ملیله کاری؛ صنعت سه هزار ساله اردبیل/ احیای هنری با ظرفیت صادراتی

به گزارش خبرنگار مهر، ملیله کاری از جمله صنایع ساخت زیورآلات، ظروف تزئینی و اشیا زینتی با بهره گیری از فلزات گران بها است که به دلیل ظرافت در ساخت به عنوان یکی از هنرهای اصیل دستی محسوب می شود.

آثار مکشوفه قدمت این هنر را به سالهای 330 تا 550 قبل از میلاد مسیح اتصال می دهد که به روایت کتب تاریخی به دلیل زیبایی و قیمتی بودن این گروه از صنایع ظریفه در زمان تاراج اسکندر و سپاهیان وی اثری از آن در مرزهای محدود به کشور باقی نمانده است.

با این وجود کشفیات باستان شناسی و آثار به جا مانده بیانگر قدمت سه هزار سال این هنر است بطوریکه نمونه این اکتشافات در اطراف بقعه شیخ صفی الدین وجود آثار ملیله در اردبیل را به اثبات می رساند.

در این میان آنچه که حائز اهمیت است سکوت و رکود طولانی مدت این هنر اصیل در برهه ای از تاریخ و عدم فعالیت صنعتگران در این حوزه است که تاکنون پاسخ مناسبی از سوی کارشناسان در این خصوص ارائه نشده است.

با وجود اینکه دلایل این رکود به درستی مشخص نیست اما در حال حاضر هنر ملیله کاری حیات دوباره خود را در برخی استانها از جمله اردبیل، اصفهان و زنجان آغاز کرده است. با این تفاوت که هر منطقه به فراخور ویژگی های بومی تکنیک خاصی در ساخت این گروه از آثار دستی دارد.

کارآفرینی با بهره گیری از ابزار خانگی  

از احیای این هنر در استان اردبیل نزدیک به 10 سال سپری شده است بطوریکه هنرمند ملیله کار استان اردبیل یادآور می شود که در آغاز به کار ورود به این عرصه با ابزارهای ابتدایی تعمیر طلا و جواهرات توانست ملیله کاری را آغاز کند.

سعید اجاقی بدون بهره گیری از استاد و بر اساس مهارت آموزی تجربی هنر ملیله کاری در اردبیل را آغاز کرده و با گذشت 10 سال توانسته تکنیک ملیله کاری جدیدی را ابداع کند.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد: طرحهای ساخته شده در استان منحصر به این منطقه بوده و کاملا ابداعی است.

اصالت هنری با استفاده از طرح های بومی

اجاقی تصریح کرد: این موضوع موجب شده است بسیاری از آثار تولیدی موفق به کسب مهر اصالت شود که از آن جمله می توان به گوشواره "زرپیاله" منحصر به استان اردبیل اشاره کرد.

این هنرمند که آثار خود را ممهور به نام خود کرده اعتقاد دارد برای طراحی آثار از طرحهای بومی منطقه استفاده می شود و به همین دلیل اصالت منحصر به فردی دارد.

به گفته اجاقی برای ساخت ملیله از فلز نقره خالص ایتالیایی که به شکل ساچمه های کوچک خرد شده است استفاده می شود. نقره خالص با اکسیژن و گاز ذوب شده وارد مرحله نوردکاری یا تبدیل به ورقه های نازک می شود.

وی تاکید کرد: پس از این مرحله قطر ورقه های نقره تا پنج میکرومتر در حد تار مو کاهش پیدا کرده به شکل طنابی، زیگزاگی و فرمهای دیگر خم شده و در قطعات چند میلیمتری در اسکلت طرح مورد استفاده قرار می گیرد.

ملیله اردبیل؛ ظرفیت جدید صادراتی صنایع دستی

در عین حال معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان اردبیل از صادرات هنر دست ملیله استان به کشورهای همسایه خبر داد.

علیرضا دباغ عبداللهی با بیان اینکه عمده صادرات صنایع دستی استان را ملیله، نقره، سنگ‌های قیمتی، چوب، چرم، ورنی و گلیم تشکیل می دهد، تصریح کرد: بیشتر صادرات استان به کشورهای اروپایی، گرجستان و ترکیه  بوده است.

طرح انحصاری اردبیل به نام شهر دیگر معرفی می شود

با وجود اینکه ملیله استان اردبیل به دلیل طراحی و سبک ساختاری جایگاه ویژه ای در بین استانهای دیگر و حتی در بازارهای خارجی یافته است اما ملیله کار استان اردبیل از عملکرد شورای شهر زنجان در معرفی اثر بومی استان اردبیل در سایت اختصاصی خود گلایه کرد.

وی با تاکید به اینکه طرح طاووس معرفی شده در این سایت ابداع شخصی من است، ادامه داد: متاسفانه این طرح به عنوان اثر ملیله کاری استان زنجان در سایت شورای این شهر معرفی شده و حتی در خصوص ساخت آن نیز توضیحاتی ارائه شده است.

نمایشگاههای بین المللی مهمترین فرصت معرفی

اجاقی مهمترین فرصت معرفی هنر ملیله اردبیل را حضور در نمایشگاههای مختلف عنوان کرد و افزود: ملیله استان اردبیل توانسته است در نمایشگاههای مرکز حیدر علی اف در باکوی آذربایجان، CNR استانبول، مرکز آتاتورک در آنکارا، قصر یونسکو در بیروت لبنان و مرکز السوق در دوحه قطر حضور یابد.

وی افزود: با وجود اینکه کشورهای ترکیه و لبنان به عنوان مهد صنایع نقره محسوب می شوند اما اقبال عمومی برای هنر ملیله کاری در این دو کشور قابل توجه است.

آموزش هنر ملیله کاری در اردبیل

اجاقی در مدت فعالیت هنری خود توانسته است چهار سال متوالی به عنوان ملیله کار برتر کشوری انتخاب شده و با فعالیت محدود با ابزار ابتدایی زمینه اشتغال سه نفر را در کارگاه خود فراهم کند.

با این وجود این هنرمند معتقد است آموزش هنر ملیله کاری می تواند زمینه افزایش تعداد شاغلان این عرصه را فراهم کرده و از سویی افزایش تولیدات می تواند زمینه صادرات آن را تسهیل کند.

ملیله کار برتر اردبیلی در نظر دارد با راه اندازی آموزشگاه ملیله کاری در استان زمینه آموزش آن برای علاقه مندان را فراهم کند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر تولید ملیله در استان در حدی نیست که بتواند در بازارهای دیگر توزیع شود و ورود صنعتگران به این عرصه می تواند حجم تولیدات را افزایش دهد.

وی با بیان اینکه ملیله کاری به شکل فعلی به صورت هنری  کامل درآمده است، تاکید کرد: در استان اردبیل نمونه های محدود ساخت ملیله مس مشاهده می شود و آثاری به این شکل تاکنون مشاهده نشده است.

ضرورت پوشش بیمه شاغلان صنایع دستی اردبیل

در حال حاضر 25 هزار صنعتگر در حوزه صنایع دستی استان اردبیل فعالیت کرده و این تعداد در 35 هزار کارگاه روستایی و 15 هزار کارگاه شهری آثار تولیدی خود را روانه بازارهای داخلی و خارجی می کنند.

با این وجود معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان اردبیل از پوشش بیمه ای تنها سه هزار و 500 صنعتگر خبر می دهد.

عدم برخورداری از تسهیلات بیمه به دلیل درآمدهای حداقلی شاغلان این عرصه از یک سو و عدم حمایت دستگاههای متولی از سوی دیگر موجب شده دستان هنرمند اردبیلی پشتوانه ای برای فردای خود نداشته باشد.

این در حالی است که گردشگران خارجی با بازدید از صنایع دستی استان اردبیل شیفته ظرافت، تنوع و توانمندی آثار تولیدی دستی شده و بیش از شهروندان بومی از اصالت و زیبایی هنر ایرانی متحیر می شوند.

........................

گزارش: ونوس بهنود