آلودگی هوای اراک زیر ذره بین کارشناسان/ مشکل اصلی اجرا نشدن مصوبات این بخش است

به گزارش خبرنگار مهر، در این نشست تخصصی که با حضور سه تن از فعالین محیط زیست استان مرکزی برگزار شد، دکتر سهراب عسگری عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور اراک و کارشناس ارشد جغرافیای انسانی و ژئوپولتیک که در سال های اخیر به طور ویژه تحقیقات خود را در زمینه محیط زیست انجام می دهد، دکتر سیاوش آقاخانی مدیرعامل خانه تشکل های مردم نهاد استان مرکزی و فعال محیط زیست، علی شهسوارانی مدیر عامل موسسه سبز اندیشان و فعال زیست محیطی مهمانان ویژه این نشست بودند.

اینکه باید بلاخره وضعیت سوخت نیروگاه شازند برای همیشه تعیین تکلیف شود، اینکه حال که اراک رتبه یک کشوری در بیماری سرطان را در بین سایر استانها به دست آورده است و صنایع باید برخی از تقصیرها را به گردن گرفته و سهمی از مداوای این بیماران را بر عهده بگیرند، اینکه مدیران استان نگاه کرگدنی به آلودگی هوا داشته باشند و به عبارتی افق دوردست را برای حل این معضل ملی ببینند و اینکه با وجود این همه اعتراض و گفتگو و هشدار اما قدمی به جلو برای کاهش آلودگی برداشته نشده است و حساسیت موضوع آلودگی با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر اراک هنوز در جامعه جانیفتاده بخشی از دغدغه این کارشناسان زیست محیطی را تشکیل می داد.

اراک در کنج دیواره ای طبیعی قرار دارد

سهراب عسگری کارشناس ارشد جغرافیای انسانی و ژئوپولتیک در ابتدا به شرحی از وضعیت جغرافیایی شهر اراک پرداخت که در تشدید روند آلودگی این شهر تاثیرگذار است و گفت: اراک در کنج دیواره ای طبیعی قرار دارد که یک دیواره آن از سردشت به فراهان و دیواره دیگر از سردشت به سه راه خمین می رسد، این دو دیواره به شکلی هستند که اراک را در یک چاله قرار داده اند.

نویسنده کتاب مقدمه ای بر ژئوپلتیک محیط زیست افزود: علاوه بر این اراک دارای دو کریدور است، یکی کریدور اراک به سمت سنجان و توره و دیگری کریدور روستای مرزیجران است که بیشترین تبادل هوایی شهر اراک از این دو صورت می گیرد.

عسگری در خصوص کریدور سنجان که آلودگی نیروگاه را مستقیم به اراک هدایت می کند، گفت: ساخت کارخانه و سایت صنعتی چون نیروگاه، پالایشگاه و پتروشیمی شازند در ورودی این کریدور، باعث شده که این گلوگاه مشکلات شهر اراک در خصوص آلودگی را بیشتر کند.

وی ادمه داد: این بخش جغرافیایی از گذشته بوده و پروسه طبیعی خود را طی می کند اما آلودگی های بیش از حد باعث شده که این آلودگی ها در سر راه خود به سایر موجودات و گیاهان نیز آسیب بزند و مسیر را برای انتقال آلاینده ها به اراک هموار کند.

عسگری با اشاره به حفظ باغ های سنجان در مسیر این کریدور تاکید کرد: باید باغ های سنجان به عنوان فیلتراسیون طبیعی بر سر راه این کریدور قرار داشته باشد.

وی در ادامه با اشاره به وزش بادهای غالب به شهر اراک گفت: 60 درصد از بادهای اراک از سمت غرب می وزد و دیواره طبیعی مانع از آمدن باد در شهر اراک می شود و باعث می شود تا آلودگی در شهر بماند و همین طور بادهای شرقی باعث ورود ریزگردها به شهر اراک می شوند.

وجود برخی برافروختگی های مردم شهر به دلیل آلودگی هوای اراک

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور اراک، یکی دیگر از شرایط ویژه اراک را ارتفاع آن از سطح دریا خواند و گفت: ارتفاع یک هزار و 700 متری از دریا باعث شده اکسیژن موجود در این شهر کمتر از شهرهای آلوده دیگر کشور باشد به طوری که در این ارتفاع تک تک برگ های درختان ارزش بسیار پیدا می کند.

عسگری به وجود برخی برافروختگی های مردم شهر در آخر روز اشاره کرد و ادامه داد: آلودگی هوا علاوه بر بیماریهایی که در دراز مدت ایجاد می کند باعث بی حالی و کلافه شدن مردم هم می شود و دلیل عصبانیت و کسالت بیشتر شهروندان اراکی در نزدیکی غروب به دلیل همین کمبود اکسیژن است.

وی پس از این توضیحات در خصوص نیروگاه اراک به عنوان معضل حاد حال حاضر اراک، گفت: سوختن مازوت در نیروگاه باعث شده که غلظت آلاینده هایی که از این سمت به وسیله باد از کریدور سنجان وارد اراک می شوند، بیشتر شود.

عسگری با اشاره به اینکه در فصل سرما پایداری هوا بیشتر است، گفت: در این فصل وارونگی هوا رخ می دهد یعنی اینکه هوای گرم در حصار هوای سرد قرار می گیرد و نمی تواند بالا برود.

وی افزود: در کنار هوای گرم آلودگی ای که پر از ذرات خطرناک و سمی است نیز وجود دارد و موجب تشدید وضعیت آلودگی، تا حدی می شود که گاه با چشم قابل دیدن است.

عسگری با اشاره به اینکه با وجود تمام اعتراض ها و مصوبات هنوز سوخت گاز به عنوان سوخت اصلی این نیروگاه تبدیل نشده است و همچنان در فصل های سرد شاهد سوختن مازوت در این نیروگاه هستیم، افزود: در فصل های سرد سال، سوخت نیروگاه شازند 50 درصد مازوت 50 درصد گاز است که همان مقدار مازوت نیز نقش فراوان در آلایندگی دارد.

اراک هم اکنون مقام اول سرطان را در کشور دارد

وی با ابراز تاسف از اینکه منابع لازم برای تامین گاز به عنوان سوخت نیروگاه در تمامی فصول سال مهیا نشده است، افزود: هم اکنون سوخت مازوت مشکلات زیست محیطی فراوانی را برای شهروندان اراکی به وجود آورده است که در کنار سایر آلایندگی ها لطمات جبران ناپذیری بر جسم و روان اراکی ها زده است.

عسگری با اشاره به اینکه اراک هم اکنون مقام اول سرطان را در کشور دارد، اظهار کرد: در حال حاضر 103 کودک سرطانی در شهر اراک وجود دارد که نشان از حاد بودن وضعیت به عنوان دلیل اصلی این بیماری است.

وی با انتقاد به اینکه نگاه مدیران استان باید آینده نگرانه باشد و منافع کوتاه مدت را بر بلند مدت ترجیح ندهند، گفت: اگر نیروگاه اراک تولید سه تا پنج درصد انرژی برق کشور را برعهده دارد باید منابع تامین سوخت گاز آن نیز تامین شود تا نیازی به سوخت مازوت نباشد و از سوی دیگر این میزان تولید با آلوده کردن هوای گروهی انسان به دست می آید.

این فعال و محقق محیط زیست ادامه داد: اگر مازوت حاصل از فرآوری محصولات نفتی که در پالایشگاه تولید می شود را رایگان به کشوری بدهیم ضررش کمتر از آلودگی است که در اراک ایجاد کرده است.

وی یادآور شد: ما اگر می خواهیم در پروسه تولید ملی جایگاه داشته باشیم باید حق های خود را بگیرم، اگر قرار است 3 تا 5 درصد برق کشور تامین شود باید منابع انرژی آن نیز تامین شود نه اینکه به قیمت آلوده کردن محیط زندگی و تنفس گروهی این تولید حاصل شود.

پیشنهاد راه اندازی یک صندوق زیست محیطی برای بیماران خاص و سرطانی

عسگری تاکید کرد: پیشنهاد ما راه اندازی یک صندوق زیست محیطی برای بیماران خاص و سرطانی است تا صنایع از طریق آن مالیات زیست محیطی خود و سهمشان در ایجاد آلودگی هوا را بدهند و کمک کوچکی باشد در تامین هزینه های درمان این بیماران.

مدیر عامل خانه تشکل های مردم نهاد استان مرکزی در این نشست با انتقاد از جانمایی نادرست صنایع در اراک گفت: در همه جای دنیا مرسوم است که قبل از احداث یک صنعت، پروژه آمایش می شود و مکان مناسب برای راه اندازی ان تعیین می شود.

سیاوش آقاخانی با بیان اینکه مسئله آلودگی هوای اراک مربوط به سال های اخیر نیست، و پرونده ای چندین ساله دارد، ادامه داد: به جز صنایع آلاینده معروف برخی صنایع مادر دیگر در اراک و شازند دارای آلایندگی پنهان هستند ولی چون آلاینده های آن دیده نمی شوند، زیاد مورد بحث نیستند.

وی با اشاره به اینکه صنایع اراک بدون طرح آمایش و در مکان های مناسبی ایجاد نشدند، افزود: برخی صنایع هم به دلیل نفوذ و قدرت افرادی که خواستند در منطقه اشان صنعتی باشد ایجاد شدند در حالیکه آلاینده هستند.

آقاخانی تاکید کرد: جالب است که برای انتقال نفت به این پالایشگاه هزاران کیلومتر خط لوله زده می شود و سپس محصول پالایش شده دوباره هزاران کیلومتر مسیر را طی می کند تا به دست مصرف کننده برسد اما کمی برای شهروندان این منطقه هزینه نمی شود تا صنعت پاک باشد .

وی در خصوص نیروگاه شازند با بیان اینکه باید سوخت پاک این نیروگاه تامین شود، گفت: طوری از مازوت در نیروگاه استفاده می شود که گویی علت ایجاد نیروگاه حل معضل پسماند فرآورده های نفتی پالایشگاه به نام مازوت بوده است.

آقاخانی افزود: برای تامین سوخت نیروگاه یک خط لوله، مازوت را از پالایشگاه به نیروگاه منتقل می کند و اینطور مشکل مازوت باقی مانده ای که در مقطعی باعث آلودگی آب های زیرزمینی شده بود حل شد.

این فعال محیط زیست ادامه داد: با بیان اینکه گوگرد موجود در ترکیبات مازوت پس از سوخت وارد هوا شده و توسط بادهای غالب به سمت اراک می آید و یکی از آسیب رسان ترین ترکیبات را در بدن انسان تشکیل می دهد.

مشکل آلودگی هوای اراک ملی است

آقاخانی با بیان اینکه مشکل جدانشدن گوکرد از مازوت است، افزود: مشکل آلودگی هوا ملی است و باید نگاه و تصمیم گیری ملی شود و بحث سبک سازی مازوت صورت بگیرد که حتی صرفه اقتصادی بیشتری را به همراه دارد.

وی تاکید کرد: باید بر فیلتراسیون نیروگاه و استفاده از تکنولوژی جدید نظارت باشد.

وی با بیان اینکه نباید در مورد آلودگی هوا و الاینده های اصلی مصلحت اندیشی شود گفت: محیط زیست بعنوان ضابط خاص قوه قضائیه می تواند هر فعالیت را که منجر به آلودگی هوا شود را دنبال و به قوه قضائی ارجاع دهد.

مدیرعامل سازمانهای مردم نهاد استان مرکزی با تاکید بر اینکه قبل از هر چیز بی برنامگی مسئولان، مردم را رنج می دهد، گفت: محیط زیست یک بخش فرابخشی و فرامنطقه ای است که باید مسائل ان به صورت کارشناسی پیگیری شود.

سیاوش آقاخانی گفت: هر تصمیمی که برای کاهش آلودگی هوای اراک گرفته می شود در وهله اول باید آن را در افق بلندمدت دید، به این دلیل که تجربه ثابت کرده است تصمیمات خلق الساعه مشکلی را از آلودگی هوای اراک حل نمی کند.

وی به طرح جامع کاهش آلودگی هوا و مصوباتی که اجرایی نشده اشاره کرد و گفت: متاسفانه این طرح نیز که قرار بود از سال 86 تا 91 مشکلات زیست محیطی استان را حل کند بواسطه همین عدم جامع نگری ها با شکست مواجه شد.

مدیر موسسه زیست محیطی کیمیای سبز تصریح کرد: کشور ایران دومین صادرکننده گاز در دنیا است چرا باید در شهری که بالاترین آمار آلودگی و تبعات آن را دارد و بیشترین آلودگی ناشی از سوخت مازوت در این فصل را دارد، با کمبود گاز روبرو شود؟

نباید در مورد آلودگی هوا و آلاینده های اصلی مصلحت اندیشی شود

آقاخانی با اشاره به اینکه اعتراض مردم و رسانه ها به دلیل نبود برنامه جامع در خصوص این گونه مشکلات است، افزود: مسئولین همیشه دنبال حل مشکل در زمان بحران هستند و با وجود اینکه می دانند که سرما و کمبود گاز در این فصل برای اراک مشکل ساز است، باید از قبل به فکر برنامه و راه حلی برای تامین گاز نیروگاه بود.

وی تاکید کرد: باید اولویت تامین گاز نیروگاه شازند در تمام ماه های سال صورت بگیرد، زیرا درآمد حاصل از فروش گازی که از کشور خارج می شود، صرف وارد کردن و یارانه داروهایی می شود که منشا آن آلودگی ناشی از کمبود سوخت گاز در داخل کشور است.

آقاخانی با بیان اینکه در بحث آلودگی مسئله سلامت عمومی مورد توجه است، اظهار کرد: ما توقع داریم مسئولینی که قول می دهند بیایند و برنامه های خود را برای کاهش بحران عنوان کنند.

وی تاکید کرد: ما درخواست داریم قانون اجرا شود و دستگاه قضا در این مورد مهم ورود پیدا کند.

مشکل اصلی آلودگی هوای اراک اجرا نشدن مصوبات این بخش است

مدیرعامل موسه سبزاندیشان نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه مشکل اصلی آلودگی هوای اراک اجرا نشدن مصوبات این بخش است، افزود: اجرایی نشدن طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک شاهد اصلی این حرف است.

علی شهسوارانی با اشاره به سفر دکتر ابتکار به اراک ادامه داد: بعد از سفر دکتر ابتکار، مصوبه ای که بر استمرار سوخت گاز نیروگاه تاکید داشت تصویب شد که  اجرایی نشد و از ابتدای آذرماه امسال شاهد سوختن دوباره مازوت در نیروگاه شازند بودیم این در حالی است که با پیگیری ها از شرکت گاز به این نتیجه رسیدیم که این شرکت مانعی برای تامین تمامی سوخت گاز نیروگاه ندارد.

وی با اشاره به شرایط اضطرار  آلودگی هوای اراک اظهار کرد: وقتی در کشور حوادث غیر مترقبه چون سیل و زلزله رخ می دهد همه بسیج می شوند؛ ولی آلودگی هوا چون مشهود نیست و خرد خرد سلامت جسم و روان را از بین می برد، مورد توجه کافی نیست.

شهسوارانی با اشاره به اینکه بحث آلودگی هوا، در اراک بسیار مطرح شده است، افزود: گویی هر چه بیشتر در مورد الودگی هوا صحبت می کنیم نسبت به آن کم تفاوت می شویم.

وی تاکید کرد: هر اکوسیستم توان اکولوژیکی دارد و باید پذیرفت توان اکولوژیک اراک دیگر ظرفیت صنعت و توسعه را ندارد.

مدیرعامل خانه تشکل های مردم نهاد استان مرکزی در پایان پیشنهاد داد طرح جامع مدیریت زیست بومی جایگزین طرح کاهش آلودگی هوا شود، و به سمت ایجاد ظرفیت هایی رفت که خود توان اصلاح خودش را داشته باشد

آلودگی هوای اراک همچنان ادامه دارد و آلاینده پابرجاهستند رسانه های اعم از صداوسیما، خبرگزاری ها و نشریات مکتوب هر روزی که هوا آلوده است آن را مطرح می کنند چه آنکه مردم به خصوص بیماران بیشتر مراقب خود باشند و چه آنکه وظیفه خود را در اطلاع رسانی انجام داده باشند کاش همه وظیفه خود را انجام دهیم.

..........................................

تنظیم : سمیه انصاری فر

عکس: محمد وروانی فراهانی