سنتهاي الهي درپاداشها و كيفرهاي اجتماعي

به گزارش خبرگزاری مهر، يكي از سنت هاي الهي که در قرآن كريم برآن تاكيد شده پاداشها و كيفرهاي اجتماعي است. اگر يك جامعه از فساد و معصيت دوري كند و اهل صلاح باشد، خداوند نعمت هايش را برآن جامعه مي افزايد و در مقابل، اگر جامعه اي راه فساد و معصيت در پيش گيرد و به آنچه فطرت و عقل فرمان مي دهد عمل نكند گرفتار انواع مشكلات و بدبختي ها خواهد شد و چه بسا،بساط آن اجتماع در هم پيچيده شود و از نعمت حيات محروم گردد.

آيات گوناگوني بيانگر اين حقيقت است. يك سلسله آيات، اصل اين سنت را بيان مي كند كه نزول خيرات و بركات بر يك اجتماع و نيز هلاكت يك جامعه، انعكاس اعمال خود آنها است. در آيه 53 سوره انفال بعد از بيان هلاكت فرعونيان به سبب گناهانشان،مي فرمايد: اينكه خدا آل فرعون را مجازات كرد به اين جهت و مطابق اين سنت است كه خدا نعمتي را كه به جمعيتي ارزاني داشته تغيير نمي دهد و ازآنها سلب نمي كند مگر اينكه آنها در خودشان تغيير ايجاد كنند و البته خدا شنوا و بينا به امور خلق است.

در جايي ديگر در آيه 11 سوره مبارکه رعد مي فرمايد؛ براي انسان درمسيرش به سوي خدا تعقيب كنندگاني از پيش روي او و ازپشت سرش وجود دارند. اين تعقيب كنندگان او را با اعمالش به امر خدا محافظت مي كنند. بدرستي كه خداوند نعمت هاي داده شده به قومي را تغيير نمي دهد تا مادامي كه آنها خود را تغيير دهند. و هر گاه خدا بدي قومي را بخواهد، اراده اش برگشت ندارد و براي آنها غير از او دادرسي نيست.

طبق آيه شريفه، خدا فرشتگاني را مامور حفظ انسان و اعمال و آثار او كرده است و تا زماني كه يك جمعيت، حالت كفران و ناسپاسي و عصيان و طغيان، به خود نگرفته باشند، نعمتش را از آنان دريغ نمي كند اما وقتي كجروي آغاز كنند تضميني براي ادامه نعمت نيست و چه بسا خدا نسبت به آنها، بلايي بفرستد.

در آیه 17 سوره  هود اين سنت الهي با بياني موجز، يادآوري شده است؛وما كان ربك ليهلك القري بظلم و اهلها مصلحون؛ خدا هيچ آبادي را كه اهلش اصلاح گر باشند هلاك نخواهد كرد. همين و قانون و سنت در سوره انعام آيه شريفه 117 چنين آمده است؛ اي پيامبر به مردمي كه تو را تكذيب مي كنند بگو پروردگار شما رحمتش فراوان است ولي عذابش بر مجرمان حتمي است.

در سوه شوري آيه 130 آمده مصيبت هاي وارد بر يك جمعيت را دستآورد خودشان مي داند و در اين باره مي فرمايد؛ تمام مصيبت هايي كه خدا شما را بدان گرفتار مي سازد محصول اعمال خود شما است و از بسياري هم مي گذرد. قدر مسلم است از مصيبت درآيه شريفه، مصيبت هايي است كه به يك جامعه مي رسد نه مصيبتي كه به فرد خاص مي رسد، حال يا به آن جامعه اي كه گنهكار است و يا به جامعه بزرگ انساني همين سنت را خداي متعال درباره جنيان بيان نموده است.

در سوره جن آيات 16-17 مي فرمايد؛ و اگر آنها در راه راست و تسليم در برابرحق پايدار بودند به آنها آب فراوان و گوارا علم و رزق مي نوشانديم، تا آنها را بيازماييم.

همين حقيقت در روايات،به نحو روشن و صريح بيان بوده شده است. امام موسي بن جعفر(ع) می فرماید: در هر شبانه روز منادياني از سوي خداوند ندا مي دهند بندگان خدا، از معصيت دست نگه داريد، اگر نبود چهار پايان علفخوار و كودكان شيرخوار و كهن سالان نمازگزار، به يقين در اثر گرفتاري، به عذاب الهي نابود مي شديد.

بر اساس همين سنت الهي است كه در طول تاريخ زمامداران فاسد و ستمگر، زمام امور را در دست گرفته و به مال و جان و ناموس ملتها تجاوز كرده اند. اگرملتها صالح مي بودند و خواهان حق و عدالت مي بودند هيچگاه ستمگران برآنان مسلط نمي شدند.

قرآن كريم در آيه مباركه 129 سوره انعام مي فرمايد؛ اينگونه ما بعضي از ستمگران را بر بعضي ديگر مسلط مي كنيم و براي آنها ولي قرارمي دهيم، به جهت اعمالي كه كسب مي كنند.

اميرالمومنين (ع) در باره اين سنت الهي مي فرمايد؛ خدا بندگان را هنگام ارتكاب بديها به كم شدن ميوه ها و باز داشتن بركات وبستن خزينه هاي خيرات گرفتار مي سازد تا آنها توبه كرده متنبه و متذكر شوند، خداي سبحان، طلب غفران را سبب فراواني رزق و رحمت براي خلق قرار داده و فرموده است استغفار كنيد كه خدا پوشاننده است .استغفار كنيد تا در اثر استغفار ازآسمان باران فراوان بفرستد و شما را به وسيله مال و فرزند ياري دهد و برايتان باغستان و نهرهاي آب قرار دهد،خدا رحمت كند كسي را كه به توبه روي آورد و از خدا بخواهد كه آثار گناهانش را محو كند و بر مرگ پيشي گيرد.

همچنین درباره اهل كتاب"يهوديان و مسيحيان" درآيه مباركه 66 سوره مائده مي فرمايد، اگر اهل كتاب به تورات و انجيل و آنچه از جانب خدا برايشان نازل شد عمل مي كردند.از بالا و پايين،رزق و روزي مي خوردند؛يعني اگر اين دو ملت به كتاب آسماني و دستوراتي كه براي هدايت آنها آمده بود پايبند بودند و به حكم پيامبرشان گردن مي نهادند،نعمت هاي آسماني و زميني برايشان فراوان مي شد. نعمت هاي آسماني باران به موقع و مشابه آن است.نعمت هاي زميني انواع محصولات و حكومت صالحان و امنيت و امثال آن است.

بر اساس آيات و روايات بيان شده، اعمال يك جمع در دنيا داراي پاداش ها و كيفرهايي است. بسياري از خيرات و بركاتي كه به يك جامعه مي رسد و نيز همه آفات و شروري كه دامنگير آنها مي شود انعكاس اعمال آن جامعه است. چنانچه درآيات و روايات ملاحظه شد،نوع خير و شر دراكثر موارد مشخص نشده است و روي اين حساب خير و شر مادي و معنوي را در بر مي گيرد.