کهگیلویه و بویراحمد تشنه نشسته بر دریا/ سدهای بی سود به نام استان به کام دیگران

به گزارش خبرنگار مهر، کهگیلویه و بویراحمد را می توان سرزمین چشمه ها و آبهای جاری نام نهاد. استانی با مساحتی یک درصدی که به واسطه قرار گرفتن در میان کوهستانهای زاگرس جنوبی حدود هشت درصد آب کشور را در اختیار دارد.

بارش متوسط سالیانه 536 میلیمتر باران در کهگیلویه و بویراحمد (با دو ناحیه سردسیری و گرمسیری) به همراه آب برفهای قله های دنا، تامر، نور، خامی، خائیز، ساورز و حجال موجب ایجاد بیش از هزار چشمه فصلی و دائمی در کوهپایه های زاگرس جنوبی شده است.

در این میان 18چشمه دائمی و پرآب با تخلیه سالانه 495 میلیون متر مکعب آب می جوشند و صدها نهر و رودخانه می زایند و این رودخانه ها در مسیر پر پیچ و خم خود به هم می پیوندند و چهار رود پر آب بشار، مارون، زهره و خیر آباد را بوجود می آورند.

رودهایی که مادران کارون، مارون، جراحی و هندیجان هستند تا دشت های تشنه خوزستان را آب دهند و در آغوش نیلگون خلیج فارس آرام گیرند.

خروج سالانه 6.7 میلیارد مترمکعب آب از استان

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد میزان آب سالانه در این استان 11 میلیارد و 400 میلیون مترمکعب است که سالانه شش میلیارد و 700متر مکعب بدون استفاده از استان خارج می‌شود.

علی لطفی به خبرنگار مهر می گوید: این استان 7.2درصد نزولات آسمانی کشور را داراست اما استفاده چندان مطلوبی از نزولات آسمانی نمی شود.

وی بیان می کند: سالانه یک میلیارد و 300 میلیون مترمکعب آب سطحی و زیرزمینی در بخش های شرب، کشاورزی، گردشگری، صنعت و خدمات در کهگیلویه و بویراحمد مصرف می شود.

افت سطح آبهای زیر زمینی

اما در حالی که آبهای سطحی استان بدون استفاده از استان خارج می شوند، هجوم به سمت آبهای زیر زمینی موجب افت سطح این آبها شده است.

لطفی میزان منابع آب زیرزمینی کهگیلویه و بویراحمد را 300 میلیون مترمکعب اعلام می کند و می گوید: از این میزان 286 میلیون مترمکعب مصرف شده است.

اگر چه چشم امید به سدهای احداث شده یا در دست احداث بوده تا آب الفبای آبادنی این سرزمین باشد اما تعطیلی برخی سدهای در دست احداث از جمله "تنگ سرخ" به علت کمبود اعتبار و عدم تخصیص سهمیه کافی آب استان از دیگر سدها و ناکافی بودن مزایای این سدها برای استان، این امید را نا امید کرده است.

سدهایی به نام کهگیلویه و بویراحمد به کام دیگران

احداث سدهایی در پایین دست استان اگر چه به نام کهگیلویه و بویراحمد است اما به کام دیگر استانهاست و این داد مسئولین استان را درآورده است.

استاندار کهگیلویه و بویراحمد از عدم تخصیص مناسب آب سدها به این استان انتقاد می کند و می گوید: برخی سدهای احداث شده در کهگیلویه و بویراحمد منفعت چندانی برای این استان ندارند.

سید موسی خادمی می افزاید: بخش زیادی از آب سدهای کوچک و بزرگ این استان که در منتهی الیه مرز استان ساخته شده مورد استفاده استان های همجوار قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه باید حقابه کهگیلویه و بویراحمد از آب این سدها مشخص شود، ادامه می دهد: باید از منابع آبی به گونه ای بهره برداری کنیم که به نفع مردم استان باشد.

شهرهای همجوار سد بی بهره از آب

سد کوثر یکی از این سدهاست که در فاصلهٔ ۶۰ کیلومتری شمال غربی از شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.

این سد در سال 83 به بهره برداری رسید و آب شرب شهرهای حاشیه خلیج فارس شامل بیش از 5 شهر بزرگ ، 11 شهر کوچک، 36 شهر جدید و 47 دهستان را تامین می کند.

در حالی شهرهای سایر استانها تا چند صد کیلومتر دورتر از آب این سد استفاده می کنند که هنوز آبرسانی به گچساران و بهمئی و دیگر شهرهای استان انجام نشده و یا نیمه تمام مانده است.

آب می دهیم کار نمی دهند/ سدها سودی برایمان ندارند

اما آنگونه که نماینده چهار شهرستان کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده می گوید: سهمیه آب مصرفی شرب و صنعتی برای حوزه کهگیلویه و بویراحمد تخصیص داده نمی شود.

حجت الاسلام سیدعلی محمد بزرگواری می افزاید: آب سد " کوثر " در حوزه انتخابیه کهگیلویه و گچساران تمامی شهرهای جنوبی کشور بویژه منطقه صنعتی عسلویه را سیراب می کند اما متاسفانه هیچ سودی برای دیار خودمان ندارد.

وی می گوید: آب سد " کوثر " کهگیلویه و بویراحمد در اختیار شهرهای جنوب کشور قرار می گیرد اما وقتی جوانان ما برای اشتغال به این شهرها عزیمت می کنند و یا در آزمون های استخدامی پذیرفته می شوند آنان جوانان ما را غیربومی می دانند.

بزرگواری سهمیه تخصیص یافته آب شرب از محل سد " کوثر " به شهرهای چرام ، دهدشت ، سوق و لنده را 22 میلیون مترمکعب اعلام می کند و می گوید: تخصیص سهمیه آب شهرستان بهمئی نیز با زحمت فراوان چندمدت پیش مشخص شده است.

وی درخواست مسئولان کهگیلویه و بویراحمد از مسوولان وزارت نیرو برای تخصیص سهمیه آب صنعتی در این استان را 16 میلیون مترمکعب عنوان می کند و می افزاید: وزارت نیرو با این سهمیه تاحدودی اعلان مخالفت کرده و معتقد است که این سهمیه برای استان زیاد است.

چهار استان در انتظار سدی 16 ساله

سد چم شیر دیگر سد بزرگ در دست احداث استان است که با دو هدف احداث نیروگاه و تأمین آب کشاورزی در 20کیلومتری جنوب شرقی گچسارن بر روی رودخانه زهره در دست احداث است.

این سد که از نوع مخزني بتني به ارتفاع 155 متر از روي پي و  1.8 ميليارد متر مكعب حجم مخزن است پس از مدتها کندی در روند احداث اکنون به لطف چینی ها از روند مطلوبی برخوردار است.

اما تنها این گچسارانی ها نیستند که پس از 16 سال در انتظار بهره برداری از این سد هستند بلکه بوشهری ها، خوزستانیها و فارسی ها هم هر کدام منتظرند تا بخشی از آب این سد را به زخمهای کهنه خود بزنند.

دولت قبل هم در سفرهای استانی وعده بهره برداری از  این سد و رفع مشکلات کمبود آب کشاورزی را به همه استانهای همجوار آن داد اگر چه به رغم وعده ها عملیات احداث پایان نیافت و عمر دولت هم قد نداد.

اما وزیر سابق نیرو اوایل سال جاری آب پاکی را روی دست کهگیلویه و بویراحمدها ریخت وقتی در بازدید از این سد، مزایای آن برای استان کهگیلویه و بویراحمد را گردشگری و آبزی پروری عنوان کرده بود.

سهم استان از سد چم شیر ناکافی است

با این حال این جمله وزیر، خوشایند مسئولین استانی نبود و نماینده مردم گچساران وباشت در مجلس شورای اسلامی در پاسخ، سهم در نظر گرفته شده برای این شهرستان از آب سد "چم شیر" را ناکافی و بهره دهی بیشتر از سد ونیروگاه چم شیر گچساران را ضروری دانست.

غلامرضا تاجگردون به خبرنگار مهر گفته بود: باتوجه به قرار گرفتن این پروژه در محدوده جغرافیایی شهرستان گچساران می بایست استفاده بیشتری ازمزایای آن در روستاها و زمین های کشاورزی این منطقه شود.

تاجگردون، دیدگاهی که سد چم شیر گچساران فقط برای استفاده آبزی پروری و گردشگری مورد استفاده قرار گیرد را اشتباه خواند و افزود: در صورت کاری درست و کارشناسی می توان بخشی از آب زمین های باباکلان و اراضی اطراف آن را تامین کند.

وی با بیان اینکه این پروژه آب 110 هزار هکتار از اراضی استان بوشهر و 40هکتار از زمین های استان خوزستان را تامین می کند، اظهارداشت: استفاده و بهره دهی بیشتر پروژه سد چم شیر گچساران بایستی برای ساکنین این شهرستان نیز توجیه منطقی داشته باشد.

زمین کشاورزی در حاشیه سدها نداریم

با این حال مدیرعامل آب منطقه ای استان توپ را به زمین شرایط توپوگرافی استان می اندازد و می گوید: شرایط توپوگرافی استان به گونه ای است که از برخی طرح ها نمی توانیم استفاده مطلوب داشته باشیم.

علی لطفی به خبرنگار مهر گفت: در حاشیه سد چم شیر زمین مستعد نداریم و زمین های کشاورزی با فاصله و ارتفاع از سد قرار دارند و البته به دستگاههای ذی ربط از جمله جهاد کشاورزی، سازمان صنعت و معدن ، آب و فاضلاب ها و امور عشایر اعلام کرده ایم نیازهایشان را به ما اعلام کنند تا به دنبال تخصیص سهمیه بیشتر باشیم.

وی در خصوص سد مارون نیز احداث این سد را فاقد توجیه اقتصادی دانست و گفت: اراضی کشاورزی در نزدیکی این سد وجود ندارد و برخی اراضی هم اختلاف ارتفاع با سد دارند.

در حالی سه سد کوثر، مارون و سد چم شیر در پایین دست استان ساخته شده و یا می شوند که منفعت زیادی برای استان ندارند و این در حالی است که 12سد پیش بینی شده در بالادست از جمله سد تنگ سرخ که قرار است آب شرب شهر یاسوج و روستاهای این شهرستان را تامین کند همچنان در تعطیلی هستند.

برای این سوال که چرا سدهایی بدون منافع در کهگیلویه و بویراحمد احداث شده پاسخ روشنی وجود ندارد اما به نظر می رسد کهگیلویه و بویراحمد در استفاده از منابع آبی خود مظلوم واقع شده و باید همچنان سدهایش به نامش باشند و به کام دیگران.

...............................

گزارش: شریف اسلامی