لزوم اجرای طرح توسعه، اصلاح و جایگزینی باغ های مرکبات گیلان/ صنایع تبدیلی حلقه مفقوده اقتصاد مرکبات

به گزارش خبرنگار مهر، مرکبات یک محصول مهم و راهبردی در اقتصاد گیلان است و گردش اقتصادی این محصول در استان قابل توجه است. ظرفیت های زیادی برای افزایش صادرات این محصول در منطقه وجود دارد که باید همکاری و تعامل فرابخشی در این حوزه ایجاد شود.

 یک باغدار لنگرودی به خبرنگار مهر گفت:  این منطقه ظرفیت خوبی برای توسعه باغ های مرکبات دارد اما لازمه این کار حمایت جدی مسئولان از کشاورزان است.

محمد قاسمی افزود:  ایجاد زیر ساخت های اساسی محصولات باغی همچون سردخانه، صنایع تبدیلی و تکمیلی، فرآوری، بسته بندی و سایر موارد باید در سطح استان تقویت شود.

وی اظهارداشت: از دلائل مهم موفقیت بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای پیشرفته اندازه بزرگ زمین های کشاورزی است چرا که این امر موجب صرفه جویی در مقیاس تولید می شود.

این باغدار لنگرودی هزینه بالا را از مشکلات تولید مرکبات در استان دانست و گفت: با گذشت زمان و تقسیم شدن زمین های کشاورزی بین وراث اندازه زمین ها کوچکتر و ارزش اقتصادی خود را از دست می دهد.

وی ادامه داد:  این کوچک شدن زمین ها منجر می شود تا کشاورزان نتوانند به تولید مرکبات به عنوان یک شغل درآمد زا برای تامین امرار معاش خود و فرزندان شان با آن امیدوار باشند.

 باغدار مرکبات از املش می گوید: کشت و پرورش محصول مرکبات به دلیل کم بودن میزان زمین زیر کشت، بالا بودن مواد و هزینه ها و دستمزد کارگران، نبود مدیریت فروش، وجود واسطه های زیاد که محصول را به قیمت کم خریداری و در قیمت های بالا می فروشند، واردات بی رویه و دیگر مشکلات مقرون به صرفه نیست.

محمدرضا  فلاحتی افزود: خدمات بازاریابی مرکبات در گیلان شامل برداشت محصول، درجه بندی، بسته بندی و انبار داری مرکبات، حمل و نقل و بازار رسانی است که اغلب با شیوه های سنتی انجام می شود.

لزوم ایجاد یک سیستم کارآمد و مناسب در بازاریابی مرکبات

وی افزود:  وجود یک سیستم کارآمد و مناسب در بازاریابی مرکبات می تواند ابزار مناسبی برای افزایش رشد تولیدات این بخش باشد.

این باغدار در ادامه از سیستم بانکی خواستار حمایت جدی به جهت توسعه، اصلاح و جایگزینی نهال در باغ های مرکبات املش شد و اذعان داشت: این شهرستان از مراکز عمده تولید مرکبات در استان گیلان است.

یک باغدار تالشی نیز از نبود صنایع فرآوری، تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی به ویژه مرکبات در منطقه گلایه کرد و گفت:  باغداری در این شهرستان فرصت ممتازی برای سرمایه گذاری است.

روح الله مرادی افزود: متاسفانه به دلیل نبود زیر ساخت های اساسی در منطقه بسیاری از محصولات زراعی و باغی به ضایعات تبدیل می شود.

وی ادامه داد: علاوه بر مرکبات گوجه سبز، کیوی، گردو، ازگیل و سایر میوه ها در شهرستان تولید می شود بنابراین مسئولان باید به بخش کشاورزی منطقه توجهی جدی داشته باشند.        

بدون شک وابستگی شدید اقتصاد کشور های در حال توسعه تک محصولی مانند کشور ایران به صادرات محصولات نفتی باعث شد که توجه مسئولان به بخش های دیگر سودده اقتصاد کشور کم رنگ شود. مرکبات یکی از عمده محصولاتی است که می تواند سهم مهمی در ارز آوری در اقتصاد کشور ایران را برعهده داشته باشد.

تولید مرکبات امروزه در جهان اهمیت بسزایی دارد علاوه بر ارزش بالای غذایی این محصول، اهمیت اقتصادی آن یکی دیگر از عمده دلایل تولید این گونه از محصولات در کشورهای دارای مرکبات است.

 رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این زمینه از تولید سالانه چهار میلیون تن مرکبات در استان خبر داد و گفت: عمده ترین مراکز تولید مرکبات در استان می توان به شهرستان های املش، رودسر، لاهیجان، لنگرود و تالش را نام برد.

علیرضا شعبان نژاد  اظهارداشت: گیلان پنجمین تولید کننده مرکبات در کشور به شمار می رود  که این مقام به همت و تلاش افزون بر 28 هزار باغدار این خطه شمالی کسب شده است.

در آمد ناخالص سالانه محصول مرکبات در گیلان  600 میلیارد ریال است

رئیس جهاد کشاورزی گیلان گفت: سطح زیر کشت باغ های مرکبات در استان  10 هزار و 800 هکتار و  در آمد ناخالص این محصول 600 میلیارد ریال در سال است.

وی در ادامه با بیان اینکه هم اکنون  65 درصد باغ های گیلان سنتی و فقط 35 درصد اصلاح و بازسازی شده است، افزود:  هزار 100 تا هزار و 200 هکتار از باغ های استان برای اصلاح، توسعه و جایگزینی از سوی این سازمان برنامه ریزی شده است.

شعبان نژاد تاکید کرد: کشاورزانی که برای اصلاح، توسعه و جایگزینی باغ های خود اقدام کنند برای نهال های عاری از ویروس سه هزار و 500  تومان و برای نهال های عادی و اصلاح شده هزار و 500 تومان یارانه پرداخت می شود.

وی اذعان داشت:  پارسال 148 هزار تن از باغ های گیلان مرکبات برداشت شد که امسال پیش بینی می شود  181 هزار تن ( 30 هزار تن بیشتر )  محصول تولید شود.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان افزود: مرکبات گیلان علاوه بر سبد غذایی خانوارهای ایرانی در سبد خانوارهای دیگر کشورها نیز قرار می گیرد.

 وی تصریح کرد: سال گذشته هفت هزار و 300 تن مرکبات به کشورهای آسیایی میانه به ویژه  روسیه، آذربایجان و غیره صادر شد.

شعبان نژاد بیان داشت: سازمان جهاد کشاورزی برای رونق بیشتر بازرگانی مرکبات و صادرات این محصول از باغداران برای اصلاح باغ های قدیمی حمایت می کند.

کشت اقتصادی مرکبات در ایران از ۳۰۰ سال پیش در شمال کشور آغاز شده و به جنوب کشور رفته است. تولید مرکبات در جهان امروز از اهمیت بسزایی برخوردار است یکی از منابع بسیار مهم تولید ثروت، مبادلات تجاری و اشتغال به کار ساکنان  ۱۲۵ کشور مرکبات خیز جهان شده است.

مرکبات امروزه در جهان جنبه صنعتی بسیار مهمی را باعث شده و منبع پر درآمدی برای کشورهای تولیدکننده این محصول است، امروزه تجارت جهانی طیف گسترده ای از کالاها و خدمات را در برگرفته که در آن محصولات کشاورزی دارای مقبولیت ویژه ای است.

 بسیاری از کشورهای جهان بدلیــل بهره مندی از شرایط اقلیمی مناسب، ‌تولیدکننده انواع محصولات کشاورزی بوده و از راه صدور آن با بدست آوردن میلیاردها دلار در آمد ارزی، بخشی از نیازهای وارداتی خود را تامین می کنند.

مرکبات گروهی از میوه های نیمه گرمسیری جهان هستند که دارای ارزش اقتصادی بسیار چشمگیری در کشورهایی  همچون برزیل، آمریکا، چین و غیره  هستند به طوری که امروزه در دنیا مجموع فعالیت های کشاورزی و اقتصادی و صنعتی این گروه تحت عنوان صنعت مرکبات شناخته شده است.

به دلیل اهمیت اقتصادی مرکبات و همچنین تولید بسیار بالای انواع مرکبات در داخل کشور و اشتغال به کار تعداد بسیار زیادی از نیروی کار، بررسی نحوه بازار رسانی و بازاریابی مرکبات ضروری به نظر می رسد.

صنعت مرکبات از منابع بسیار مهم تولید ثروت، مبادلات تجاری و اشتغال است

 با توجه به نارسایی های موجود و نبود برنامه ریزی در مدیریت بازاریابی، دست های پنهان و آشکار، عوامل سود جو و همچنین فقدان مطالعات اقتصادی جامع، مطالعه در زمینه بازاریابی راهگشای بسیاری از مشکلات خواهد بود.

یک کارشناس باغبانی در این زمینه گفت: کشت انواع مرکبات در گیلان دارای سابقه طولانی بوده و از دیرباز پرورش این محصول در سطح منطقه رواج داشته که از مزیت نسبی بالایی برخوردار است.

محمد هادی رفعتی با بیان اینکه گیاهان تیره مرکبات دارای فرآورده ‌هایی با مصارف متعدد هستند، افزود: برخی از گونه های مرکبات مصرف دارویی، بعضی دیگر مصرف تغذیه‌ ای و در نهایت تیره هایی نیز برای تهیه اسانس و عطر به کار می‌ روند.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه گیلان پنجمین تولید کننده مرکبات در کشور است ولی از نظر ایجاد و یا تقویت  صنعت سورت و بسته بندی بسیار ضعیف است.

این کارشناس باغبانی گفت: در تمامی کشورهای جهان و بویژه کشورهای مترقی برای شکوفایی و رونق کشاورزی در کنار حمایت های فنی، تخصصی، تجاری و بازاریابی، حمایت های مالی را نیز از طریق پرداخت مستقیم و غیر مستقیم یارانه به تولیدگران عرصه کشاورزی و دامی و باغی در سرلوحه برنامه های کاری خویش قرار می دهند.

وی همچنین بر ضرورت اصلاح و نوسازی باغ های مرکبات در گیلان تاکید کرد و یادآورشد:  اصلاح باغ ها میزان و کیفیت محصول در واحد سطح را افزایش می دهد.

به هر ترتیب از مشکلات مهم بخش باغبانی به ویژه میوه های مرکبات استان گیلان ضایعات مربوط به فساد ذاتی این محصولات است. میوه های مرکبات را در شرایط معمولی تا مدت زیادی نمی توان نگهداری کرد و اگر بتوان آنها را نگه داشت به تاسیسات، تجهیزات فنی و صنعتی و صرف هزینه و سرمایه زیادی نیاز است.

 در چنین شرایطی توجه و بکارگیری شیوه های پیشرفته در صنایع تکمیلی و جانبی پس از برداشت میوه های مرکبات می تواند گره گشا باشد و علاوه بر کاهش ضایعات، ارزش افزوده داشته و اشتغال نیز ایجاد کند.

خدمات و تجارت موتور محرکه اقتصاد

در دنیای تجاری و رقابتی امروز که خدمات و تجارت موتور محرکه اقتصاد نامیده می شود، عملیات پس از برداشت میوه های مرکبات، خدمات انبار و سردخانه داری، دارای نقش محوری است چراکه با توجه به برقراری تعادل بین حجم تولید و عرضه میوه ها با تقاضای بازار در ماه های مختلف سال و همچنین موقعیت صادراتی استان می توان درآمدهای سرشاری را از این طریق کسب کرد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این باره می گوید: علاوه بر  2.5 میلیون تن محصول کشاورزی که در استان  تولید می شود سالانه  هزاران تن محصول سراسر کشور نیز از بندر انزلی و آستارا به دنیا صادر می شود بنابراین ضرورت ایجاد سردخانه در استان امری مبرم و لازم  است.

ایرج بنیادی افزود:  هم اکنون 410 هزار تن سردخانه در گیلان نیاز است که 320 هزار تن بالای صفر برای محصولات باغی و 90 هزار تن زیر صفر برای برای محصولات شیلاتی، مرغ، گوشت و غیره است.

وی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر 50 هزار تن سردخانه در گیلان ایجاد شده است، اظهارداشت: جهاد کشاورزی  هم اکنون 35 هزار تن سردخانه را در حال اقدام دارد، برای دستیابی به ظرفیت مطلوب در گیلان سالانه باید 50 هزار تن سردخانه در استان ایجاد شود.

با وجود این صنایع تکمیلی و جانبی میوه های مرکبات حلقه اتصال و ارتباط بین پرورش دهندگان مرکبات و مصرف کنندگان داخلی و خارجی است. بنابراین توجه به صنعت بسته بندی، درجه بندی، انبارداری، سردخانه داری و مدیریت مجموعه آنها، اهمیت بسزایی در پویایی صنعت مرکبات خواهد داشت و در تحولات تجارت بین المللی یک مزیت به شمار می رود و می توان اعلام کرد صنایع مزبور گسترش افقی توسعه مرکبات را به همراه دارد.

فر ماندار شهرستان لنگرود در این خصوص گفت: به دلیل فقدان و کمبود صنایع تکمیلی و جانبی قسمت اعظم محصول صرف تازه خوری و سهم ناچیزی برای امر صادرات به بازارهای خارجی انتقال می یابد و درصد قابل توجهی نیز به علل مختلف ضایع  و از بین می رود.

 کمال محمد بیگی افزود: راه اندازی خط درجه بندی و بسته بندی میوه های مرکبات از این نظر اهمیت دارد که علاوه بر ایجاد انگیزه و درآمد برای باغداران مرکبات به توسعه شیوه های باغداری نوین در منطقه، ایجاد اشتغال برای نیروی کار و ارزش افزوده کمک شایان توجهی خواهد کرد.

وی ادامه داد: مرکبات در گیلان به ویژه در شهرستان لنگرود گردش اقتصادی مطلوبی داشته از اینرو باید تقویت شود.

نظر به اهمیت مرکبات در امر تغذیه و مصارف داخلی و خارجی و بررسی مشکلات ماندگاری میوه و یافتن راه کارهای مقابله با آن به ویژه کاهش کیفیت و کمیت این محصولات در شرایط انبارداری، عدم توجه به موارد مورد اشاره، خسارت زیادی را به تولید کنندگان و بهره برداران وارد می سازد.

این میوه ها در انبار بر اثر آلودگی به تعدادی از بیماری های قارچی به ویژه دو گونه قارچ از جنس پنی سیلیوم به نام های پنی سیلیوم ایتالیکوم (کپک آبی) و پنی سیلیوم دی جی تاتیوم (کپک سبز ) ضایعات و خسارات زیادی را به بار می آورند.

 یک گیاهپزشک در این رابطه گفت: پرتقال و نارنگی را به صورت قیچی چین و با حذف میوه های زخمی و با محلول های مجاز به مدت دو دقیقه آغشته و پس از آن، میوه ها در جعبه های پلاستیکی که برای نخستین بار به کار گرفته شده قرار داده و به انبار انتقال می یابند.

عبدالله رجبی افزود: تحقیقات نشان می دهد اندود کردن میوه های پرتقال و نارنگی با واکس های مجاز، کارآیی خوبی در جلوگیری از پوسیدگی میوه ها در انبار داشته است.

سالانه باید 50 هزار تن سردخانه در استان گیلان ایجاد شود

با توجه به اهمیت مصرف میوه های مرکبات در ماه های پایانی سال در سطح کشور و جلوگیری از افزایش ضایعات میوه، پرداختن بنیادی و ریشه ای به منشا اصلی ضایعات یعنی عملیات بعد از برداشت از اولویت خاصی برخوردار خواهد بود.

بسته بندی میوه یکی از شیوه هایی که به عنوان روش های نوین مطرح است، توسعه و کاربرد بسته بندی میوه تازه، کاهش ضایعات و افزایش زمینه های صادراتی و ارزش افزوده محصولات را به همراه خواهد داشت.

فرآیندهای نگهداری میوه به روش سنتی و در فضای معمولی دارای برخی نارسایی است که مهمترین آن کاهش وزن میوه های ذخیره شده و پیروی فرآیند از شرایط غیر قابل کنترل محیطی است.

یک کارشناس کشاورزی می گوید: زمان برداشت یکی از عوامل موثر بر خصوصیات کمی و کیفی محصول است این زمان علاوه بر نوع رقم و با توجه به نوع پایه، بافت خاک، تغذیه، آبیاری و شرایط آب و هوایی هر منطقه تغییر می کند.

 رسول محبی افزود: برداشت میوه های مرکبات در مناطق مختلف استان از 15 آذرماه ه شروع و معمولا تا 15 بهمن ماه ادامه می یابد که این اختلاف زمانی با توجه به بروز سرمای ناگهانی در فصل زمستان، نوع محصول، رقم، شرایط محیطی منطقه و حجم کاری متفاوت است.

وی اظهارداشت: برداشت زودهنگام، باعث عدم تشکیل کامل مواد جامد محلول در عصاره و کاهش کیفیت و کمیت محصول می شود و برداشت دیر هنگام نیز باعث سرمازدگی و آسیب های ناشی از آن می شود که کاهش ارزش بازار پسندی و از بین رفتن میوه ها را موجب می شود.

این کارشناس کشاورزی گفت: اهمیت توجه به مسئله زمان برداشت به ویژه برای ذخیره سازی میوه ها که گرایش جدید نسبت به آن ایجاد شود، بیشتر احساس می شود.

وی افزود: از راه های مهم دسترسی بیشتر مصرف کنندگان به تولیدات مرکبات جلوگیری از ضایعات زمان برداشت تا هنگام مصرف است که به آن توجه نمی شود.

 محبی ادامه داد: این ضایعات در اثر عدم آگاهی بهره برداران و پرورش دهندگان میوه های مرکبات از روش های درست برداشت، جابه جایی پس از عملیات برداشت، حمل و نقل، انبارداری، بازاریابی و بازار رسانی ایجاد می شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، با توجه به شرایط آب و هوای و خاک مناسب در گیلان پرورش درختان مرکبات می تواند گردش مالی و اقتصادی مطلوبی در سطح استان ایجاد کند برای تحقق این مهم باید ضمن اصلاح و نوسازی باغ های قدیمی مرکبات زیر ساخت های اساسی مرتبط با این محصول همچون سردخانه، صنایع فرآوری و بسته بندی باید در منطقه تقویت شود.