مقابله ایران و روسیه با تهدید نظامی علیه سوریه/ راهکارهای حل بحران و آینده بشار اسد

دکتر "سلمان صفوی" رئیس مرکز بین المللی مطالعات صلح لندن در گفتگو با خبرگزاری مهر به تشریح علل مطرح شدن گزینه نظامی علیه سوریه و سپس عقب نشینی غرب در این خصوص پرداخت و گفت: تحولات سوریه در ماههای اخیر به سمتی پیش رفته بود که با پیروزی های چشمگیر ارتش سوریه، موضع شورشیان و تروریست ها تضعیف شده و حکومت این کشور در آستانه پیروزی نهایی قرار گرفته بود. در چنین شرایطی تروریست ها با استفاده از سلاح شیمیایی در درگیری ها زمینه بهره برداری دشمنان سوریه از وضعیت را فراهم کردند. به فاصله اندکی رسانه های وابسته به امپریالیسم غرب به این موضوع پرداخته و از خطرات چنین سلاح هایی برای منطقه دم زدند. مقامات کشورهای غربی نیز مدعی شدند که برای جلوگیری از کاربرد این سلاح ها باید اقدام نظامی علیه سوریه انجام شود.

وی افزود: در این میان چند عامل موجب شد نقشه هایی که آمریکا و همپیمانانش برای مداخله نظامی در سوریه کشیده بودند، نقش بر آب شود. نخست اینکه ایران و روسیه به طور جدی وارد صحنه شده و به حمایت از سوریه پرداختند. روسیه به وضوح اعلام کرد که سوریه خط قرمز است و حاضر نیست در این خصوص کوتاه بیاید، روسها ناوهای خود را به سوی سواحل سوریه اعزام کردند و سیگنالهایی برای خطیر بودن وضعیت به غرب دادند. ایران نیز با موضع گیری قاطعانه در خصوص سوریه در مورد عواقب ناشی از اقدام نظامی علیه این کشور هشدار داد. مقامات سیاسی و نظامی ایران تاکید کردند در صورتی که جنگی علیه سوریه آغاز شود، تمام منطقه را شعله ور می کند. در واقع ایران اعلام کرد ممکن است ناتو آغازگر جنگ باشد اما مطمئنا پایان دهنده به آن نخواهد بود. ایران در این رابطه سیگنالهایی فرستاد و نشان داد توانایی انجام آنچه را که گفته است، دارد.

دکتر سلمان صفوی اظهار داشت: اما در این میان دو اتفاق مهم باعث شد طرحی که آمریکا و همپیمانان اروپایی و منطقه ای اش برای سوریه تدارک دیده بودند، بی نتیجه بماند. اولین اتفاق رای منفی پارلمان انگلیس به لایحه ارائه شده از سوی دولت "دیوید کامرون" برای حمله نظامی به سوریه بود. کامرون خیلی به رای آوردن این لایحه امیدوار بود اما واقعیت این بود که وی در این مورد دچار اشتباه محاسباتی شد زیرا در پارلمان انگلیس حتی نمایندگان وابسته به حزب حاکم نیز به این لایحه رای ندادند و این موضوع با شکست مواجه شد. این مسئله باعث شد بسیاری از گروههای سیاسی و مردم انگلیس انتقادهای خود را متوجه کامرون کرده و بگویند وی که حتی از آرای نمایندگان حزبش در پارلمان آگاهی ندارد چگونه دم از اطلاع داشتن از اوضاع سوریه زده و به دنبال لشکرکشی به این کشور است.

وی یادآور شد: ما در بحث هایی که در لندن با کارشناسان این کشور انجام می دادیم بر این موضوع تاکید داشتیم که اگر انگلیس بودجه ای برای اداره کشور ندارد و یک سوم بودجه در بخش کمک های اجتماعی را حذف کرده چطور می خواهد مالیات شهروندان را خرج جنگ دیگری در خاورمیانه بکند؟ سوال اینجا است که اگر واقعا ادعاهای مطرح شده در مورد سوریه نیز درست باشد، آیا غرب پلیس جهان است که می خواهد در این خصوص تصمیم گیری کند؟ چرا اینها زمانی که حکومت عراق مردم شهر حلبچه و شهرهای ایران را بمباران شیمیایی می کرد، سکوت کرده بودند؟ پس مسئله اینها آنگونه که ادعا می کنند دفاع از مردم سوریه نیست.

رئیس مرکز بین المللی مطالعات صلح لندن تاکید کرد: در آن سو دولت اوباما که مسئله اقدام نظامی علیه سوریه را به کنگره سپرده بود دچار تردید و نگرانی شد که مبادا نمایندگان کنگره نیز مانند انگلیس به این خواسته پاسخ منفی بدهند. از طرفی اوباما در حالی خواستار به راه انداختن جنگ دیگری در خاورمیانه می شود که خودش با شعار پایان دادن به جنگ های افغانستان و عراق به قدرت رسیده بود. پس تصمیم پارلمان انگلیس، موضع دولت آمریکا را در قبال سوریه تعدیل کرد و موجب شد واشنگتن راه دیگری به جز مذاکره نداشته باشد. انگلیسی ها که از به دست آوردن سهم در سوریه ناامید شده بودند به دنبال فرصت دیگری برای ایفای نقش در تحولات این کشور می گشتند. زیرا اگر آنها در حمله نظامی به سوریه نقش بازی نمی کردند باید تصمیم گیری در مورد آینده این کشور را به دولتهای پیروز احتمالی یعنی آمریکا و فرانسه می سپردند، پس آنها این بار موضوع لزوم امضای پیمان منع استفاده از سلاح های شیمیایی توسط دولت سوریه را مطرح کردند. این موضوع در سفر "جان کری" وزیر خارجه آمریکا به لندن مطرح شد و وی بدون اینکه توجهی به عواقب این موضوع کند، موضوع مذکور را در گفتگو با رسانه ها عنوان کرد.

وی گفت: در چنین موقعیتی روسیه بهترین بهره برداری را از موضوع کرد. روسیه با زیرکی این گفته کری را به سرعت پذیرفت و خیلی سریع اعلام کرد اگر مشکل غرب با سوریه این است، این پیشنهاد را به سوریه می دهد. پس از آن دولت سوریه نیز آمادگی خود را برای امضای معاهده منع استفاده از سلاح شیمیایی اعلام کرد و به این ترتیب رویکردها برای حل مسئله سوریه از فاز نظامی وارد فاز سیاسی و مذاکره شد. این وضعیت ناشی از تلاش های ایران و روسیه بود. در حال حاضر وضعیت در سوریه به حالتی بازگشته که می توان آن را به حالت پات در شطرنج مقایسه کرد یعنی وضعیت نه برد و نه باخت برای طرفین. اقدامات ایران و روسیه به عنوان عامل بازدارنده از اقدام نظامی ناتو علیه سوریه عمل کرد که قرار بود آمریکا، انگلیس، فرانسه و ترکیه به عنوان اعضای ناتو و قطر و عربستان به عنوان کشورهای خارج از این پیمان بازوی اجرایی آن باشند.

به گفته دکتر سلمان صفوی بحث هایی که هم اکنون در مورد آینده سوریه می شود تاکید بر برگزاری نشست ژنو 2 با حضور دولت و مخالفان سوری است. مسئله اصلی مورد اختلاف کشورهای حامی سوریه و دشمنان این کشور بر سر "بشار اسد" است. غرب می گوید اسد باید کنار برود اما کشورهای حامی سوریه می گویند اگر هم قرار باشد چنین اتفاقی بیفتد باید مردم این کشور در موردش تصمیم بگیرند و هیچ قدرت خارجی حق ندارد برای سوریه تکلیف تعیین کند. موضوع این است که آینده تحولات سوریه باید به روش دموکراتیک و با برگزاری انتخابات مشخص شود، اما با ادامه درگیری در این کشور چنین امری ممکن نیست.

وی به عنوان راهکار حل بحران سوریه بیان داشت: ابتدا باید گروهها معارض سلاح هایشان را کنار بگذارند و سپس مذاکرات برای برگزاری انتخاباتی دموکراتیک با شرکت تمام گروههای سیاسی برگزار شود اگر هم شائبه تقلب در انتخابات به وجود بیاید، نهادهای بین المللی می توانند بر آن نظارت کرده و این شائبه را از بین ببرند. اما ما باید بین گروههای معارض آزادیخواه با گروههای افراطی تروریست تفاوت قائل باشیم، در صحنه درگیری های سوریه دو گروه فعال وجود دارند یکی گروههای آزادیخواه و دیگری وابستگان به شبکه القاعده و جبهه النصره که اینها می خواهند تمام مسیحیان، دروزی ها و شیعیان را از بین ببرند.

دکتر سلمان صفوی در پایان یادآور شد: مشکلی که در رابطه با مذاکره وجود دارد این است که مذاکره کنندگان با طرف های غربی در پاریس و لندن کافه نشین هستند و اطلاعی از وضعیت میدانی در سوریه ندارند. در حال حاضر گروههایی مانند النصره به دنبال قدرت یابی در سوریه هستند و این مسئله آینده تحولات این کشور را خطرناک می کند. این موضوعی است که مورد تاکید کشورهای حامی سوریه از جمله ایران است. ما می گوییم اگر اینها امروز در سوریه به قدرت برسند فردا این تروریسم دامنگر منطقه شده و به اروپا نیز سرایت می کند. پیش از همه نیز کشورهایی مانند اسپانیا و انگلیس که پیش از این شاهد حملات تروریستی بوده اند، قربانی خواهند شد. ایران مخالف هر گونه اقدام تروریستی در خاورمیانه و اروپا است. از این رو به غرب هشدار می دهد اشتباهی را که در مورد افغانستان مرتکب شده در سوریه تکرار نکند. غرب با ادعای از بین بردن القاعده به افغانستان لشکرکشی کرد و اکنون 12 سال است که در این کشور می جنگد در عوض نه تنها موفق به از بین بردن القاعده نشده بلکه این شبکه تروریستی به یک پدیده جهانی تبدیل شده و خطرش افزایش یافته است.

-------------------------------

مصاحبه: فریدون ناعمی