به گزارش خبرنگار مهر، با وجود اینکه قرن ها از قیام عظیم عاشورا می گذرد اما هر سال در ماه محرم بوی عزای حسینی در کوچه پس کوچه های شهر می پیچد و همه چیز حال و هوای حسینی پیدا می کند. جای جای شهرمان البرز این روزها همانند سایر استانهای کشور حال و هوای حسینی پیدا کرده است، شهر جامه سیاه برتن پوشیده است و هیاهوهای زندگی شهری هم نتوانسته رنگ قیام خونین عاشورا را در طول تاریخ کم رنگ سازد. اما محرم در استان البرز به ویژه کرج، ایران کوچک متفاوت از تمامی استانهای کشور است.
البرز استان اقوام خرد و کلانی از شمال تا جنوب کشور از شرق تا غرب با لهجه ها و گویش های فارس و ترک، کرد و گیلک و مازنی هر ساله در عاشورا و تاسوعای حسینی سراسر غرق در عزا و ماتم می شود، ساکنان ایران کوچک این ایام با به راه انداختن دیگ های نذری و دسته های عزاداری ارادت خود را به شهدای کربلا عرضه می دارند.
هر یک از این اقوام اما در گروه های مذهبی خود آیینی خاص و ویژه دارند و به رسم سنت های دیرینه به استقبال ماه محرم می روند.
بخشی از ساکنان استان البرز را آذری زبانها تشکیل می دهند، آذری ها به خاندان پیامبر، به ویژه به امام حسین (ع) و یاران وفادارش ارادت خاصی دارند. افرادی که به صورت پراکنده در جای جای البرز سکنی دارند روزهای محرم، کوچه ها و خانه هایشان سیاه پوش می شود و حتی به نوزادان هم لباس سیاه می پوشند. تشت گذاری مراسم ویژه آذریها است؛ آنها دو روز مانده به آغاز ماه محرم، این مراسم را به پا می دارند.
تشت گذاری با نوحه سرایی آغاز می شود و مردم با سینه زنی در سوگ حضرت ابوالفضل (ع) عزاداری می کنند. ریش سفیدان هیئت ها که به آن ها «حسین چی» گفته می شود، مسئول مراسم هستند. یکی از آن ها پرچمی دستش می گیرد و جلو حرکت می کند و «حسین چی» دیگری تشت خالی به دوش گرفته و دنبال او حرکت می کند. دنبال آن ها هم حسین چی های دیگر با مشک و کوزه های پر آب حرکت می کنند. در این فاصله، فریاد «لبیک یا حسین»، «آه حسن، آه حسین» به گوش می رسد. تشت را در گوشه ای از مسجد یا حسینیه می گذارند و آب کوزه ها و مشک ها را در آن خالی می کنند. پس از این کار، روضه حضرت ابوالفضل (ع)، حضرت رقیه (س) یا علی اصغر (ع) خوانده می شود. بعد هر کسی به نوبت تشت را می بوسد و لیوانی از آب آن را به نیت تبرک می نوشد.
اقوام استان گیلان نیز در البرز با آمدن محرم شهر را سیاه پوش می سازند. مردم بیش تر نذرهای شان را برای ماه محرم نگه می دارند و آش، خرما و شربت پای ثابت نذرهایشان است. آملی ها رسم بر آن دارند که در این ایام مراسم نخل گردانی داشته باشند.
آنها از روز اول تا هفتم محرم، مردم به عزاداری می پردازند و در این روزها نذرهای شان را ادا می کنند. در روز هفتم، همه مردم به کنار نخلی می روند و به آن سلام می کنند. آن ها بر این باورند که نخل، تابوت امام حسین (ع) است. در روز هشتم، مردم نخل را بیرون می آورند و در محله ها می گردانند. کسانی که نذر شیر دارند، در روز هشتم و نهم و دهم، بین مردم شیر پخش می کنند و نخل به در هر خانه که می رسد، اهالی خانه نذرشان را ادا می کنند. در شب شام غریبان، نخل را دور محله می گردانند و مردم پابرهنه و شمع به دست، همراه نخل به امام زاده می روند و تا صبح سینه زنی و عزاداری می کنند.
مراسم بیجاری ها اما دیدنی است، مردم بیجار در عاشورا و تاسوعای حسینی با دیدن هلال محرم در آسمان چند عَلَم سیاه و نقش دار بر بام مسجدها برافراشته می شود. مردم در عاشورای حسینی، به یاد امام پابرهنه هستند و آب نمی نوشند.
هر ساله در ماه محرم اما عشق کاشانی ها نسبت به اهل بیت (ع) نقطه اوج خود را تجربه می کند. هزاران دسته عزاداری در شهر به راه می افتد و همه جا یک پارچه سیاه پوش می شود. خیابان ها پر از پرچم های سرخ و سبز و سیاه است. عزاداری ها، اول محرم آغاز می شود و آخر ماه صفر به پایان می رسد. مراسم ویژه از اول محرم تا شانزدهم محرم ادامه دارد که به «شش امام حسین (ع)» معروف است. در این شب ها، همه در حسینیه ها و مسجدها سرگرم عزاداری اند. سی صد دسته عزاداری در کاشان وجود دارد که هر کدام نشانی از کربلا را حمل می کنند که علم، کتل، توغ جریده، شش گوشه نهر علقمه، نخل و شط فرات، جزو مشهورترین نشانه هاست.
کاشانی ها اگر در این ایام راهی کاشان نشده باشند در هیئت های معروف به کاشانی ها این مراسم را با شکوه تر از هر سال برگزار می کنند.
دسته های زنجیرزن کرمانشاهی ها هم در تاسوعا و عاشورای حسینی کم نیستند، هیئت های گوناگون عزاداری، با حمل عَلَم و کتل به همراه دسته های زنجیرزن و سنج زن ها، از مسجدها به سمت مزار شهیدان حرکت می کنند. دور تا دور کتل ها، پیرمردها با آهنگی غم انگیز، شعرهایی در سوگ امام حسین (ع) می خوانند و زن ها پشت سر آن ها شیون و زاری می کنند. در این ایام اگر در جمع عزاداران کرمانشاهی باشید گهواره های نمادین حضرت علی اصغر (ع) را شاهد خواهید بود که روی دوش مردم حمل می شود.
در البرز جنوبی ها هم حضور دارند، هر چند خرمشهر کربلای ایران است و داستانی نینوایی دارد، اما آنان که در البرز سکنی دارند با آداب و آیین های مخصوص به خود در دسته های مختلفی عزاداری می کنند؛ اینها تنها بخشی از آیین های اقوام ساکن در البرز است و تصور حضور تمامی اقوام در یک استان و تجلی مراسم عزاداری های آنان در نوع خود دیدنی خواهد بود.
حجت الاسلام سیدعباس مسعودی مدیرکل تبلیغات اسلامی استان البرز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نقش حضور اقوام در عزاداری سرور و سالارشهیدان امام حسین (ع) گفت: این آیین ها شناسنامه و هویت ما محسوب می شوند و حضور اقوام مختلف در استان البرز ظرفیتی است که ماندگاری این آیین ها را تحکیم می بخشد.
وی افزود: اعتقادات مذهبی مردم ریشه در اقوام مختلفی از جای جای کشور دارد و اکنون که این پتانسیل یکجا در البرز فراهم شده است به نحو مطلوبی می توان با جهت بخشی به آن نقش این آیین ها را در حافظه تاریخ مذهبی تشیع مانا ساخت.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان البرز یادآور شد: اجتماع بزرگ عاشوراییان که عصر روز گذشته در کرج شاهد آن بودیم بخشی گردهمایی اقوام ایران کوچک در آیین سوگواری اباعبدالحسین(ع) بود که برای دومین بار شکل گرفت و کانونی برای همگرایی اقوام بود، اقدامی که پایه های فرهنگی مذهبی را در این استان تحکیم می بخشد.
سنج و دمام بوشهر، کرنانوازی بختیاری، کرنا نوازی گیلان، شروعه خوانی بوشهر، غم انگیز گیلان، مارضایی خوزستان، گاه گریوخوانی بختیاری ، چاوش خوانی مازندران و شهادت خوانی گیلان، مارش عزای قزوین، مصیبت نامه آذربایجان غربی، بحر طویل، مورسوگینه لرستان، سوگینه فارس (سرکوهی)، غمونه بویراحمدی،علم گردانی، غمونه بویراحمدی، مرثیه خوانی آذری، چوپان خوانی، مارش عزا واویلا و مراسم زنجیر پایه از جمله نواها و آیین های اقوام ساکن در البرز است که این روزها در شهرمان بانگ هایی از آن طنین می افکند.
امروز تاسوعا است، دلدادگان خاندان عصمت و طهارت (ع) در مصیبت شهادت حضرت امام حسین (ع) و یاران باوفایش بر سرو سینه می زنند. نوای یا سید و سالار شهیدان در جای جای البرز شنیده می شود و هیات های عزاداری جلوه باشکوهی از عشق به سید و سالار شهیدان را به نمایش گذاشته اند. در مساجد، تکایا، مقابر امام زادگان و چادرهای عزاداری که در برخی از نقاط شهرمان بر پا شده، مراسم عزاداری و سوگواری عاشقان خاندان عصمت و طهارت به یاد حضرت ابالفضل العباس (ع) ، غرق در ماتم است.
هیئت های کردها، لرها، بوشهری ها، آذربایجانی ها و...در استان البرز هر ساله در تاسوعا و عاشورای حسینی با مراسم عزاداری ها و آیین های ویژه ای این شب ها را زنده نگه می دارند. فرقی هم ندارد از چه گویش و قومی هستند گویی این ایام فصل مشترکی برای تمامی اقوام ساکن در ایران کوچک است و همگی در این مراسم با سوگواری ها و نذری هایشان ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت و شهدای صحرای کربلا عرضه می دارند.استان البرز امروز سیاه پوش واقعه تاسوعای حسینی است.
گزارش: سپیده غفاری
نظر شما