مردهای "ناتمام" آدم‌های بدی نیستند/ نمایشنامه‌ای با ایده "سینما پارادیزو"

هاله مشتاقی‌نیا نویسنده نمایش "ناتمام" که این روزها به کارگردانی سیما تیرانداز در سالن چهارسو اجرا می شود درباره نگارش این نمایشنامه به خبرنگار مهر گفت: ایده شکل گیری این نمایشنامه به سال 83 باز می گردد که بعد از چندین بار بازنویسی سال 85 نگارش آن به پایان رسید و سال 88 نیز با عنوان "مرد مقابل" توسط نشر قطره منتشر شد که البته به تازگی برای بار دوم نیز تجدید چاپ شده است.

وی درباره ایده این نمایش که تاکنون بارها دستمایه ساخت آثار سینمایی نیز قرار گرفته است، توضیح داد: این ایده که یک زن بعد از سالها مرد ایده آلش را ملاقات کند تا به حال بارها چه در سینما و چه ادبیات مورد استفاده قرار گرفته و آثار جذابی هم بر اساس این ایده ساخته شده است. فیلم مورد علاقه من که با این ایده ساخته شده "سینما پارادیزو" ساخته جوزپه تورناتوره است همچنین از دیگر فیلم هایی که با این سوژه ساخته شده اند می توانم به "کازابلانکا" اشاره کنم.

این نویسنده افزود: در واقع این سوژه بسیار جذاب است اما نگاه نویسنده و پرداختی که به موضوع دارد باعث می‌شود این ایده از حالت کلیشه ای خارج و روایت دوباره اش برای مخاطب جذاب باشد. مثلا "سینما پارادیزو" از روایت یک رابطه سطحی فراتر رفته و داستانش را در بستر نوستالوژی سینما روایت می کند.

وی درباره نگارش این متن توضیح داد: تلاش کردم در نگارش این نمایشنامه عشق را محور قرار دهم اما آن را تبدیل به یک مثلث عشقی نکنم بلکه روایت زندگی یک خانواده را در دل اجتماع بازگو کنم. خانواده ای که ورود یک عشق قدیمی همه آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. در نگارش نمایشنامه روی زن نمایش تمرکز نکردم و همه سعیم این بوده که قضاوت نکنم. همچنین به این نکته نیز در نگارش متن توجه داشتم که مخاطب وقتی به دیدن اثر می نشیند احساس نکند کاراکترها قرار است به هم خیانت کنند.

مشتاقی‌نیا درباره حضور سه زن در این نمایش با دیدگاه ها و علایق متفاوت عنوان کرد: زندگی کاراکترهای نمایش در قالب یک خانواده روایت می شود. شخصیت اصلی زن که مستانه نام دارد نسبت به دوستش از دیدگاه متفاوتی برخوردار است اما من در نگارش متن تلاش نکردم این دیدگاه و اختلاف عقیده را پر رنگ کنم بلکه این ارتباط خود به خود در خلق شخصیتها به وجود آمد.

این نویسنده ادامه داد: زمانی که متن را می‌نوشتم به این نکته فکر نمی‌کردم که باید تقابل دو دنیای زنانه را به تصویر بکشم. اما در دل تحلیل‌هایی که برای متن داشتم ارتباط دو طیف از زنها و رابطه دو نسل مختلف شکل گرفت. مسئله ای که می خواستم به آن توجه شود این بود که مردهای نمایش به هیچ عنوان آدم های بدی نیستند. حتی شوهر مستانه آدم بسیار دوست داشتنی است و سعی می کند برای همسر و پسرش رفاه فراهم کند اما این مرد توانایی تبدیل شدن به قهرمان زندگی زن و فرزندش را ندارد با وجودیکه چیزی برای آنها کم نمی گذارد اما تعریف آنها از خوب بودن با تعریف فرامرز متفاوت است.

نویسنده "اینگرید برگمن با بو ی قرمه سبزی" ادامه داد: کاراکتر فرامرز قبلا دانشجوی وکالت بوده اما بعد ترک تحصیل می کند و به کار معاملات املاک می‌پردازد. او همسرش را دوست دارد ولی دنیایش با دنیای مستانه متفاوت است. در نهایت با آمدن هومان است که زندگی این خانواده دستخوش تغییر و تحول می شود ولی قرار نیست شاهد خیانت و یا یک مثلث عشقی در نمایش باشیم.

وی درباره تغییراتی که متن نمایشنامه نسبت به اجرای عمومی داشته است، توضیح داد: اولین ایرادی که شورای نظارت و ارزشیابی به نمایش ما گرفت مربوط به نام اثر می شود که به پیشنهاد سیما تیرانداز نام نمایش از "مرد مقابل" به "ناتمام" تغییر کرد. پایان بندی نمایش هم جزو موارد اصلاحی بود. در اجرای عمومی مستانه بعد از ترک خانه دوباره باز می گردد اما خانم تیرانداز به شکلی میزانسن داد که به نظر می رسد در دنیای ذهنی شروین و رکسانا این اتفاق افتاده است.

مشتاقی‌نیا افزود: همچنین برخی تغییرات نیز توسط کارگردان در اجرا به وجود آمد که در نهایت به بهتر شدن کار انجامیده است. در نمایشنامه، گذشته شخصیتها هم بازگو می شد و ما متوجه می‌شدیم که هومان و مستانه به دلیل انقلاب فرهنگی دانشگاه را رها کرده اند و هومان بعد از نیمه تمام گذاشتن رشته سینما به خارج از کشور رفته است. اما به صلاحدید سیما تیرانداز این گذشته از نمایش حذف شد. همچنین باز هم به پیشنهاد وی قرار بر این شد که کل نمایش در واقع فلش‌بک زندگی این خانواده باشد و تصاویری ویدیویی از زمان حال آنها و بعد از رفتن زن پخش شود که من روی آنها دیالوگ و مونولوگ نوشتم.

وی در پایان درباره دیگر فعالیت‌هایش گفت: قرار است سیما تیرانداز نمایشنامه "زندگی تا حدودی مشترک" را برای اجرا در بهار 93 در تماشاخانه ایرانشهر آماده کند. همچنین پرویز برید نیز نمایشنامه "اینگرید برگمن با بوی قرمه سبزی" را برای اجرا در جشنواره تئاتر فجر رائه داده که امیدوارم پذیرفته شود.

"ناتمام" که از سه شنبه 5 شهریورماه، در تالار چهارسوی مجموعه تئاترشهر به صحنه رفته است در سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با نام "مرد مقابل" اجرا و برنده تندیس بهترین کارگردانی و تقدیر از بازیگر نقش اول مرد شد. این نمایش داستان خانواده ای را روایت می‌کند که با ورود یک فرد به عنوان مهمان، ارتباطات و زندگی آنها دستخوش تغییراتی می‌شود.

امیر کاوه آهنین جان، محمودرضا رحیمی، رویا جاوید نیا، شایسته ایرانی، عرفان ابراهیمی و پردیس احمدیه در این اثر ایفای نقش می‌کنند. شایسته ایرانی در این نمایش جایگزین مریم شیرازی شده است. این نمایش تا جمعه 22 شهریور روی صحنه خواهد بود.