ارائه تصویر نماز خواندن حُر پشت سر امام حسین (ع)/ «رستاخیز» یک آغاز است

به گزارش خبرنگار مهر، در ادامه نشست «رستاخیز» احمدرضا درویش در مورد نشان دادن وقایع تاریخی مذهبی در این فیلم توضیح داد: پس از مراحل تحقیق آن چه برای ما مهم بود این مساله است که چند شرط را باید در نظر بگیریم تا رابطه منطقی بین تاریخ و تخیل برقرار کنیم. ما نمی‌خواستیم مستند بسازیم. باید یک روایت داستانی و تاریخی را ارایه می کردیم و همچنین این موضوع مهم بود که داستان تاریخی در وسط ماجرا باشد.

وی افزود: ما می خواستیم از مرگ معاویه تا شهادت امام حسین(ع) را روایت کنیم به همین دلیل باید به تمام جزئیات در این بخش و همچنین عناصر خیر و شر و ساختار دراماتیک فیلم هم می‌پرداختیم. قطعاً کار سختی بود تا اینکه به شخصیت بُکَیر که فقط یک خط در تاریخ از آن گفته شده است، رسیدیم. وقتی شخصیت «حر» به لشگر امام حسین(ع) می آید و بیعت می کند فرزندش بُکَیر هم همراهش است اما تاریخ در مورد زندگی بُکَیر صحبتی نکرده است البته درباره حر هم زیاد جزئیاتی در تاریخ وجود ندارد و درباره آن سکوت شده است.

درویش ادامه داد: ما شخصیت بُکَیر را انتخاب کردیم تا او را به عنوان نخ تسبیح روایت داشته باشیم تا مجموعه را به هم ربط دهد و راوی قصه باشد. ما در این فیلم تا آنجایی حق تخیل داشتیم که تاریخی ساکت است. در 4 ماهی که امام حسین (ع) در مکه بوند اتفاقات زیادی افتاده است و اشخاص بسیار زیادی در آن زمان ایفای نقش کردند که همگی مهم بودند. در این دوران سه صحنه مهم باید روایت می شد که یکی از آنها خطبه حضرت امام است که ما در آن هیچ دخل و تصرفی انجام ندادیم چون در تاریخ هم به همین صورت روایت شده بود.

وی افزود: صحنه بعدی ترور شخصیت امام حسین(ع) است که در تاریخ نیز به این ترور اشاره می‌شود اما چگونگی آن بیان نمی‌شود که ما روی آن بخش‌ها کار کردیم و جزئیاتی را مطرح کردیم چرا که می توانست به فرم روایت ما کمک کند. صحنه سوم مربوط به نماز خواندن حر در پشت امام حسین(ع) است که بسیار صحنه مهمی است. این در ساختار قدرت معنی ندارد اما باز تاریخ سکوت کرده است ولی روایات سینمایی درباره آن موجود است.

درویش بیان کرد: ما یک فیلم ساخته ایم درباره عاشورا و نباید توقع داشته باشیم که تمام حرف ها در آن زده شود. این یک آغاز است و امیدوارم در پس آن فیلم های دیگری ساخته شود.

قائمی مقامی مدیر تولید پروژه افزود: ما حتی از قبل از پیش تولید همه محاسبات را به درستی انجام دادیم و همه چیز را می دانستیم، کار تولید این پروژه بسیار سخت بود. ما در یک سال 350 سوارکار داشتیم. صحنه مکه دو هزار سیاه لشگر داشت و قطعاً اگر تمام ابعاد آن را در نظر بگیریم کار بسیار دشواری در سینمای ایران به حساب می آید. خوشحالم مدیر تولید «رستاخیز» ‎بودم و امیدوارم در آینده چنین فیلم هایی در سینمای ایران تولید شود.

سحرخیز مدیر عملیات پس از فیلم درباره این بخش توضیح داد: ما در حین فیلمبرداری کارمان آغاز شد و باید متریال را به گونه این منتقل می کردیم که هیچ وقفه ای در آن ایجاد نشود. متریالی همچون راش های فیلمبرداری، صداها و ... ما همچنین توانستیم تدوین و صداگذاری را در خارج انجام دهیم و تمام این بخش ها با همکاری دوستان پیش رفت.

وی درباره صداگذاری این فیلم که در خارج از کشور انجام شده است گفت: این بخش را ترجیح دادیم در خارج از کشور انجام دهیم. به عنوان مثال صداهای مربوط طواف و جمعیت متعلق به فضا و جغرافیای ماست و تلاش کردیم آنها را متناسب با ایران صداسازی کنیم.

موسوی طراح گریم فیلم هم گفت: ما 90 شخصیت در این فیلم داشتیم که گریم تمام آنها با نظر درویش و مشاوره ما با هم به نتیجه رسید و تلاش کردند بیشتر برای شخصیت های مهم تاثیرگذار همچون حضرت ابوالفضل(ع) به سمت شمایلی بروم که از آنها تا کنون کشیده شده است.

درویش در این باره توضیح داد: بحث چهره پردازی در این فیلم تنها برای رسیدن به نقش نبود بلکه طراح گریم در این فیلم مشاور من در انتخابات بازیگران هم بود. من با تمام عوامل فیلم که نقش مهمی داشتند در صحنه پردازی، نور، میزانسن و ... با هم مشورت می کردیم. طراح گریم «رستاخیز» حتی به من پیشنهاد داد که بهتر است بابک حمیدیان در این فیلم به ایفای دو نقش بپردازد. این کار کاملاً گروهی صورت گرفت.

قلی زاده تهیه‌کننده پروژه در ارتباط با انتخاب آهنگساز خارجی فیلم گفت: در این فیلم بخش های هنری فنی تلاش می کردند یکدیگر را همپوشانی کنند. اگر شما در یک فیلم سینمایی احساس می کنید که تمام اجزا با هم همخوانی دارند به دلیل همراهی عوامل در پشت صحنه است، مذهب آهنگساز ما مذهب سینما است زیرا آهنگساز ما همان درکی از فیلم داشته که فیلمبردار و بازیگران ما داشته اند. ما به انتخاب این آهنگساز رسیدیم همچون انتخاب دیگر عوامل به طور مثال ما حسین جعفریان را برای مدیریت فیلمبرداری انتخاب کردیم نه فیلمبردار دیگری چون نظرمان به حضور وی بود. سینما مرز ندارد همان طور که یک ایرانی در فرانسه فیلم می سازد یک خارجی هم می تواند در یک فیلم ایرانی همکاری کند. این نشان دادن بی کیفیت بودن دیگر عوامل ما در سینما نیست و به اعتقاد من انتخاب درستی انجام دادیم.

کیوان کثیریان منتقد سینما و مجری این نشست هم در این باره بیان کرد: آهنگسازان ایرانی ما که در این جشنواره در فیلم های سینمای ایران همکاری داشتند با این آهنگساز خارجی فیلم شما داوری می شوند اتفاقاً این حضور اعتماد به نفس عوامل ایرانی را بالا می برد و فکر می کنم باید چنین حضورهایی بیشتر اتفاق بیافتد.

تهیه‌کننده «رستاخیز» درباره چشم انداز اکران عمومی این فیلم گفت: به نظرم می‌رسد «رستاخیز» در جای جای دنیا مخاطب را شناسایی می‌کند. ما با نمایش های محدود به این ظرفیت فیلم پی برده ایم، در نمایشی که در بازار فیلم هم داشتیم متوجه شدیم که چه مخاطبانی منتظر این فیلم هستند حتی «رستاخیز» توسط منتقدان بین‌المللی هم مورد توجه قرار گرفت چرا که موضوع ناب و قصه ای دارد که جذاب است و ما چشم انداز خوبی برای اکران می بینیم.

در ادامه این نشست جعفریان مدیر فیلمبرداری فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش گفت: زمانی که فیلمنامه هر فیلم سینمایی را می‌خوانیم ایده یا برای ساختار بصری فیلم به ذهن ما می رسد و بعد در نهایت با کارگردان به جمع بندی کلی در این زمینه می رسیم. در «رستاخیز» هم همین گونه بود، خوشبختانه من از حضور برازنده به عنوان فیلمبردار نیز در این فیلم استفاده کردم، من و درویش پشت دوربین نشستیم و در رابطه با نوع فیلمبرداری با هم گفتگو می کردیم. «رستاخیز» جزو فیلم های فاخر و پرهزینه بود البته از نظر امکانات فنی چیز فوق العاده ای نداشتیم و با همان امکانات سینمای ایران کار را پیش بردیم.

وی ادامه داد: با تلاش همه بچه ها و عوامل پشت دوربین سعی کردیم بهترین کار را انجام دهیم، متاسفانه در طول دوران فیلمبرداری یک اتفاق بسیار بد نیز برای من رخ داد که هیچگاه آن را فراموش نمی کنیم. زنده یاد محمد صاحبی یکی از بچه های گروه من از بالای سکو افتاد و جان خود را از دست داد.

علی قلی زاده در ادامه گفت: برای «رستاخیز» سرویس فوق العاده از نظر تجهیزات نگرفتیم اما آن چه که فوق العاده بود عشق و علاقه عوامل به این کار بود. سابقه فیلم «رستاخیز» به سال 81 باز می گردد که اولین قدم در آن زمان برداشته شد و در بهمن ماه 88 فیلمبرداری فیلم آغاز شد. مدت فیلمبرداری 11 ماه طول کشید و یک سال و نیم بر سر پست پروداکشن بود. عوامل بسیار داخلی و خارجی در این فیلم با ما همکاری کردند که جای آنها نیز خالی است در کنار آن نیز تعدادی از بازیگران عرب هم حضور داشتند که نتوانستید در این نشست حضور داشته باشند.

وی در پاسخ به این پرسش که بودجه ساخت «رستاخیز» چه میزان است، توضیح داد: این حق افکار عمومی است که بدانند منابع مالی عمومی چگونه هزینه می شود. خوشبختانه دولت جدید سیاست جالبی را پیش رو گرفته و ریز هزینه هایی که برای سینما اختصاص می دهد  اطلاع رسانی می کند. اما زمانی که یک پروژه سینمایی خصوصی باشد عوامل این فیلم حق دارند که یک سری از اطلاعات را محفوظ نگه دارند. «رستاخیز»‎ کاملاً توسط بخش خصوصی تامین شده است، توسط افرادی که به چنین کارهایی اعتقاد دارند و مطمئن باشید که منابع مالی فیلم پاکیزه است.

وی بیان کرد: بیش از 50 درصد منابع فیلم از خارج از ایران و توسط دو شرکت خارجی تامین شده است. اسامی افراد یا نهادهایی که در تیتراژ آمده تنها نقش حامی فیلم را داشتند.

علی قلی زاده در پاسخ به این سوال که چرا ساخت این فیلم سینمایی 10 سال به طول انجامید گفت: اول اینکه 10 سال طول نکشید بلکه 12 سال بود اما زمان زیادی از این 12 سال صرف مطالعات و تحقیقات در رابطه با فیلمنامه بود. همچنین بخش قبل از پیش تولید که بسیار مهم  است نیز زمان بسیاری برای آن صرف شد.

میرفخرایی طراح صحنه و لباس «رستاخیز» در پاسخ به این سوال که چرا در این فیلم کاخ گلستان و قلعه رودخان دیده می شود، بیان کرد: من در این فیلم کاخ گلستانی ندیدم. پیشنهاد می کنم کسی که این سوال را پرسیده حتماً یک بلیت بخرد تا کاخ گلستان را از نزدیک ببیند. من بهترین کارم را با درویش برای فیلم آخرین پرواز شروع کردم و آخرین کارم نیز با او در «رستاخیز» بود.  زمانی که درویش به من پیشنهاد داد که طراحی صحنه و لباس این فیلم را بر عهده بگیرم اعلام کردم که به منابع مناسبی برای طراحی نیاز دارم که خوشبختانه درویش اکثر این منابع را در اختیار من گذاشت. یک سری از طراحی های لباس و لوکیشن انتخاب و بعضی ها تغییر کرد، چه ایرادی دارد که ما لوکیشن قلعه رودخان را برای این فیلم انتخاب کردیم. این مکان برای فیلمبرداری بسیار مناسب بود.

وی ادامه داد: درویش و قلیزاده به صنعت سینمای ایران در این فیلم فکر کردند. من خوشحالم که به طراح صحنه و طراح گریم اعتماد کردم که ما در کنار دیگر گروه های خارجی در این فیلم حضور داشته باشیم. صنعت سینمای ما در «رستاخیز» خود را نشان داد. به جرات می توانم بگویم که این فیلم همسطح فیلم های خارجی اما مطابق با امکانات ایران ساخته شده است.

درویش در پاسخ به این سوال که چرا صحنه های جنگ از قوت لازم برخوردار نیست، توضیح داد: قوت و یا ضعف جنگ نظر شخصی بیننده است اما ما تحقیقات بسیاری را برای جنگ های آن زمان انجام دادیم. در آن تاریخ و در جنگ های صدر اسلام نبردها بسیار متفاوت بوده و با جنگ های کلاسیک در سینمای جهان بسیار متفاوت است. در جنگ های صدر اسلام پیاده شدن از اسب خطای بزرگی بود، این جنگ ها ابتدا با رجزخوانی و بعد با جنگ های تن به تن و در نهایت حمله دو لشگر شروع و به پایان می رسید. در صحنه نبرد فیلم «رستاخیز» تنها دو سکانس است که جنگ جمعی صورت می گیرد؛ اول آمدن «حر» به صحنه نبرد و قرار گرفتن او در مقابل سپاه یزید که لشگر یزید را برافروخته کرد و جنگ گروهی شروع شد و سکانس دوم پایان جنگ که لشگر یزید به خیمه ها حمله می کند و قتل عام آغاز می شود.

قلی زاده در پاسخ به این سوال که آیا نمایش ندادن این فیلم سینمایی در سال گذشته به دلیل وجود اختلافات میان شما و سازمان سینمایی سایق صحت دارد یا خیر، پاسخ داد: بله کاملاً صحت دارد و ما با شمقدری کاملاً اختلاف داشتیم.

احمدرضا درویش در ادامه گفت: بستر لازم برای نمایش رستاخیز فراهم نشد و به همین دلیل ما این فیلم را هر چند که آماده نمایش بود اما نمایش ندادیم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا در برخی از سکانس ها نمایش ماه با واقعیت هماهنگ نبوده است بیان کرد: در قضیه به تصویر کشیدن ماه دو صحنه داریم که ماه به طور مجازی در فیلم نشان داده شده است و از قصد می خواستیم که این صحنه ها لو برود یکی خواب بکیر که ماه را روی یک کشتی می بیند و دیگری شب عاشورا است که به دلیل رویایی که در آن فرو می رود ماه را به گونه ای نشان دهیم که غیر واقعی بودن آن لو رود. در این صحنه می خواستیم نشان دهیم که ماه و کواکب دور امام حسین(ع) می چرخند و تمام تلاش خود را کردیم که به بیننده نشان دهیم تمام این صحنه ها در ذهن بکیر می گذرد.

علی قلی زاده در رابطه با توضیح برنامه اکران این فیلم سینمایی گفت: برنامه ریزی فعلی ما این است که این فیلم را برای محرم اکران کنیم اما زمان اکران آن کمی قبل از محرم شروع خواهد شد. تجربه می گوید معمولا فیلم هایی که در محرم اکران عمومی می شود با شکست مواجه می شود مانند فیلم سینمایی روز واقعه که هر چند فیلم قوی ای است اما به دلیل اکران در محرم شکست خورد. ما تمام تلاش خود را می کنیم تا این فیلم را قبل از محرم اکران کنیم البته همه ما می دانیم که معمولا همه در محرم برنامه های خاص خود را دارند و همه می‌دانیم که در این ایام به کجا می رویم. شکستن برنامه ریزی که سالیان سال مردم به آن عادت کرده اند کار سختی است.

درویش در پاسخ به این سوال که چرا نام این فیلم سینمایی در پوسترهای خارجی با اسم ایرانی آن متفاوت است؟ گفت نام فیلم را جمعی انتخاب می کنند و ما نیز نام این فیلم را جمعی انتخاب کردیم. فیلم مرحوم عقاد که با نام محمد رسول الله در ایران نمایش داده شد به اسم فیلم الرسالة در دنیا مطرح بود، برای رستاخیز هم  سه نام انتخاب شده است.

قلی زاده در ادامه گفت: نام عربی این فیلم القربان به معنی قربانی نام انگلیسی آن حسین انتخاب شده چراکه نامی آشنا در تمام جهان است در فارسی نیز نام رستاخیز را برای آن انتخاب کردیم چراکه این واقع  تشابه زیادی به قیامت و مفهوم مندرج در آن دارد. انتخاب نام یک فیلم سینمایی معمولا به صورت گروهی انجام می‌شود. فکر می‌کنم اسم های خوب تأثیربرانگیز و خوش آوایی را برای این فیلم سینمایی انتخاب کرده ایم.

درویش در پاسخ به این سوال که آیا این فیلم می تواند برای مخاطبانی که هیچ آگاهی از واقعه عاشورا ندارند جذاب باشد؟ گفت: در ابتدای کار و قبل از نگارش فیلمنامه گروهی برای در آوردن دفترچه تحلیل پروژه فعالیت خود را آغاز کردند از همان ابتدا این هدف گذاری صورت گرفت که مخاطبان اصلی رستاخیز در ابتدا شیعیان سپس جهان  اسلام و بعد مخاطب غرب باشد. این فیلم به گونه ای ساخته شده تا مخاطب غرب نگاهی تراژیک به این فیلم داشته باشند. رستاخیز محصول ظرفیت بالقوه سینمای ایران است اما همه سینمای ایران نیست، ظرفیت های بسیاری در سینمای ایران وجود دارد که بخشی از آن در این فیلم به نمایش در آمده است.

وی بیان کرد: می‌خواهم از حسین پاکدل بخاطر همراهی او در این پروژه و از تابش و سرکار خانم اسکوئی تشکر کنم البته بسیاری از کسانی که در این فیلم سرمایه گذاری کرده اند به دلیل اعتقاداتشان نمی خواستند نامشان برده شود افراد زیادی در همه ابعاد فرهنگی و مالی در این کار حضور داشتند.

درویش ادامه داد: 6 سال پیش خدمت یکی از مراجع بزرگوار رفتم یکی از مراجعی که روی مسائل مذهبی و ساخت فیلم های مذهبی بسیار حساس است او به من گفت که تو غافلی و متوجه نیستی که چه پرنده اقبالی روی دوش تو نشسته است. ساخت این فیلم برای من و همه عوامل یک موهبت الهی است.

قلی زاده گفت: رستاخیز با همین نسخه ای که در جشنواره اکران شده است، اکران عمومی خواهد شد هر چند زمان این فیلم سینمایی 3ساعت است اما تا امروز کسی به من نگفته است که این فیلم زمان زیادی دارد البته برای اکران عمومی بلیت متفاوتی را برای آن درنظر خواهیم گرفت و نظر سینماداران را برای نمایش در نظر خواهیم داشت. این فیلم، فیلم سختی بود اما نمی توان آن را یک فیلم تلخ دانست. کام همه از ساخت این فیلم سینمایی شیرین شد.