فرهادی در اولین مصاحبه‌اش در ایران چه گفت/ بررسی مشکلات خانه سینما از دیدگاه حقوقی

به گزارش خبرنگار مهر، برنامه سینمایی "هفت" شب گذشته 21 تیرماه به نقد و بررسی فیلم سینمایی "گذشته" آخرین ساخته اصغر فرهادی که به تازگی در سینماهای ایران اکران شده است با حضور سعید قطبی زاده و حسین معززی نیا اختصاص داشت. همچنین میزگرد برنامه نیز به اختلافات خانه سینما با حضور وکلای سازمان سینمایی و خانه سینما می پرداخت.

رویدادهای سینمایی هفته، آمار فروش فیلم ها و آیتم پلان صنوف که به طراحان صحنه سینمای ایران اختصاص داشت بخش های ابتدایی برنامه شب گذشته بودند.

نظرسنجی برنامه نیز به طرح این سوال اختصاص داشت که از بین بازیگران فیلم های اصغر فرهادی بازی کدامیک را بیشتر می پسندید که از میان ترانه علیدوستی، هدیه تهرانی، شهاب حسینی و علی مصفا در پایان برنامه شهاب حسینی به عنوان بهترین بازیگر فیلم های فرهادی انتخاب شد.

فرهادی: ساختار فیلمسازی در ایران حرفه ای است

قبل از بخش نقد، خبرنگار هفت با اصغر فرهادی در زمان ورودش به ایران گفتگویی انجام داده بود. فرهادی در این مصاحبه با شبیه خواندن تجربه فیلمسازی در خارج از کشور و ایران عنوان کرد: معتقدم که ساختار فیلمسازی در ایران کاملا حرفه ای است و توانایی های تولید فیلم در ایران با اروپا هیچ تفاوتی ندارد.

وی درباره تولید فیلم‌های مشترک گفت: تولید محصول مشترک به کیفیت آن محصول ارتباط دارد و ساخت اثری به صورت مشترک با کشوری خارجی نمی تواند امتیاز یک اثر معرفی شود.

فرهادی درباره بهره‌گیری از بازیگرانی با ملیت‌های مختلف عنوان کرد: بخشی از این تفاوت ملیتی در فیلمنامه وجود داشت و داستان این زمینه را فراهم می کرد بخشی دیگر هم به تمرینات چند ماهه قبل از فیلمبرداری بازمی‌گشت که توانستیم تعادل را بین بازیگران به وجود آوریم.

فرهادی در پایان با اشاره به اینکه قدردان لطف و مهر مردم ایران است از استقبالی که از فیلمش در ایران شده است، ابراز خرسندی کرد.

قطبی زاده: احساسات‌گرایی پایان "گذشته" منطبق با منطق فیلم نیست

در ادامه برنامه نقد فیلم سینمایی "گذشته" با حضور سعید قطبی‌زاده و حسین معززی‌نیا برگزار شد. معززی‌نیا در ابتدای صحبت‌هایش با موفق خواندن فیلم "گذشته" عنوان کرد: این فیلم برای مخاطب بین المللی ساخته شده و مقایسه درستی نیست که این فیلم را با آثار گذشته فرهادی مقایسه کنیم. "گذشته" به طور آگاهانه مخاطب اروپایی را مد نظر قرار داده است و تلاش می کند با همه سلایق کنار بیاید.

قطبی زاده نیز در ابتدای صحبتهایش با اشاره به اینکه فیلم را دوست ندارد گفت: در این بحث بیشتر از آنکه بخواهم مخالف خوانی کنم دوست دارم بحثی باب شود درباره فیلم های مهمی چون "گذشته". این فیلم با معیارهای بین المللی ساخته شده است. معتقدم فرهادی افتخار سینمای ایران نیست بلکه یکی از مفاخر ملی ایران است. اما به عنوان یکی از علاقمندان سینمای فرهادی و کسی که فکر می کند فیلم"درباره الی..." یکی از 10 فیلم برتر سینمای ایران است فکر می کنم "گذشته" چیزهایی کم دارد.

وی ادامه داد: اگر فرهادی جزو فیلمسازان محبوب ماست و شخص محترمی هم هست دلیل نمی‌شود که هر فیلمش به عنوان اثری قابل دفاع معرفی شود. با وجود تاکید همیشگی فرهادی بر فیلمنامه و سابقه فیلمنامه‌نویسی اش در سینما و تلویزیون بیشترین مشکل "گذشته" با فیلمنامه اش است که فیلم را به اثری خسته‌کننده و ملال‌آور تبدیل کرده که در یک ساعت ابتدایی دلیل برای این همه مقدمه‌چینی برای آغاز بحران وجود ندارد.

معززی‌نیا نیز در ادامه عنوان کرد: متاسفانه در طول مدتی که فیلم اکران شده برخی اظهارنظرهای هیجانی و جبهه‌گیری‌های عصبی شکل گرفته که مناسب نیست. باید این فیلم را در همان قالبی که فرهادی برای فیلمش در نظر گرفته سنجید. متاسفانه کیفیت نمایش فیلم در ایران از لحاظ صدا و تصویر اصلا قابل مقایسه با نسخه اکران شده در جشنواره کن نیست و این مسئله یکی از دلایلی است که مخاطب را خسته می‌کند. معقول نیست که فیلم را با ساختار کارهای قبلی فرهادی که اصولی کلاسیک را رعایت می‌کرده‌اند مقایسه کنیم.

قطبی‌زاده با اشاره به اینکه "گذشته" ادامه معقول فیلم‌های قبلی فرهادی است، گفت: در این فیلم هم با تراکم شخصیت‌های مرکزی مواجه هستیم. پایان اثر پایانی سانتی مانتالیسم است و معتقدم که این میزان احساسات گرایی که منطبق با منطق فیلم هم نیست در حد و اندازه های فرهادی قرار ندارد. پایان فیلم پایان اخلاق گرایی است. فرهادی به شیوه ای از قصه گویی علاقمند است که در مواقعی این شیوه، استراتژی خاصی پیدا می کند. اگر بدون این استراتژی به داستانهایش نگاه کنیم متوجه می شویم که بسیار جذاب هستند اما این قصه ها زیر این شیوه خاص قصه گویی دفن می شوند.

معززی نیا: فرهادی برای روایت داستانش ساختمان مناسبی برگزیده است

وی ادامه داد: فیلمسازی را نمی شناسم که آنقدر در فیلم هایش مجذوب ایده پنهان کاری شده باشد. پرداختن به یک ایده خاص فیلمساز را به فیلمسازی مولف بدل نمی کند. فرهادی از "چهارشنبه سوری" به بعد یک موضوع را بیش از حد تکرار می کند. چهار فیلم قبلی فرهادی به خاطر غافلگیری ها و بازی های درخشانی که داشتند تبدیل به آثار بسیار خوبی شدند اما در این فیلم اتفاقات به صورت کودکانه ای رخ می دهد. این شیوه استراتژی روح ندارد و فرهادی مجبور شده به شیوه غیر منطقی از بحران هایی که ایجاد کرده فرار کند.

معززی نیا نیز در ادامه بحث با اشاره به اینکه فیلم پایانی نسبتا امیدوارانه و غیر سانتی مانتالیسم دارد گفت: معتقدم که پایان فیلم از لحاظ عاطفی باز است. من نمی خواهم تمام اشکالات فیلم را توجیه کنم اما معتقدم در نهایت این اثر استراکچر مناسبی را برای روایتش انتخاب کرده است و ساختمان عمومی فیلم ایرادی ندارد. ما چه فیلم را دوست داشته باشیم یا نه باید بپذیریم فرهادی که فیلمسازی قصه گو است بدون قصد مهاجرت دائم از ایران در ساخت یک فیلم فرانسوی مشارکت کرده و در راستای سینمای بین المللی موفق عمل کرده است. از این جهت فیلم فرهادی قابل مقایسه با آثار کیارستمی نیست.

قطبی زاده در پایان عنوان کرد: فرهادی تنها فیلمساز ایرانی است که دارد در یک پروداکشن جهانی فیلم می سازد و در ابعاد تجربی و کوچک فیلمسازی نمی کند. او تنها کسی است که توانسته سینمای قصه گو و حرفه ای ایران را در عرصه بین المللی مطرح کند. یکی از جلوه های کارگردانی فرهادی هدایت درست بازیگران و گرفتن بازی های درخشان از آنهاست.

تازه های اکران، گزارش تولید فیلم انیمیشن "آخرین داستان" نوشته و کارگردانی اشکان رهگذر که برداشتی آزاد از داستان ضحاک شاهنامه است و نقل قول های هفته که به صحبتهای مطرح شده توسط هنرمندانی چون ابوالفضل جلیلی، حسن هدایت، مسعود ده نمکی، جمشید مشایخی، مسعود کیمیایی، فرهاد توحیدی و... درطول یک هفته اخیر می پرداخت بخش های بعدی برنامه شب گذشته بودند.

آیتم پایانی برنامه به میزگردی با موضوع بازگشایی خانه سینما اختصاص داشت. بعد از پخش گزارشی از نحوه اداره خانه سینما و مشکلاتی که در طول یک سال گذشته برای این نهاد به وجود آمده است این بحث با حضور جمال خندان مشاور حقوقی هیات مدیره خانه سینما و بهزاد ابتهاج مشاور حقوقی سازمان سینمایی آغاز شد.

مشاور حقوقی خانه سینما: خانه سینما از سال 72 به صورتی قانونی تاسیس شده است

ابتهاج در ابتدای صحبتهایش با اشاره به برطرف شدن مشکل خانه سینما با توجه به توافقات انجام گرفته درباره شکل گیری اختلافات توضیح داد: خانه سینما از سال 72 که فعالیت خود را آغاز کرده است دارای 6 اساسنامه بوده که تا سال 87 همه  ارکانی که مد نظر وزارت ارشاد بوده است در اساسنامه هایش رعایت شده است. در سال 87 مصوبات اسانامه باعث بروز مشکلات شده است.

وی ادامه داد: در مصوبه سال 87 سه مسئله مهم که مغایر با قوانین است در اساسنامه رعایت نشده است. اولین مسئله بحث حضور ناظر مالی بود که باید با حکم وزیر ارشاد انتخاب می شد. دوم زیر نظر وزارت ارشاد بودن خانه سینما و سوم صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده و اختیارات مجمع برای تغییر مصوبات بود که در اساسنامه سال 87 این سه نکته کلیدی از اساسنامه خارج شده بود.

خندان با تایید صحبتهای ابتهاج در این زمینه توضیح داد: هر کدام از این تغییرات منشائی داشت و باعث بروز اشکالاتی در اداره خانه سینما می شد که همین مسائل باعث تغییر اساسنامه شدند. خانه سینما از سال 72 که اساسنامه اش به ثبت و تایید وزارت ارشاد رسیده نسبت به تغییراتی در اساسنامه اقدام کرده است.

مشاور حقوقی سازمان سینمایی: فعالیت خانه سینما از سال 76 غیر قانونی بوده است

ابتهاج در ادامه درباره تخلفاتی که خانه سینما در سال 1375 مرتکب شده است توضیح داد: طبق قانون تجارت چنانچه تغییرات اساسنامه بر طبق مقررات جامعه نباشند این تغییرات جنبه اجرایی و قانونی نخواهند داشت. فرض کنیم که خانه سینما قبل از سال 75 طبق قانون تصویب شده است. اما در سال 1375 ضوابطی برای اداره موسسات فرهنگی تصویب شد که فعالیت هر موسسه در راستای تکالیف مطرح شده در آن ضوابط بود.

وی ادامه داد: بر این اساس هر مرکزی که بخواهد در قلمرو فرهنگی فعالیت کند باید مسائل حقوقی مطرح شده را رعایت کن. 6 ماه نیز برای روند قانونی شدن موسسات، وقت تعیین شد اما از 27 فروردین سال 76 به بعد چون خانه سینما این ضوابط را برای قانونی شدنش رعایت نکرده است نهادی غیر قانونی تلقی می شد و وزارت ارشاد نیز دستور تعطیلی دائم آن را صادر کرد.

مشاور حقوقی خانه سینما در این زمینه توضیح داد: ارشاد بنا به استناد موارد دیگری خانه سینما را تعطیل کرد. وزارت ارشاد در نامه ای متذکر شده بود که به خاطر طی نکردن مراحل قانونی تاسیس خانه سینما این نهاد تعطیل می شود. در صورتی که خانه سینما ثبت قانونی شده است. اختلافات نیز از اینجا شروع شد. آن موقع ما نامه ای به وزارت ارشاد ارایه دادیم که خانه سینما به صورت قانونی تاسیس شده است. ما به دیوان عدالت اداری مراجعه کردیم و گفتیم تعطیلی خانه سینما خلاف قانون است. دیوان عدالت اداری هم تعطیلی خانه سینما را باطل اعلام کرد.

مشاور حقوقی سازمان سینمایی درباره رعایت نشدن مسائل حقوقی در اساسنامه ای که هیات هفت نفره خانه سینما تصویب کرده بود گفت: در اسان نامه ای که هیات هفت نفره تنظیم کردند باز هم موارد قانونی رعایت نشده بود. من و آقای خندان با هم جلسه ای گذاشتیم و از 12 مورد اختلافی که وجود داشت نزدیک به 9 مورد آن را به صورت قانونی برطرف کردیم.

وی افزود: این اساسنامه دوباره تنظیم شد اما متاسفانه باز هم روند بازگشایی خانه سینما با مشکل مواجه شد. اما رئیس جمهور دستور بازگشایی خانه سینما را صادر کرد. اما کدام خانه سینما؟ خانه سینمایی که روند قانونی را طی کرده باشد نه خانه سینمایی که متعلق به فرد و شخص خاصی است. مقدمه تشکیل مجمع عمومی خانه سینما ثبت صنوف سینمایی است که هنوز اتفاق نیفتاده است.

وکیل خانه سینما: سازمان سینمایی اساسنامه خانه سینما را به میل خودش تغییر داده است

خندان در پاسخ عنوان کرد: هیات هفت نفره خانه سینما اساسنامه ای را تنظیم کرد و به آقای جوزانی نماینده رییس جمهور در شورا تحویل داد. ما تصور می کردیم اساسنامه ای که به ما ارائه می شود همان اساسنامه ای باشد که ما به سازمان سینمایی و نماینده رییس جمهور ارائه دادیم اما اساسنامه جدید دارای تفاوتهای اساسی با چیزی بود که ما قبلا نوشته بودیم. بنابراین ما معترض شدیم. یک دستگاه دولتی نمی تواند با تحکم اساسنامه ای را تنظیم کرده و به ما ارایه دهد تا در مجمع عمومی آن را تصویب کنیم.

وی افزود: علی رغم تمام ایرادهایی که به اساسنامه سازمان سینمایی وارد بود ما فراخوان مجمع عمومی دادیم و به همه صنوف هم اعلام کردیم که دو اساسنامه پیشنهادی وجود دارد که مجمع عمومی تصمیم می گیرد کدام یک را بپذیرد. اساسنامه ای که در سازمان سینمایی پیشنهاد شده بود از لحاظ حقوقی بسیار مشکل داشت.

ابتهاج در پاسخ به خندان یادآور شد: تا زمانی که همه صنوف به صورت قانونی معرفی و ثبت نشوند شما نمی توانید مجمع عمومی برگزار کنید. خانه سینما متعلق به صنوف قانونی سینما است نه یک فرد خاص. شما مقدمه  را انجام نداده به سراغ نتیجه رفتید. معرفی اعضای شورای مرکزی صنوف 5 ساعت هم وقت نمی گرفت چه برسد به 72 ساعت. تا امروز یک صنف شما نیامده تا خودش را قانونی کند.

خندان در پاسخ توضیح داد: در تفاهمنامه ای که توسط نمایندگان سازمان سینمایی و خانه سینما در حضور رییس جمهور امضا شده است ما تا 6 مرداد که زمان برگزاری مجمع عمومی است فرصت داریم تا برای ثبت 29 صنف سینمایی اقدام کنیم. ما چطور می توانستیم طی 72 ساعت به صنوف اعلام کنیم که اساسنامه شان را به ثبت برسانند. ما تا 6 مرداد وقت داشتیم اما شما آن را به 72 ساعت تقلیل دادید.

وکیل سازمان سینمایی: نگذاریم خانه سینما متعلق به یک فرد خاص باشد

این حقوقدان ادامه داد: اگر دوستان می خواهند یک تشکل جدید با اسم دیگری تاسیس کنند اشکالی ندارد و ما با آن مخالف نیستیم اما اگر با نام خانه سینما بخواهند تصمیمی بگیرند ما از طریق قانون پیگیری خواهیم کرد. اسامی هیات مدیره خانه سینما تائید شده و در روزنامه رسمی کشور در سال 89 اعلام شده است. مطابق این روزنامه رسمی اعضای هیات مدیره و مدیر عامل خانه سینما مشخص هستند.

ابتهاج نیز در پایان صحبت‌هایش یادآور شد: افراد و آدم ها نباید در خانه سینما مهم باشند بلکه باید فعالیت‌ها بر اساس قانون شکل بگیرد. خانه سینما 5 هزار عضو دارد بنابراین معتقدم که باید آدم‌های جدید بیایند و فعالیتشان دوباره شکل بگیرد و مجمع عمومی جدید برگزار شود.