نگاهي به فعاليت گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي

به گزارش گروه دين و انديشه "مهر"، گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي نهاد ديگري است كه به پژوهش‌هاي قرآني در قم مي‌پردازد. اين گروه از سال 1375 شروع به كار كرده و درپي احيا و توسعه مطالعات درون ديني در حوزه‌هاي گوناگون فكري، اعتقادي، رفتاري و ارزشي با لحاظ علوم، ديدگاه‌ها و مسايل نوپيدا، نقد و بازپژوهي و ارائه ساختار معارف قرآني ناظر به انديشه‌ها و نياز‌هاي زمان در قلمرو معارف گوناگون بينشي و ارزشي قرآن و آسيب ‌شناسي مطالعات قرآني، نقد برداشت‌هاي نادرست از معارف معصوم وحياني و پاسخ به شبهات القايي در قلمرو معارف قرآن است.

گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، از پايان‌نامه‌هاي دكتري علوم قرآن و حديث حمايت مي‌كند و با برخي مجلات براي تهيه ويژه ‌نامه‌هاي قرآني همكاري دارد. ديدگاه‌هاي حقوقي قرآن، فلسفه دين (مباني نظري تجربه ديني در قرآن)، عقل و عقلانيت در قرآن (مباحث عقلي، فلسفي، قرآني، با لحاظ نگرش‌هاي نوين)، قرآن و فرهنگ زمانه، مباني تفسير عرفاني، مباني تفسير روايي، قرآن و روابط خانوادگي، نقد و بررسي دايره‌المعارف ليدن و مقالات دانشنامه قرآن‌شناسي از طرح‌هاي مصوب اين گروه است.

همچنين دانشنامه آيات ‌الاحكام، معجزه ‌شناسي، مسئله‌يابي و شبهه  ‌شناسي در حوزه مطالعات قرآن، قرآن و خودسازي، رابطه قرآن و سنت، جهان‌شناسي و قرآن و آيين‌ معاشرت، طرح‌هاي پايان يافته اين گروه در سال 83 است.

برخي از آثار تحقيق شده گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي كه تا كنون به چاپ رسيده است عبارتند از: دوست ‌شناسي و دشمن‌شناسي، نگاه قرآني به فشار رواني، مفاهيم اخلاقي قرآن (توكل) و تحليل زبان قرآن.

خودي و غيرخودي در قرآن، مفهوم و مراتب حيات در قرآن، حق و باطل از ديدگاه قرآن، ايمان و آزادي در قرآن، سياست و حكومت در قرآن، زيباترين داستان، قرآن و سكولاريسم، هنر كلامي قرآن و زندگي همچون آزمون مكرر آثاري است كه در اين گروه آماده نشر است .

برگزاري 31 جلسه شوراي علمي، 37 جلسه حلقه كارشناسي دانشنامه قرآن‌شناسي، برگزاري كرسي نظريه‌پردازي بطن قرآن، همكاري در برگزاري نكوداشت مفاخر قرآني و راه‌اندازي مرحله دوم دانشنامه قرآن‌شناسي از جمله فعاليت‌هاي گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي است.

بر اساس گزارش رسا، تدوين دانشنامه قرآن‌شناسي از اقدام‌هاي علمي برجسته گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي است. با توجه به گسترش روزافزون شبهات در خصوص هويت و حقانيت قرآن، ضرورت پاسخگويي متقن و مستند به آن، غيرقابل انكار است. دانشنامه قرآن‌ شناسي، گسترده‌ نگاشته‌اي است به صورت موضوعي، در شش جلد و دربردارنده سيصد مدخل كلان كه در دو محور عمده‌ مباحث پيرامون قرآن (علوم قرآني) و مباحث درون قرآني (معارف قرآن) در دست تدوين است. بخش نخست اين دانشنامه يعني مباحث پيرامون قرآن (علوم قرآني) به دو محور «منطق فهم قرآن» كه به مباني و روش شناسي درك كلام الهي و سنجش و آسيب‌ شناسي معرفت تفسيري مي‌پردازد و « قرآن شناخت» كه به مباحث تاريخ قرآن و علوم قرآني مي‌پردازد، تقسيم مي‌شود. اين بخش از تابستان 1381 آغاز به تهيه شده است. بخش دوم دانشنامه دربردارنده مباحث درون قرآني است و ساختار آن در دست طراحي نخستين قرار دارد و به زودي تحقيق و تأليف آن آغاز خواهد شد. پيش ‌بيني مي‌شود اين قسمت بيش از دويست و پنجاه مدخل را در برداشته باشد. اغلب‌ نويسندگان‌ دانشنامه‌ در شمار دانشوران‌ حوزه علميه قم‌ هستند. حداقل‌ تحصيلات‌ نويسندگان، كارشناسي‌ ارشد يا معادل‌ حوزوي‌ آن‌ است. همه‌ نويسندگان‌ پيشينه‌ پژوهشي‌ دارند و اغلب‌ آن‌ها چند كتاب‌ تأليف‌ كرده‌اند.

حجت الاسلام والمسلمين رضايي اصفهاني، از سال 1381 تا كنون مديريت اين گروه را به عهده دارد. وي داراي دكتري علوم قرآن و حديث است . حجج اسلام و آقايان محمد جواد اسكندرلو، عبدالحسين خسروپناه، سيد محمود دشتي و محمد فاكر ميبدي از پژوهشگران گروه قرآن‌پژوهي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي به شمار مي روند .