جهان شناخت در تحلیل او در تاریخ تأثیر می گذارد و مسائلی از این دست.
این محقق و پژوهشگر علوم اسلامی تصریح کرد: اما درباره فلسفه فلسفه، فلسفه حاوی یکسری مسائلی هستی شناختی به معنای عام کلمه است. اما اینکه خود فلسفه چقدر اعتبار دارد خاستگاه آن کجا بود و چه سیر و تطورات و تحولاتی داشته و چقدر می توانیم به فلسفه اعتماد کنیم اینها را باید در فلسفه فلسفه جستجو و بحث کرد. بنده دو مقاله در فلسفه های مضاف در رابطه با قرآن و حدیث در همایش آیت الله آشتیانی ارائه دادم. یکی فلسفه علوم قرآنی و یکی هم فلسفه علوم حدیث. از نظر مقوله تعریفی من اصطلاح خانه تکانی را برای فلسفه های مضاف بکار بردم. یعنی گفتم در فلسفه های مضاف آن علم یا دانش را یک خانه تکانی می کنیم یک نگاه بیرونی به آن می اندازیم.
نصیری درمورد اینکه در میان فلسفه های مضاف کدامیک برای مطالعه جدی تر در ایران اولویت دارند هم گفت: دو مقوله فلسفه دین و فلسفه سیاست خیلی اولویت دارند. فلسفه دین برای اینکه بسیاری از جوان ها می گویند ما بر اساس بحث ارث و میراث و توصیه والدین و محیط شهر و کشور مذهبی، آمدیم دین را پذیرفتیم اما این چرایی ها که از دین داریم اینک چرا باید دین داشته باشیم؟ چرا دین درست است؟ دین از کجا نشأت می گیرد و... این پرسشها باید پاسخ داده شوند که بحث در این باره به فلسفه دین مربوط می شود. در ارتباط با فلسفه دین باید خیلی کار کنیم.
این کارشناس فقه و علوم قرآنی ادامه داد: یکی هم فلسفه سیاست است در بعداز انقلاب یک مسئله ای را به نام مصلحت نظام مطرح کردیم که برای جوان ها خیلی سؤال پیش آمد که چقدر می توانیم حقایق را پنهان کنیم. گاهی اوقات آمار و گزارش هایی که داده می شود آمار و اطلاعات درستی نیستند ولی کسانی که گزارش می دهند می گویند مصلحت نظام چنین اقتضاء می کند. عملاً اخلاق را فدای سیاست می کنند. این یک سؤالی است که در حوزه مسائل سیاسی چرایی آن را فلسفه اخلاق سیاسی یا فلسفه سیاست یا فلسفه علوم سیاسی می تواند بحث کند. باید حل شود که ما در عرصه سیاست تا چه میزان می توانیم صداقت را رعایت کنیم کجاها مجاز هستیم کذب و مکر را وارد کنیم اینکه در روایات داریم «الکذب مکیره» جنگ مکر است و می شود در آن دروغ گفت.
وی یادآور شد: این مسئله تا چه اندازه روا است؟ چقدر باید در مسائل سیاسی با مردم روراست باشیم در حرف ها، گزارشها و عزل و نصب ها و خیلی حوزه های دیگر. این حوزه فقط مسئله امنیتی را می گیرد و مرزهای پنهان نظام را می گیرد؟ عرصه های این دو بخش کار جدی دارد.
نظر شما