به گزارش خبرنگار مهر، دیوها و موجودات شریر، زایده تخیل انسان هستند. با وجود این آن‌ها هم صفات انسانی دارند و هم صفات غیرانسانی. صفات غیر انسانی این موجودات بازتاب‌دهنده آرزوهای محال بشری است و به حدی شگفت و غریب‌اند که به ناگزیر برای نامیدن آن‌ها اصطلاح «مافوق طبیعی» به کار می‌رود. دیوها تیزپر و بادپا هستند و قابلیت ناپدید شدن دارند. به هر زبان که بخواهند سخن می‌گویند و بر هر راز، سرنوشت و گنج‌های نهان دانا هستند و از اخبار آینده باخبرند.
در ایران عمدتا از ترکیب وصفی «از ما بهتران» در کنار اصطلاحات مرموز دیگری چون «آن‌ها»، «ایشان» و «از آن‌ها» برای نامیدن مافوق طبیعی‌ها استفاده میشود. این اصطلاحات نشان می‌دهد که اشاره به نام مشخص هر یک از موجودات مافوق طبیعی ممنوع می‌باشد. همچنین نشانه‌هایی از نوعی ترس و خشیت، احترام، تملق و مبالغه نیز در معانی این اسامی دیده میشود. چه معانی هر یک از اسامی مذکور، بر توانایی‌های فوق بشری این موجودات اشاره می‌کند و به طور ضمنی انسان را در مرتبه پایین و پست‌تر، و «آن‌ها» را بهتر و برتر نشان می‌دهد. هرچند این موضوع خود پدیده شگفتی است که انسان نسبت به مخلوقات خود چنین احساسی پیدا کرده است.
در ایران متون و آثار تاریخی فراوانی در دست است که موضوع اصلی آن‌ها پدیده‌هایی شگفت، موجودات عجیب و دیوها و شیاطین است. این آثار با عنوان «عجایب‌نامه» شناخته و طبقه‌بندی می‌شوند. عجایب‌نامه‌ها به عنوان ژانر ویژه‌ای از تاریخ‌نگاری عامیانه شناخته می‌شوند که داده‌های آن در پژوهش‌های مردم‌شناختی و فرهنگی به کار می‌رود. به غیر از محققین و پژوهشگران قدیمی ایران، صادق هدایت در برخی آثارش به طور مختصر به معرفی دیوها و شیاطین و پریان و عملکرد آن‌ها پرداخته است. آرتور کریستین‌سن ایران‌شناس دانمارکی نیز رساله‌ای دراباره دیوشناسی ایرانی دارد که در آن برای اولین بار دیوها و شیاطین به صورت مستقل و علمی مورد پژوهش قرار گرفته‌اند. در سال 1355 هم غلامحسین ساعدی در مناطق جنوبی و سواحل دریای عمان و خلیج فارس به پژوهش درباره مراسم زار پرداخت که با عنوان «اهل هوا» منتشر شد.
کتاب «دیوشناسی ایرانی» در قالب یک اثر مردم‌شناسانه و بررسی فولکلور تولید شده است که یکی از عناوین مجموعه «مردم‌شناسی و فولکلور» است که با تحقیق و قلم معصومه ابراهیمی نوشته و توسط انتشارات فرهامه چاپ خواهند شد.
این کتاب دارای 9 فصل اصلی است که عناوین‌شان به ترتیب عبارت است از: «دیو‌شناخت»، «ماوا و جایگاه»، «زیانکاری درباره تولید مثل»، «بچه‌آزاری»، «عشق و روابط جنسی»، «خیررسانی»، «پیکرگردانی و تسخیر»، «زیانکاری درباره خواب» و «رماننده‌ها». نتیجه‌گیری، کتابنامه و نمایه هم بخش‌های دیگری هستند که در ادامه این فصول درج شده‌اند.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
سیاه معانی نمادین بسیاری دارد. از جمله هر آن‌چه به زمین مربوط میشود و از آن می‌روید و در ارتباط با خاک است با سیاه تعبیر میشود و به طور مستقیم با غریزه جنسی و تحریک جنسی و آرامش‌بخشی در ارتباط است. چنان‌که در ادامه خواهد آمد، سیاه‌گالش چوب یا تازیانه سیاه‌رنگی به چوپان درستکار هدیه می‌دهد تا آن‌ها را به پشت گاوهای خود بزنند و آن‌ها را رام و مطیع سازند. تازیانه جادویی او بر اساس آن‌چه در بالا گفته شد نیروی جنسی و زایایی دام‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
سیاه‌گالش برکت‌دهنده، بخشنده و حافظ نیکان و نابودکننده بدکاران و دروغگویان است. اعتقاد به چنین صفاتی سبب شده است که پژوهشگران گاه آن را با برخی ایزدان حامی حیوانات اهلی در فرهنگ مزدیسنا مقایسه و مطابقت کنند (برای نمونه نک: عبدلی). ایزد گوشورون نگهدارنده، و مینوی چهارپایان مفید است. گوشورون به معنای «روان‌گاو» می‌باشد. این ایزد همواره از بدکرداری با حیوانات اهلی و گاوها به درگاه اهورامزدا شکایت می‌برده است و در پی چوپانی درستکار و نیک بوده تا او را از بند برهاند. گوشورون همکار ایزدان «بهمن» و «رام» است که از جمله عملکرد آن‌ها از حمایت از جانوران و چهارپایان می‌باشد.
از سویی دیگر، گاو جانور سودمندی است که از دیرباز هستی و معاش خانواده‌ها به آن وابسته بوده است. نزد آریاییان گاو عضوی از خانواده به شمار می‌رفته و جنبه تقدس نیز داشته و سرچشمه اصلی روزی و معیشت و نماد مشترک میان هند و ایرانی‌ها بوده است.
سیاه‌گالش را همچون مردی تنومند دیده‌اند که صورتی سیه‌چرده دارد و معمولا در سیاهی شب یا تاریک و روشن غروب و سحرگاه ظاهر میشود. او شولایی پشمین و سیاه بر تن دارد و ریسمانی از کاه برنج بر کمر بسته است. از همین روست که او را سیاه‌گالش می‌نامند. صادق هدایت، سیاه‌گالش را چوپانی جنگلی و نیمه‌وحشی توصیف می‌کند که در انزوا به سر می‌برد و با مردم آمیزش ندارد. او مردی زن‌گریز است و عاشق گاوها و گوزن‌های نر است. اهالی روستای «سیاه‌دوله» و «وزمتر» شاندرمن در استان گیلان معتقدند حتی سیاه‌گالش از مردهای زبون و زن‌ذلیل متنفر است....
این کتاب با 239 صفحه، شمارگان 10 هزار نسخه و قیمت 11 هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما