استاد تئاتر لهستان به ایرانی‌ها «موسیقی بدن» یاد داد/ بازیگری به مثابه باغبانی

به گزارش خبرنگار مهر، ولادمیر استانیفسکی کارگردان سرشناس لهستانی و دستیار سابق یرژی گروتفسکی در سفری که به ایران داشته است با همکاری گروه تئاتر «آو» به سرپرستی بابک مهری نمایش «پتیان اوراتوریو» را در تالار وحدت به صحنه برد که این اجرا با استقبال زیاد مخاطبان ایرانی روبرو شد.

این نمایش که بر پایه موسیقی و حرکات موزون بازیگران شکل گرفته و حاصل همکاری گروه گارجنیدزه لهستان و گروه تئاتر «آو» از ایران است روایتی از آگاممنون و ارستتس از اسطوره‌های یونان باستان را نمایش می‌دهد.

صبح امروز یکشنبه 6 بهمن ماه ولادمیر استانیفسکی با همراهی گروه نمایش«آو» کارگاه آموزشی «موسیقی بدن» را با حضور هنرجویانی که از قبل در این کلاس آموزشی نام‌نویسی کرده‌اند برگزار کرد. این کارگاه از ساعت 10 صبح تا 14 برپا شد و استانیفسکی تجربیات خود و گروهش در زمینه کار با بدن و صدا را در اختیار ایرانی ها قرار داد.

در این کارگاه هنرمندانی چون بهناز جعفری، بابک کریمی، طوفان مهردادیان، بنفشه اعرابی و... نیز حضور داشتند که شرکت آنها در کارگاهی آموزشی که معمولا دانشجویان و افراد کم تجربه در آنها شرکت می کنند جالب توجه بود. همچنین علی اصغر دشتی، نسیم احمدپور، شیما میرحمیدی و سمانه زندی نژاد نیز در این کارگاه به عنوان ناظر حضور پیدا کرده بودند.

در ابتدای کارگاه که با تاخیری نیم ساعته آغاز شد بخش هایی از فیلم نمایش «پتیان اوراتوریو» و پشت صحنه آن که با صحبتهای استانیفسکی همراه بود، پخش شد. بعد از آن استانیفسکی هنرجویان را در دایره ای دور خود جمع کرد و درباره روح پرفورمنس و اینکه هر حرکت یک هنرمند از ذات او و طبیعت وجودی اش نشات می گیرد، سخن گفت.

استانیفسکی در صحبت‌هایش عنوان کرد که یک بازیگر باید مثل باغبانی که روی گل‌هایش با عشق کار می کند روی حرکات و انرژی اش متمرکز باشد تا اجزای کارش به درستی شکل بگیرد. این کارگردان تاکید کرد ابتدا صدای یک بازیگر در اجرایش اهمیت می یابد و این موزیکالیتی که در بیان و صدای بازیگر وجود دارد باز هم از عمق طبیعت به وجود می آید.

پس از صحبت‌های اولیه، استانیفسکی به بازیگران تمرین تنفس داد و از آنها خواست که تصور کنند زیر آب هستند و نفسشان را در حبس کنند و بعد که از زیر آب بیرون می آیند نفسشان را با صدای بلند بیرون بدهند.

بعد از چندین بار که این تمرین با هدایت استانیفسکی اجرا شد دیگر دم و باز دم های هنرجویان شکلی ریتمیک و منظم به خود گرفت و هارمونی در شکل اجرایشان به وجود آمد. پس از آن استانیفسکی از بچه ها خواست که با صدای موسیقی این تمرین را انجام دهند و بعد از اضافه شدن موسیقی، بدن بازیگران نیز به کمکشان آمد و آنها با مشت گره خورده تمرین تنفس را به شکلی هارمونیک انجام دادند.

در بخش بعدی استانیفسکی از هنرجویان کارگاه خواست که هر کدام به شیوه دلخواه، خودشان را معرفی کنند و نام و حرفه شان را بگویند. بابک مهری وظیفه ترجمه صحبتهای استانیفسکی را بر عهده داشت و صحبتهای هر کدام از بچه های کارگاه را برای وی ترجمه می کرد. استانیفسکی خنده رو و خوش اخلاق نیز با توجه به نوع معرفی هرکدام از بچه ها عکس العمل بامزه ای از خود نشان می داد.

بابک کریمی بازیگر سینمای ایران که تجربه حضور در فیلم های «جدایی نادر از سیمین»، «گذشته» و «بلیت ها» به کارگردانی عباس کیارستمی را دارد و قرار است به زودی با نمایش «بازگشت پسر نافرمان» به نویسندگی محمد چرمشیر و کارگردانی علی راضی که پروژه تئاتر مشترکی بین کشورهای ایران و فرانسه است روی صحنه برود در معرفی خود به زبان فارسی گفت: من بابک کریمی هستم، بازیگرم و دوست دارم از طریق بازیگری، زندگیِ نکرده ام را تجربه کنم.

بهناز جعفری نیز در معرفی خود به شیوه خوانندگان اپرا نامش را بر زبان آورد که مورد توجه استانیفسکی قرار گرفت. در بخش بعدی این کارگاه آموزشی، استانیفسکی با همراهی یکی از اعضای گروه «گارجنیدزه» به هنرجویان تمرین های مختلف بدن، صدا و حرکت داد و در نهایت نیز هنرآموزان کارگاه باید این حرکات را به شکلی منظم در مقابل فرد همراهشان انجام می دادند. رسیدن به هارمونی و نظم و هماهنگی در اجرای حرکات هدف اصلی این کارگاه بود.

استانیفسکی در این کارگاه چند ساعته بر این نکته تاکید داشت که تئاتر نشان دهنده مهمترین بخش غریزی وجود آدمی و ارائه دهنده احساسات فردی است و بر توجه به صدا و اصوات و اینکه یک بازیگر می تواند از طریق گوشش، اطرافش را نظاره کند تاکید ویژه ای داشت.

در پایان کارگاه نیز هنرجویان در کنار این هنرمند و گروه نمایشش که در کارگاه نیز حضور فعالی داشتند از طرف گروه نمایش «آو» مورد پذیرایی قرار گرفتند.

استانیفسکی بیش از 35 سال است که کارگردانی هنری تئاتر گارجنیدزه را به عهده دارد. او در سال 1970 به دعوت یرژی گروتفسکی، کارگردان و محقق سرشناس تئاتر به عضویت «مرکز تجربی تئاتر» در آمد تا در برنامه های پارا-تئاتری گروه شرکت کند.

استانیفسکی همکاری بسیار نزدیکی با گروتفسکی داشت و در پروژه‌های مختلفی دستیار این کارگردان سرشناس جهان بود. او و تادئوش کانتور بعدها راه خود را از گروتفسکی جدا کردند و هرکدام به صورت مستقل تئاتر تجربی خود را پایه گذاری کردند.

گروتفسکی کارگردان لهستانی خالق تئاتر آزمایشگاهی بود. او تاثیر زیادی بر تئاتر جهان گذاشت و مکتب «تئاتر بی چیز» را به دنیا عرضه کرد. گروتفسکی پیش از انقلاب به همراه گروهش به ایران آمد و به اجرای نمایش پرداخت.

لودیک فلاژن مدیر ادبی آزمایشگاه تئاتر کروتفسکی در مورد استانیفسکی نوشته است: «در بین همکاران آزمایشگاه تئاتر، استانیفسکی با وجود سن کمی که داشت اکثر تجارب مهم را اداره می‌کرد، پیشرفت او از همه ما بیشتر بود و هم اکنون کارش در قالب گروه «گارجنیدزه» سبب شده است این گروه بیش از حد مورد تحسین قرار گیرد.»

دعوت از گروه تئاتر «گارجنیدزه» و زمینه‌سازی برای اجرای تئاتر «پتیان اوراتوریو» با همکاری دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر و اداره کل هنرهای نمایشی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و گروه تئتر «آو» صورت گرفته است.

استانیفسکی قرار است دوشنبه 7 بهمن ماه نیز کارگاه «تئاتر استانیفسکی» را در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار کند.