"اخلاص" عالي ترين مرحله تكامل/ مخلصین از تمام کیفرها دور هستند

به گزارش خبرگزاری مهر، يكي از عوامل تهذيب نفس اخلاص در عمل است. اخلاص يعني هر گفتار و هر كرداري كه شخص انجام مي دهد تنها و تنها براي پروردگار جهان باشد. هر عبادتي كه چنين نباشد اخلاص در آن نيست، مثلا اگر نماز بخواند و قصدش اين باشد كه مردم او را ببينند و از او تعريف كنند و يا در تحصيل علم قصد او باشد كه از ديگران محترم تر و عالم تر شود و يا در وضو قصدش خنك شدن باشد اعمال او باطل است.

خلوص انسان را به سر منزل مقصود مي رساند. هر چه محبت به خدا بيشتر باشد بر شدت اخلاص افزوده مي شود و ريشه هاي شرك و نفاق با شعله هاي فروزان محبت مي سوزد و از بين مي رود. لذا رسيدن به درجات والاي اخلاص جز در سايه محبت خدا امكان پذير نيست. اخلاص حالت و ملكه اي است در دل كه در سايه تنزيه قلب از علايق غير خدايي و مقاصد شرك آلود پديدار مي شود و با استمرار اطاعت و مداومت در عبادت شدت مي يابد. مقام اخلاص يكي از عالي ترين مراحل تكامل و سير و سلوك مي باشد. در اثر اخلاص، قلب مركز تابش انوار الهي و حكمت و دانش از قلب بر زبان جاري مي شود.

رسول خدا(ص) از جبرئيل و او هم از خداوند متعال نقل نمود كه فرمود: اخلاص سري است از اسرار من كه در قلب هر كس كه او را دوست دارم به وديعت مي گذارم. امام علي(ع) می فرماید اخلاص در عمل از علايم سعادت است. رسيدن به اين مرتبه از سعادت ميسر نيست مگر اين كه انسان از همه خواهش هاي نفساني دست بردارد و پشت پابر هواهاي نفساني بزند و خود را مشغول به فكر صفات و افعال پروردگار نمايد و وقت خود را با مناجات با او بگذراند تا نور جلال و عظمت خداوندي بر دل او پرتو افكند و محبت و انس با او بودن در دل او جاي گيرد و هر چه انجام مي دهد خالصانه براي خداوند باشد و در كارهايش شريكي براي خداوند نگيرد. مي فرمايد؛ چون روز قيامت شود اكثر مردم اعمال حسنه خود را سيئه خواهند ديد چنانكه خداي تعالي مي فرمايد؛ ظاهر شود براي آنها بدي آنچه كرده اند.

بدان كه اخلاص را مقامي است رفيع و مراتب و درجاتي دارد و آَقل مرتبه اش اين است كه انسان عبادت هايش را از شرك و ريا و خودنمايي خالص نمايد و فقط براي تقرب به خداوند انجام دهد.اين مقدار از اخلاص شرط صحت عبادت است و بدون آن،تقرب حاصل نمي شود.

امام علي(ع) می فرماید: خوشا به حال كسي كه عبادت و دعايش را فقط براي خدا نجام دهد و قلبش را به آنچه چشمش مي بيند مشغول نسازد و به واسطه آنچه به گوشش مي رسد ذكر خدا را فراموش نكند و به چيزي كه به ديگري داده شده محزون نشود.

كسي كه خداي يگانه را معبود خويش بشناسد و او را صانع عالم و قادر بر خلايق بداند و او را قاهر و عالم بر هر چيز بشناسد و بداند خدا را بهشتي است كه بندگان مومن را در آن مغتنم مي سازد و آتشي است كه سركشان را بدان معذب، هيچ گاه از عبادت و اطاعت سرپيچي نمي كند و تابع هواهاي نفساني نشده و نفس سركش را از تمام پليدي ها باز مي دارد. هر كس اخلاص در عمل و گفتار داشته و خالصانه خدا را عبادت كند مي تواند بر نفس اماره فايق آيد و هر گاه شيطان مكر و ريا به او حمله كرد او را تسليم خود گرداند.

قرآن مي فرمايد: مامور نشدند مگر اينكه خالصانه خدا را عبادت نمايند. از رسول خدا(ص) روایت شد که فرمود: هيچ بنده اي نيست كه چهل روز عمل با اخلاص براي خدا به جا آورد، ولي چشمه هاي حكمت از دل او بر زبانش جاري نشود. آنگاه فرمود: عمل خود را براي خدا خالص كن تا اندك آن هم تو را كفايت كند.

تا زماني كه شخص اخلاص نداشته باشد از شر شيطان آسوده نشود، چون آن لعين رجيم به عزت پروردگار قسم خورده كه همه بندگان خدا را گمراه سازد مگر آنان كه خالصانه خدا را عبادت مي كنند. قرآن مي فرمايد: شيطان گفت حال كه مهلت يافتم به عزت و جلال تو قسم كه خلق را تمام گمراه خواهم كرد.مگر خاصان از بندگانت است كه دل از غير بريدند و براي تو خالص شدند دو عالم را به يك بار از دل پاك برون كردند تا جاي تو باشد.

مخلصين از تمام كيفرها به دورند. تنها اين گروهند كه به اعمالشان جزا داده نمي شوند، بلكه خداوند با فضل و كرمش با آنها رفتار مي كند و بي حساب پاداش مي گيرند. با دقت در آيات قرآن روشن مي شود كه مخلص بيشتر در مواردي به كار رفته كه انسان در مراحل خودسازي است و هنوز به تكمل نرسيده، ولي مخلص به مرحله اي گفته مي شود كه انسان بعد از مدتي جهاد با نفس و طي مراحل معرفت و ايمان به مقامي مي رسد كه از نفوذ وسوسه هاي شياطين مصونيت پيدا كرده است كه نمي تواند مخلصين را گمراه سازد، همان هايي كه در راه معرفت و بندگي خداوند از روي صدق و صفا گام بر مي دارند.

براي اكثر مردم مشكل است كه با خلوص تمام براي رضاي خداوند و تقرب به او عبادت كنند، زيرا آنان از خداوند سبحان جز اميدواري و ترس چيز ديگري نمي فهمند و به همين جهت تنها دركشان اين است كه آتش جهنم را به ياد آورند و خود را از عذاب آن بر حذر دارند و يا بهشت را به ياد آورند و خود را به ثواب رسيدن به آن ترغيب نمايند.

در نتيجه مي توان گفت كه ميل به بهشت و رهايي از آتش و اموري كه وعده آن در آخرت داده شده و لو اين كه از امور دنيايي باشد منافاتي با اخلاص ندارد. اما بندگاني خدا را عبادت مي كنند نه براي بهشت و نه جهنم بلكه خالصانه و فقط براي رضاي او. حضرت امير (ع) می فرماید؛ خدايا تو را عبادت مي كنم نه براي ترس از آتش و نه براي طمع در بهشت،بلكه چون تو را لايق عبادت يافتم عبادتت مي كنم.

--------------------
منابع:

- بحار الانوار، ج 70

- غررالحكم، ص 43

- بحار الانوار، ج 53