خدایا مرا به اعمال صالح رهنما باش/ اهمیت نیت در اعمال

«ای خدا مرا در این روز به اعمال صالحه راهنمایی کن و حاجتها و آرزوهایم را بر آورده ساز ای کسی که نیازمند به شرح و سئوال بندگان نیستی، ای خدایی که ناگفته به حاجات و به سرائر خلق آگاهی بر محمد و آل اطهار او درود فرست».

شرح دعای روز هفدهم ماه رمضان

مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی در شرح فزار نخست دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان می گوید: انسان، صاحب اختیار است می‌تواند رفتار خوب داشته باشد و «صالح» شود یا به عکس طالح باشد و جز «شر» از او صادر نشود. از خدای خود می‌خواهیم راهنمای ما برای رسیدن به اعمال شایسته باشد راه‌یابی به عرصه «اعمال صالح» توفیق بزرگی است. صالحات، همان کارهای خوب و شایسته است اعمالی که فرد و اجتماع را برای رسیدن به سعادت-که حد اعلا و هدف اصلی آدمی در زندگی است ـ آماده و نزدیک کند.

وی در ادامه به نشان‌ها و ویژگی‌های خاص اعمال صالح اشاره کرده و می گوید: عمل صالح از ایمان جدا نیست (یعنی فقط مؤمن عمل صالح می‌تواند انجام دهد)، از روی شعور و ادراک است، به قصد قرب الهی انجام می‌گیرد (یعنی خالصانه است)، لغو و بیهوده نیست و نتیجه‌بخش است، به موقع و شایسته است و در خدمت اجتماع است و دور از خودمحوری و خودخواهی.

این استاد اخلاق با بیان اینکه آنچه در عمل اسلامی، ارزش آفرین است، زمینه‌های عمل، انگیزه‌ها و نیت آن است نه منافع آن، تأکید می کند: آنچه امروزه رفتار برخی انسان‌ها را از عمل صالح دور می‌کند بی‌توجهی به همین نکته ارزشمند است. از خدا می‌خواهیم ضمیر ما را آگاه و پاک قرار دهد و نیت‌های ما را با عمل خداپسندانه، در خدمت به خلق و در راستای رضا و قرب خویش همراه کند. برخی در این ماه وقت سحر بلند نمی‌شوند و نماز صبح خود را اول وقت نمی‌خوانند. باید سحر بلند شوید و دعا بخوانید.

وی با تأکید بر اصل توکل بر خدای متعال در درخواست حوائج در شرح این فراز از دعا« «واقض لی فیه الحوائج و الامال»، یادآور می شود:  اگر امید داری که کسی دیگری دعایت را استجابت می‌کند، دعایت مستجاب نمی‌شود. اگر می‌خواهی که دعایت مستجاب شود؛ ببین در دلت اگر به هیچ کس امید نداری، خدا را صدا بزنی، خدا حاجتت را می‌دهد. توسل هم پیدا کنید مخصوصاً به «نرجس خاتون» که مادر ولی وقت (عج) است. وقتی به پسرش بگوید که کسی به من متوسل شده، پسر مجبور است به حرف مادرش گوش دهد. البته توسل به همه خوب است اما آنها مقداری طول می‌کشد.

مرحوم آیت الله مجتهدی در شرح فرازهای دیگر دعای روز هفدهم ماه رمضان می گوید: «یا من لا یحتاج الی التّفسیر و السّؤال» ای خدایی که احتیاج نداری من شرح بدهم. خدا خودش همه چیز را می‌داند و احتیاجی ندارد که ما تفسیر کنیم. نه تنها خدا به تفسیر و سؤال احتیاج ندارد، بلکه ائمه ما هم به آن احتیاج ندارند و از احوال ما باخبرند. «یا عالماً بما فی صدور العالمین» ای خدایی که ناگفته به حاجات و به اسرار خلق آگاهی. حالا چرا خدا احتیاج ندارد به سؤال و تفسیر؟ برای اینکه عالم است و به هر چیزی که در دل مردم عالم است، خدا آگاه است؛ اما باید با خدا باشیم تا کار ما را درست کند.

نماز شب هجدهم ماه مبارک رمضان

نمازهای مخصوصی برای هر شب ماه مبارک رمضان از حضرت علی (ع) روایت شده و ثوابهای زیادی برای هر شبی ذکر فرموده اند. این نمازهای مستحبی تماما دو رکعت دو رکعت خوانده می شود و خواندن آن در حالت نشسته هم جایز است، لکن ایستاده افضل است.

نماز شب هجدهم ماه مبارک رمضان، چهار رکعت (دو تا دو رکعتی) است که در هر رکعت بعد از حمد 25 مرتبه سوره کوثر خوانده می شود و حضرت علی(ع) در ثواب این نماز فرمود: هر کس بخواند، بشارت می دهد او را ملک الموت به این که خدای تعالی راضی است.