استقلال غذایی در گرو توسعه بیوتکنولوژی/ اثرات تولید تراریخته‌ها درتامین غذا

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محمدعلی ملبوبی در نشست خبری چالشهای بیوتکنولوژی که در خبرگزاری مهر برگزار شد، به بیان دلایل عقب ماندگی کشور در حوزه بیوتکنولوژی پرداخت و افزود: در حال حاضر محققان و نیروی انسانی متخصص در کشور وجود دارد و با وجود همه مشکلات و هرز رفتن بودجه‌ها افتخارات زیادی کسب کرده ایم.

رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران تولید داروهای نوترکیب، ارائه روش‌های تشخیصی، تولید کودهای زیستی، مهندسی ژنتیک و گیاهان تراریخت که در پشت درهای بسته تولید باقی ماندند را از افتخارات محققان کشور دانست و ادامه داد: این افتخارات نشان می‌دهد که تعمدی درکار است تا فناوری‌های زیستی به دست مردم نرسد.

وی دلیل این وضعیت را در سوء مدیریت ذکر کرد و ادامه داد: این سوء مدیریت از جنس داشتن مدیر ناآگاه و ناتوان نبوده است بلکه از جنس مخالفت با زیست فناوری بوده است و در حال حاضر در سمت‌های کلیدی که می‌تواند در پیشبرد علم و فناوری موثر باشند، قرار دارند.

ملبوبی دیدگاه‌های ایدئولوژیکی را از جمله دلایل تعمد در جلوگیری از پیشرفت فناوری‌های زیستی عنوان کرد و یادآور شد: مخالفان بیوتکنولوژی معتقد هستند که خدا این موجودات را به نحو احسنت خلق کرده است و ما نباید در آنها دخل و تصرف کنیم. در حالی که در قران آمده است در طبیعت دخالت و از آن بهره برداری کنید.

وی با بیان اینکه فرقه و تفکری خاصی در کشور وجود و نفوذ دارد، ادامه داد: این عده معتقدند که علم مبنای سکولاریستی دارد و بیوتکنولوژی نیز مبنای سکولاریستی دارد از این رو باید آن را محدود کنند. اینها زنجیره‌ای است که از این وضعیت سود می‌برند و تصور می‌کنند که پژوهشگران می‌خواهند چیزی جایگزین را ارائه دهند از این رو در لباس‌های مختلف چون رئیس ستاد توسعه زیست فناوری با علم بیوتکنولوژی مخالفت می‌کنند و متعاقب آن دلایل ایدئولوژیکی می‌آورند.

نظر متخصصان در زمینه رونمایی‌های حوزه بیوتکنولوژی

وی با تاکید بر اینکه آنچه که در حوزه زیست فناوری رونمایی شده است، خاطر نشان کرد: در حوزه بیوتکنولوژی خروجی‌های زیادی داریم که فراتر از آنچه که تاکنون با حضور رئیس جمهور رونمایی شده هستند و درصورتی که مدیریت صحیحی در این حوزه وجود داشت این دستاوردها می‌توانستند نقش موثری در تامین، سلامتی غذا و ارتقای سلامت جامعه داشته باشند.

توان متخصصان را به استهزا گرفتند

ملبوبی با بیان اینکه آنچه که رونمایی شده است به نظر متخصصان به استهزا گرفتن توانمندی‌های کشور است، ادامه داد: در حالی که ما کارخانه‌های داروهای نوترکیب داریم و با استاندارد بالا این نوع داروها را تولید می‌کنیم، یکی از قطعات آن کارخانه را به عنوان پیشرفت حوزه بیوتکنولوژی با حضور رئیس جمهور رونمایی می کنند.

وی با بیان اینکه 3 مورد از 8 مورد دستاورد رونمایی شده قطعات فرمانتور بوده است، اضافه کرد: این در حالی است که محققان کشور در زمینه ساخت فرمانتور (دستگاهی برای ایجاد شرایط کنترل شده برای کشت و رشد میکروارگانیزم‌ها) توانمند هستند و به فراوانی از این دستگاه استفاده می‌شود.

ملبوبی کیت‌های تشخیصی را از دیگر دستاوردهای رونمایی شده نام برد و خاطر نشان کرد: این کیت‌ها هر چند مهم هستند ولی در حد و اندازه‌ای دستاوردهای محققان نیستند و ما این امر را از ناشی از سوء مدیریت می‌دانیم که دستاوردی رونمایی شده که مشاهده آن برای متخصصان وازدگی را به دنبال دارد.

پروژه‌هایی که در حوزه بیوتکنولوژی متوقف شدند

رئيس انجمن علمی بیوتکنولوژی ايران از توقف چند پروژه در حوزه بیوتکنولوژی خبر داد و یادآور شد: گلخانه تراریخته از جمله این پروژه‌ها بود که به مدت 8 سال متوقف شده بود.

وی با تاکید بر اینکه گلخانه در حد یک آزمایشگاه است، ادامه داد: راه اندازی این گلخانه با توقف 8 ساله به انحراف کشاندن اذهان عمومی است.

ملبوبی با اشاره به تولید کودهای زیستی به عنوان یکی از مخالفت ها با محصولات بیوتکنولوژی و پروژه های متوقف شده در این حوزه اظهار داشت: چند ماه قبل یکی از مسئولان در مصاحبه‌ای اعلام کردند که ما نمی‌دانیم کودهای زیستی چه چیزی هستند. ما می‌دانیم که کودهای شیمیایی خوب هستند ولی نمی دانیم که کودهای بیوتکنولوژی چه هستند.

وی با تاکید بر اینکه این گفته خلاف قانون برنامه توسعه پنجم است، افزود: بر اساس این برنامه دولت موظف است 35 درصد کودهای شیمیایی را جایگزین کودهای آلی زیستی کنند.

ملبوبی اولین داروی نوترکیب ایرانی هورمون رشد را از دیگر پروژه‌های متوقف شده عنوان کرد و گفت: این دارو در مرحله تست بود که متوقف شد و افراد آن پروژه را پراکنده کردند و ساختمانی که این پروژه در آن اجرایی می‌شد اجاره داد شد به بهانه اینکه این پروژه به نتیجه نمی‌رسد و ما می‎خواهیم پروژه بهتری را اجرایی کنیم در حالی که هیچ پروژه دیگری جای آن اجرایی نشد.

به گفته وی هورمون رشد ماهیان، ماهیان تراریخت، گیاهان تراریختی چون چغندر تراریخت و برنج تراریخت در مرحله رها سازی متوقف ماند و تا مرحله اخراج برخی محققان نیز پیش رفت.

رئیس انجمن علمی بیوتکنولوژی سیب زمینی تراریخت و پنبه تراریخت را از دیگر پروژه‌هایی نام برد که متوقف شده اند.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در جایی که به نفعشان باشد از همین پنبه تراریخت که متوقف شده به عنوان یکی از افتخارات کشور نام می برند.

واردات تراریخت در قبال توقف تولید آن در کشور

ملبوبی میزان واردات محصولات کشاورزی را 16 میلیارد دلار ذکر کرد و گفت: از این میزان 5 میلیارد دلار آن محصولات تراریخت بوده است و برای وارد کردن یکی از کودهای شیمیایی فسفاته 4 میلیارد دلار اختصاص داده شد در حالی که کل داروهای وارداتی کشور بالغ بر یک میلیارد دلار می‌شود.

اثرات تولید تراریخته‌ها در تامین غذا

وی با بیان اینکه باید تا سال 1404 قادر باشیم که 300 میلیون تن غذا تولید کنیم، گفت: در حاضر قادر به تولید 120میلیون تن غذا تولید می‌شود و در حالی که محدودیت آب داریم و ما راهی نداریم جز اینکه بهره وری کشاورزی را افزایش دهیم که از آن جمله استفاده از گیاهان تراریخت است.

ملبوبی به برخی از خسارات محصولات کشاورزی اشاره کرد و اظهار داشت: در حال حاضر 30 درصد برنج تولید شده در کشور به دلیل کرم ساقه خوار از بین می‌رود در حالی که اگر با روش‌های بیوتکنولوژی جلوی این خسارت گرفته شود.

وی در عین حال یادآور شد: در صورتی که ما استقلال غذایی نداشته باشیم باید بر سر میز مذاکره نیز کوتاه بیاییم. مگر می‌شود که ما استقلال غذایی نداشته باشیم و در سر میز مذاکره قوی برخورد کنیم دشمن دارد از زاویه ای به ما ضربه می زند که کسی به آن توجه ندارد و در این راستا بیوتکنولوژی می‌توانسته به ما کمک کند.

انتظارات از دولت جدید

وی با بیان اینکه سوء مدیریت جنبه‌های مختلفی داشته است، گفت: مشکل ما در حوزه نداشتن گیاهان تراریخت نداشتن قانون ایمنی زیستی است و 4 سال طول کشید تا این قانون تصویب شود مشابه آن را در قانون ثبت اختراع در حوزه بیوتکنولوژی را داشته باشیم. این امر نشان می‌دهد که اراده نخواستن بوده است.

ملبوبی اضافه کرد: پس از تصویب این قانون 3 سال زمان برای تدوین آیین نامه اجرایی آن صرف شده و در اواخر دولت دهم ابلاغ شده است و در حال حاضر نیاز به ایجاد تشکیلات برای اعطای مجوز به محصولات تراریخت است که باید ببینیم چه مدت زمان باید برای ایجاد این تشکیلات صرف شود.

رئیس انجمن بیوتکنولوژی گیاهان تراریخت را از جمله فناوری‌های به شدت تنظیم شده توصیف کرد و افزود: گیاهی به بازار نخواهد آمد مگر آنکه کلیه ابعاد آن شناخته شده باشد و ما مایل هستیم که در دنیا به این صورت باشد ولی در حالی که قانون ایمنی زیستی نداریم محققان نمی‌توانند مجوز بگیرند و محصولاتی که مبنای ایرانی دارد به بازار وارد نمی‌شود و به جای آن نه بذر بلکه محصول تراریخت کشاورزی را وارد می‌کنیم و چون قانون اجرا نمی‌شود نمی‌دانیم که گیاه تراریخت مجاز را وارد می‌کنیم یا غیرمجاز و از آنجایی که قیمت تراریخت ارزان‌تر است میلیون‌ها تن وارد می‌کنیم.

وی خاطر نشان کرد: شعار دولت یازدهم تدبیر و امید بوده است و امید داریم که این دولت تدبیر کند که از این وضعیت رهایی یابیم. ملت ایران ملتی توانمند است و در بخش بیوتکنولوژی کشاورزی توانمند هستیم و این توانمندی کتمان شده است.

ملبوبی با بیان اینکه این توانمندی با صرف هزینه ایجاد شده است، افزود: تحقیقاتی که در این زمینه آغاز شده به مرحله تولید رسیده و در این مرحله متوقف شده است و ما امیدواریم این توانمندی کتمان نشود و با درک موقعیت ما در جهان از نظر نیاز به غذا و سلامتی و پتانسیلی که در کشور داریم بتوانیم یکی از شاخص‌های رشد کشور را بیوتکنولوژی بدانیم.