صفی آباد شهری بر بلندای تاریخ/ آنجا كه اسناد كهن سخن مي گويند

به گزارش خبرنگار مهر، شهر صفی آباد مرکز بخش بام صفی آباد شهرستان اسفراین در ۶۵ کیلومتری جنوب شرق شهر اسفراین در استان خراسان شمالي واقع شده است.

در زمان های قدیم و قبل از حكومت نادرشاه افشار نام اصلی آن راونیر بوده است به گونه اي كه در قرن پنجم هجری که همزمان با روی کار آمدن سلجوقیان درایران است، عبدالغافر فارسی که یکی از مورخین مشهور این دوره‌ به شمار مي رود؛ در کتاب"السیاق" خود از راونیر نام می‌برد که از قرای ارغیان است.

البته آثار راونيز امروزه در یک کیلومتری شمال شهر کنونی به صورت یک مجموعه‌ای از نوروز تپه و رباط راونیز و محوطه سنگ باقی مانده‌است.

تاریخ صفی آباد فعلی بیشتر به دوره نادرشاه و پس از آن بر می‌گردد این دهستان که امروزه به شهر مبدل گشته در سال ۱۱۴۰-۱۱۴۵ هجری به دست صفی خان بغایری احداث شد و در دوره قاجاریه در زمان محمد خان قاجار در سال ۱۲۱۱ حاکم آن لطفعلی خان بغایری بود.

صفی آباد در دوره قاجاریه در حدود ۵۰۰ خانوار داشته که نژاد آنها از ترکان بغایری از تیره گرایلی بوده است. جمعيتي كه در حال حاضر به حدود چهار هزار نفر تنها در شهر صفي آباد مي رسد.

نامه مردم صفی آباد در سال ۱۳۰۶ به مجلس شورای ملی

برکسی پوشیده نیست که یکی از مسلم ترین حقوقی که هر فرد در زندگی شخصی، جامعه و جهان پیرامونش عهده دار است برخورداری از آسایش، رفاه و به دست آوردن زندگی مطلوب و ایده آل بدون هیچ دغدغه خاطر است.

یکی از جوامعی که از گذشته تاکنون استوار بر تاریخ پا برجا بوده منطقه بام و صفی آباد اسفراين است، منطقه اي كه بدون اغراق مي توان گفت مردم آن دیار همواره در احقاق حق و یافتن زندگی مطلوب از سرامدان خراسان بزرگ آن روزگاران هستند.

برای عینیت دادن به این مسئله می توان به اسنادی اشاره داشت که در آنها، مردم اين منطقه برای یافتن زندگی بهتر به عریضه نویسی، دادخواست و ارسال مکتوباتی به مجلس شورای ملی آن روزگار پرداخته اند.

متن این اسناد بسیار قابل بررسی و تامل است از آن نمونه می توان به خشکسالی ها، کمبود غله و مواد غذایی، نبود راه شوسه، عدم راه های ارتباطی قابل اطمینان با شهرهای پیرامون، اشاره داشت.

همچنين در كنار اين درخواست ها و مكتوبات شاهد تظلم خواهی مردم از ادارات ذی ربط از جمله اداره مالیه هستیم، بدین گونه که مردم و رعایای صفی آباد به بیان مشکلات و سختی های زندگی پرداخته و نامه مربوطه را خطاب به مجلس شورای ملی آن زمان برای کاستن از بار مالیات می نگارند.

در مقابل پس از بررسی های منقطع از طرف مجلس شورای ملی شاهد احقاق حق مردم بام و صفی آباد پس از گذشت سه سال هستیم.

در يكي از اين مكتوبات كه با شماره ۴۶۴۰ به تاریخ سوم بهمن ماه ۱۳۰۶ به مجلس شوراي ملي آن زمان ارسال شده آمده است كه: " ساحت مقدس مجلس شورای ملی: چنانچه با تقدیم معروضه مورخ ۳ بهمن ۳۰۶ راجع به خشکسالی و نقصان محصول مزروعی ۱۳۰۶ و عدم استطاعت بر تادیه مالیات به استحضار آن ساحت مقدس رسانید و در سنه ۳۰۴ بعض از وصول شدن مالیات به واسطه خشکسالی و خراب شدن قنات که نقصان و خسارت حاصله بیشتر از ثلث در ملک و محصول بوده که در همان موقع به عرض وزارت جلیله مالیه و اداره محترم مالیه ایالتی خراسان رسانده ایم در صورتی که مالیات باقیمانده از سنوات مزبور به عهده بعضی از مالکین و مستاجرین بوده است که متواری و برشکست و دچار افت شده اند.

با اینحال مامورین و عاملین محل با عدم مراعات ماده ۱۲ قانون مصوب ۲۰ دی ماه ۳۰۴ مجلس شورای ملی بقیه مالیات سنوات مزبور را به سختی مطالبه میدارند مستدعی هستیم با نظر ترحم نسبت به حال ضعفا توجهی فرمایند تا دعا گو باشیم".

اسماعیل کریمی صفی آباد، اسماعیل شرفخانی، حاج علی اکبر، علی گرایلی، غلامحسین سهرابی، حاج اسماعیل، غلامحسین شرفخانی، حاج علی اسماعیل بک، علی بن محمد(مهر)، حسن جوادی الحسینی(مهر)، غلامحسین ارغیانی، نامعلوم(مهر)، تاج محمد ؟(مهر) و محمد ابراهیم(مهر) امضا كنندگان اين نامه هستند.

جوابیه وزارت مالیه

همچنين در جوابیه وزارت مالیه نامه شماره(۴۸۴۷۱۰) در تاريخ 16/10/1310 آمده است: "ریاست محترم شورای ملی مجلس شورای ملی در جواب مرقومه نمره(۴۶۴۰) 2/12/1310 متضمن سواد مشروحه رعایای صفی آباد حوزه سبزوار راجع به شکایت از مطالبه مالیات ۱۳۰۶ زحمت می دهد.

بر اثر شکایت مستقیمی که اخیرا از رعایا رسیده بود دستور رسیدگی به اداره مالیه ایالت خراسان صادر و مراتب به خود رعایا نیز اطلاع داده شده و اینکه تایید شد تسریع نمایند تا تکلیف قطعی معین شود".

---------------------------------------------

گزارش از: ‌علی اصغرطاهری صفی آبادی