اصلاح کارخانجات فرسوده شالیکوبی گامی در جهت خودکفایی برنج/ دسترنج شالیکاران به صورت ضایعات هدر می رود

به گزارش خبرنگار مهر، محصول برنج از منابع مهم تغذیه ای مردم است، با توجه به اهمیت برنج کاهش میزان ضایعات این محصول راهبردی طی شالیکوبی از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است. 

به رغم اینکه دانه های سالم ارزش بیشتری دارند فاکتورهای موثر بر افزایش کیفیت محصول نهایی باید مدنظر قرار گیرند تا ضایعات نهایی به طرز چشمگیری کاهش یابند.

بدون شک از معضلات مهم در این زمینه وجود ماشین های قدیمی، فرسوده و ناکارآمدی است که در برخی از کارخانجات شالیکوبی مورد استفاده قرار می گیرد.

لزوم تبدیل تدریجی شالیکوبی های سنتی به کارخانه های شالیکوبی مدرن در گیلان

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: نتایج کاری شالیکوبی های قدیمی و جدید باید مورد بررسی قرار گیرد تا با اصلاح و جایگزینی شیوه ها و ماشین های قدیمی، روش ها و ماشین های جدید شالیکوبی ها میزان ضایعات برنج کاهش یابد.

 مهرداد لاهوتی افزود: جلوی ضایعات برنج را باید به هر صورت ممکن گرفت و در این راه بهترین راهکار ممکن تبدیل تدریجی شالیکوبی های سنتی استان به کارخانه های شالیکوبی مدرن یا اصلاح ساختار شالیکوبی هاست که با اعطای تسهیلات بانکی ارزان قیمت باید هرچه سریع تر اجرایی شود.

وی اظهارداشت:  اعطای تسهیلات برای اصلاح ساختار شالیکوبی ها باید به عنوان یک راهبرد مهم مورد توجه جدی قرار گیرد و همینطور از طرح های مدرن و پیشرفته در این زمینه حمایت شود.

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با توجه به میزان قابل توجه ضایعات برنج در مرحله تبدیل، اصلاح ساختار شالیکوبی های گیلان به عنوان یک ضرورت اصلی و اساسی همواره مطرح است.

بدون شک با برداشت شالی از مزارع و تبدیل آن به شلتوک و سپس برنج سفید، این محصول مهیای ورود به بازار مصرف می شود.

کارخانه های شالیکوبی گیلان در این روزها دوران پرکاری را سپری می کنند اما آنچه در این میان حائز اهمیت است سنتی و قدیمی بودن بسیاری از این کارخانه هاست که در پی آن بسیاری از محصولات شالیکاران به صورت ضایعات هدر می رود.

 ضایعات شالی در مرحله تبدیل به برنج سفید در کارخانه های سنتی ۱۵ تا ۲۰ درصد است

در این زمینه باتوجه به زحماتی که کشاورزان برنج کار شمال کشور در دوران کاشت، داشت و برداشت محصول خود متحمل می شوند، انتظار عرضه محصولی با کیفیت و کسب درآمدی متناسب با فعالیت خود دارند ولی متاسفانه هدر رفت برنج در کارخانه های شالیکوبی علاوه بر ضربه های اقتصادی در دستیابی به خودکفایی این محصول، از دسترسی شالیکاران به سود واقعی خود نیز می کاهد و در عمل قسمت عمده ای از برنج تولیدی آنان از چرخه مصرف حذف می شود.

یکی از شالیکاران فومنی به خبرنگار مهر گفت: از مشکلات مهمی که کشاورزان هر سال با آن روبرو هستند ضایعات زیاد برنج در مرحله تبدیل شالی به برنج سفید است.

رحمت الله رستمی افزود: هر ساله  ۱۵ تا ۲۰ درصد از برنج سفید که حاصل دسترنج و کار سخت و زحمات شبانه روزی شالیکاران است به دلیل سنتی بودن کارخانه های شالیکوبی عملا از چرخه مصرف خارج می شود.

وی همچنین با بیان اینکه حداکثر ضایعات برنج در شالیکوبی های مدرن بین ۲ تا ۳ درصد است، یادآورشد: نیم دانه برنج (ضایعات) عملا ارزش اقتصادی ندارد.

دیگر کشاورز گیلانی گفت: مهمترین حسن شالیکوبی های مدرن کاهش ضایعات شالی در مرحله تبدیل به برنج سفید به حداقل ممکن است.

اسدالله رنجبر افزود:  ضایعات در این کارخانه ها از ۱۵ تا ۲۰ درصد کارخانه های سنتی به ۲ تا ۳ درصد می رسد.

وی ادامه داد: هر چند هزینه تبدیل از سوی کارخانه های شالیکوبی مدرن بالاست اما به دلیل ضایعات کم کاملا به صرفه است.

دولت باید اعتبارات و تسهیلات بانکی ارزان قیمت در اختیار متقاضیان قرار دهد

 یکی از صاحبان کارخانه های شالیکوبی مدرن نیز به مهر گفت: به دلیل هزینه های بسیار بالای تبدیل کارخانه های شالیکوبی سنتی به مدرن صاحبان این کارخانه ها تمایل زیادی برای تبدیل کارخانه های خود ندارند و برای تحقق کامل این امر دولت باید اعتبارات و تسهیلات بانکی ارزان قیمت، در اختیار متقاضیان قرار دهد.

 علی محمدی افزود: کارخانه های شالیکوبی مدرن یا اصلاح ساختار شده نقش به سزایی در کاهش ضایعات برنج ایفا می کنند و توسعه این کارخانجات می تواند به خودکفایی کشور در تولید برنج کمک کند.

در این ارتباط رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز از وجود هزار و 855 کارخانه شالیکوبی در استان خبر داد و گفت: ظرفیت فرآوری هر کارخانه بطور متوسط هزار و 500 تن در سال است.

علیرضا شعبان نژاد  ظرفیت کارخانجات شالیکوبی را به مراتب بیش از نیاز استان دانست و افزود: تاکنون فرآیند اصلاح ساختار 400 کارخانه با اعطای تسهیلات انجام شده است.

بانک ها وثیقه های سنگین از تولید کنندگان برای پرداخت تسهیلات طلب می کنند

وی با بیان اینکه فعالان کشاورزی برای دریافت تسهیلات با مشکل مواجه هستند، اظهارداشت: بانک ها وثیقه های سنگین از تولید کنندگان برای پرداخت تسهیلات طلب می کنند.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان به مهر گفت: همچنین فرآیندی که فعالان بخش کشاورزی برای دریافت تسهیلات طی می کنند به مراتب  طولانی و خسته کننده است.

وی با تاکید بر اینکه از حیث منابع اعتباری مشکلی وجود ندارد، افزود:  طی دو سال اخیر  146 میلیارد تومان تسهیلات به گیلان اختصاص و جذب شده است.

شعبان نژاد با اشاره به اینکه در سفر چهارم هیئت دولت به گیلان  250 میلیارد تومان مصوب شد، اظهارداشت: این میزان تسهیلات هم اکنون در مرحله ابلاغ است.

با توجه به افزایش بازده تولید محصول نهایی و کاهش میزان ضایعات در کارخانجات شالیکوبی جدید با ظرفیت بالا که کاملا قابل توجه است به نظر می رسد که وجود دستگاه های تمیز کن به دلیل خارج سازی بخش زیادی از ضایعات موجود در شلتوک قبل از ورود به مراحل اصلی فرآوری باعث کارآمد تر شدن عملیات خشک کردن در خشک کن ها می شود که همین امر در بهینه سازی خشک کردن و به دنبال آن افزایش بازده موثر خواهد بود.

طراحی و عملکرد دستگاه های خشک کن نیز مانع هدر رفتن انرژی گرمایی شده و به دلیل حرکت های دورانی دانه ها و عدم سکون آنها رطوبت در داخل توده یکنواخت بوده که این امر موجب کاهش ضایعات می شود.

با مقایسه انجام گرفته می توان دریافت که فرآوری 30 تن شلتوک در یک روز در شالیکوبی جدید با ظرفیت بالا 115 یکیلووات برق مصرف می کند این درحالی است که یک شالیکوبی قدیمی همین مقدار فرآوری را طی پنج روز و صرف انرژی برق نزدیک به 400 کیلووات انجام می دهد.

با این وجود کاهش مدت زمان لازم برای فرآوری و افزایش قدرت تبدیلی طی شبانه روز می تواند بازده اقتصادی فرآیند تولید را افزایش دهد.

یک کارشناس مسائل کشاورزی هم در این زمینه گفت: ادامه فعالیت شالیكوبی های سنتی برای كشاورزان صرفه اقتصادی ندارد.

عدم برخورداری واحدهای شالیکوبی از فناوری های روز به افزایش هزینه و هدر رفت انرژی می انجامد

ایرج  قاسمی  افزود: شالیكوبی ها نخستین بخش از صنایع تبدیلی در مسیر تولید و مصرف برنج در كشور هستند و بر همین اساس از اهمیت فراوانی برخوردارند.

وی همچنین با اشاره به فناوری، تجهیزات قدیمی و مستهلك بسیاری از كارخانه های شالیكوبی گیلان اظهارداشت: محرومیت شالیكوبی ها از فناوری به روز زیان های فراوانی به كشاورزان وارد و به افزایش هزینه و به هدر رسیدن انرژی می انجامد .

وی یادآورشد: هم اکنون تعداد زیادی از کارخانجات شالیكوبی در استان با ساختار سنتی شالی ها را به برنج تبدیل می كنند كه این موضوع مشكلاتی را برای کشاورزان ایجاد کرده است.

به هر حال برنج غذای اصلی بیش از سه میلیارد نفر در جهان است که نیمی از جمعیت کنونی دنیا را تشکیل می دهد، 80 درصد از برنج دنیا در مزارع کوچک و برای تامین نیازهای خانوار کشت می شود، کمتر از هفت درصد تولید جهانی برنج وارد بازار معاملات بین المللی می شود و این میزان نیز تحت تاثیر شدید شرایط آب و هوایی و نوسان قیمت هاست.

بنابراین در تبدیل شلتوک برنج باید تمام مواردی که موجب تولید برنج مرغوب از نظر کیفی و کمی می شود همواره مدنظر قرار گیرد.

گیلان 238 هزار هکتار اراضی شالیکاری دارد.