به گزارش خبرنگار مهر، هر سال با فرا رسیدن ماه محرم دل ها را هاله ای از غم و اندوه فرا گرفته و همه شیفتگان امام حسین (ع) خود را به محافل سوگواری رسانده و با چشمانی گریان هم صدا با دیگر عاشقان مظلومان کربلا فریاد "واویلا حسین، صد آه و واویلا حسین" سر می دهند.
علاوه بر آیین ها و آداب و رسوم سنتی رایج در شهرستان شاهرود در مناسبت های مختلف، برگزاری مراسم ماه محرم در این شهرستان در نوع خود کم نظیر است و دهه اول محرم روزهایی است که آیین ها و رسوم سنتی بیش از پیش خودنمایی می کند و این منطقه را مستعد برای پذیرش هزاران گردشگر معنوی می کند که در این بین برگزاری آیین معنوی "شمع و چراغ" یکی از رسومی است که در دهه اول محرم هر روز بعد از غروب آفتاب در شاهرود برگزار می شود.
صدای موسیقی مانند و خاطره انگیز چراغ های توری، دود کندر و اسپند همراه با تجمع بی ریای خادمان و برخی از اقشار مردم، دل های آماده را به شرکت و استماع حمد و ستایش پروردگار عالمیان دعوت می کند، سپس درود و رحمت خداوند به روان پاک رسول الله و آل او (ع) و برشمردن سجایای آن برگزیدگان، به خصوص خامس آل عبا(ع) در این بین جان و دل را صفا می دهد.
یکی از خدام تکیه بازار شاهرود در رابطه با برگزاری آیین دیرینه و سنتی شمع و چراغ در این تکیه به خبرنگار مهر گفت: خطبه موسوم به مراسم "شمع و چراغ" در تکایای قدیمی و باسابقه "بازار، شریعت، گلشن، بیدآباد و حسینیه مدرسه قلعه" شهر شاهرود و همچنین تکیه دولت بسطام در دهه اول ماه محرم اجرا می شود.
حاج محمد جلالی با اشاره به اینکه سال های متمادی است که بعد از غروب آفتاب مراسم "شمع و چراغ" در شاهرود برگزار می شود، افزود: این مراسم را در قدیم خدام با فانوس های بادی که داخل آن شمع روشن می کردند، یا چراغ و مشعل هایی که آن زمان بوده، در دست داشته اند و در محوطه تکیه یا جلوی سقاخانه دایره وار ایستاده و این مراسم سنتی را اجرا می کردند.
وی بیان داشت: در برگزاری این مراسم ابتدا چراغچی شمعدان ها و چراغ توری ها را از "چراغخونه" بیرون آورده، به ترتیبی که شمعدان ها و چراغ ها یک درمیان قرار گرفته باشند روی زمین و بین جمعیت حاضر می گذارد و آن ها را روشن می کند سپس شمعدانی را از ردیف چراغ ها و شمعدان ها به دست گرفته و اشعار و دعاهای ویژه این مراسم را با صدای بلند می خواند و پس از ذکر صلوات، خطبه به وسیله یکی دیگر از خدام مسئول که این وظیفه به صورت موروثی به او رسیده است قرائت می شود.
این خادم آل الله با بیان این که معمولا خطبه خوانی، چاووش خوانی و یا هرنوع خدمت دیگر در تکیه ها و حسینیه های شاهرود موروثی است ادامه داد: خطبه خوانی با حمد و ستایش پروردگار عالمیان آغاز و سپس درود و رحمت خداوند به روان پاک رسول الله (ص) و آل او، برشمردن سجایای آن برگزیدگان، خصوصا خامس آل عبا و دعا برای سلامتی و تعجیل در فرج امام زمان (عج) ادامه یافته و حضار با ذکر صلوات در پایان هر قسمت با خطبه خوان همراهی می کنند.
جلالی با اشاره به اینکه این مراسم را گذشته از مراسم "شمع و چراغ" گاهی مراسم "شامگاه خدام" نیز می نامند یادآور شد: پس از پایان مراسم شمع و چراغ، خدام و حاضران فاتحه ای قرائت می کنند و افرادی که نوبت کشیک آنان است شمعدان ها را به ترتیب می بوسند و به خدام کناری خود می دهند و به همین ترتیب شمعدان ها و چراغ ها دست به دست می شود تا به محل اولیه و داخل سقاخانه رسیده و در جای خود گذارده شود. بدین ترتیب نوبت خدمت کشیک قبلی تمام می شود و نوبت به کشیک بعدی می رسد.
یکی دیگر از کارشناسان فرهنگی شهرستان شاهرود نیز در رابطه با برگزاری مراسم "شمع و چراغ" یا "خطبه خوانی" در سایر شهرها و روستاهای این شهرستان گفت: این مراسم در بعضی از شهرها و روستاهای دیگر شاهرود نیز اجرا می شود که برگزاری آیین معنوی "چلچلا" در شهر زیبا و پلکانی مجن از جمله این موارد می باشد.
علیرضا اسلام پناه با اشاره به شهر زیبای مُجن که در فاصله 33 کیلومتری شمال غرب شاهرود واقع شده و همه ساله در ایام محرم میزبان هزاران تن از عزاداران حسینی و گردشگران مذهبی از اقصی نقاط کشور خصوصاً تهران و گرگان است، افزود: این شهر دارای چند تکیه به نام های تکیۀ بالا (قلعه)، پائین (مرکزی)، سادات، ملاگوهر و ذوالجناح و نیز تعدادی منبرخانه است که از چند روز مانده به ماه محرم غبار روبی و سیاهپوش می شود.
وی اظهار داشت: از قدیم الایام شب سوم ماه محرم در صحن دو تکیۀ بزرگ مجن (تکایای بالا و پایین) مقارن با غروب آفتاب مراسم با شکوهی تحت عنوان "چِلچِلا" انجام شده و این آیین تا شب دهم با حضور خادمین و انبوه عزاداران ادامه می یابد.
این کارشناس فرهنگی در رابطه با برگزاری این آیین ابراز داشت: در تکیۀ پایین قبل از غروب آفتاب ابتدا فراشان تکیه را آب و جارو نموده و سپس فضای تکیه را با تعدادی جاجیم و چادر شب فرش می کنند و چهل پایه چراغ شمعدان برای برگزاری مراسم در محل می چیینند و پس از آن خدام تکیه مقابل چراغ ها و رو به جمعیت حاضر ایستاده و فردی که غالباً متولی و به اصطلاح محلی ها بابای تکیه است، شروع به خواندن دعا با لحنی دلنشین می کند.
اسلام پناه بیان داشت: همزمان با اجرای مراسم چلچلا و خواندن دعا مردم نذورات خود را که بیشتر شمال نان محلی و قند بوده و برای مراسم اطعام روز بعد عزادارن مورد نیاز است را به تکیه آورده و روی سفره های کرباس قرار داده و بسته ای کوچک از نبات را به عنوان تبرک دریافت می کنند.
وی به حضور زنان و دختران بر پشت بام های پلکانی اطراف تکیه برای تماشای مراسم اشاره کرده و اذعان داشت: آنها بر این باورند که هنگام غروب دعا مستجاب شده و نباید این فرصت را برای دعا کردن از دست بدهند.
این کارشناس مسائل فرهنگی در پایان خاطرنشان کرد: در پایان مراسم نیز برای آمرزش اموات فاتحه و برای شفای بیماران و رفع و دفع بلیات و قبولی نذورات دعا می کنند و سپس چراغ ها را بوسیده دست به دست می چرخانند و برای اقامه نماز مغرب آماده می شوند.
نظر شما