نگاه دولت در هدفمندی یارانه ها جسورانه نیست/ مجلس در دادن چک سفید امضا به دولت تامل کرد

به گزارش خبرنگار پارلمانی مهر، محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی و نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در یکی از روزهای شلوغ بررسی لایحه بودجه در مجلس با پذیرفتن دعوت خبرگزاری مهر در جمع خبرنگاران گروه مجلس خبرگزاری حضور پیدا کرد.

وی در گفتگوی تفضیلی با مهر در خصوص هدفمندی یارانه ها و دغدغه نمایندگان برای ندادن چک سفید امضا به دولت و بخشنامه رئیس جمهور به دستگاه های اجرایی همزمان با بررسی لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی  و لابی ها و پشت پرده بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی سخن گفت.

نظر شما در خصوص منابع و درآمدهای لایحه بودجه سال 1393 چیست؟

در بخش منابع بودجه سال 93 باید سهم فروش اموال، نفت، انتشار اوراق مشارکت در درآمد های بودجه کاهش می یافت و به سمت کسب درآمدهای مالیاتی حرکت می کردیم. در بخش هزینه ها نیز تملک دارایی های سرمایه ای باید جایگزین هزینه های جاری می شد.

 بر اساس این استدلال لایحه بودجه سال 93  نیز مانند سال های گذشته به هیچ یک از این اهداف دست نیافته است و شبیه لایحه بودجه سال های قبل تدوین شده است مگر در احکام جزئی.

مهمترین نقطه ضعف گزارش کمیسیون تلفیق از لایحه بودجه چیست؟

احکام غیربودجه ای از نقاط ضعف گزارش کمیسیون تلفیق از لایحه بودجه است و جنس و نگاه سیاست گذاری را از لایحه بودجه گرفته که این مورد از چالش های اساسی ما در بررسی بودجه بود البته عمدتا این اشکال به مجلس بازمی گردد زیرا هدف هایی که ما در حوزه بودجه ریزی پیگیری می کنیم اهداف کلان نظام نیست. لذا اتفاقی که در عمل می افتد متفاوت از چیزی است که ما برنامه ریزی کردیم.

ارزیابی شما از سیاست های پولی و مالی لایحه بودجه سال 93 چیست؟

ما قطعا نمی توانیم بدون سیاست های پولی و مالی در لایحه بودجه هدف ها را پیگیری کنیم، بر اساس اظهارات معاون رئیس جمهور لایحه بودجه در راستای افزایش نرخ رشد اقتصادی و کاهش نرخ تورم برنامه ریزی شده است، اما بسته جامعی که بتواند با سیاست گذاری در حوزه پولی و مالی لایحه بودجه را کامل کند در این لایحه وجود ندارد. به عنوان مثال نرخ ارز در لایحه بودجه تعیین نشده است.

تفاوت قیمت نرخ ارز در بازار و مرکز مبادلات ارزی 20 درصد است و تبدیل ارز مرکز مبادلات به ارز آزاد بزرگترین رانت را در اقتصاد کشور ایجاد می کند. سالانه معادل 20 درصد ارزش ریالی، ارزی که از مرکز مبادلات تخصیص می یابد در اقتصاد کشور رانت توزیع می کنیم.

تاجران با دلار 2 هزار و 400 تومانی کالا وارد کشور می کنند و بعد با دلار بالای 3 هزار تومانی در بازار به فروش می رسانند. در حال حاضر سیاست ارزی ما مشخص نیست. بانک مرکزی باید اعلام کند که تا شش ماه آینده نرخ ارز را بر چه مبنایی محاسبه می کند.

باید سیاست های پولی با لایحه بودجه همراه باشد. علاوه بر این یکی از شاخص های مهم سیاست های پولی تعیین نرخ بهره است، دولت باید اعلام کند که با چه نرخی برای تامین مالی تولید کنندگان ، تسهیلات ارائه می دهد، نرخ بهره بانکی کاهش یا افزایش می یابد؟

بر اساس احکام قانونی برنامه پنجم توسعه نرخ بهره باید تک رقمی شود، اما با روند فعلی نرخ بهره رو به افزایش است و حتی برخی پیشنهاد می دهند نرخ بهره معادل نرخ تورم پیش بینی شود که البته این پیشنهادات جای تعجب دارد.

در سیاست های پولی و مالی متغیرهایی مانند نرخ بهره، نرخ ارز، رشد اقتصادی و کاهش تورم رابطه متقابلی با هم دارند که اگر بخواهیم در مورد هر یک از آنها تصمیم گیری کنیم باید بقیه موارد را نیز مورد بررسی قرار دهیم.

همزمان با ارائه لایحه بودجه تعدادی از نمایندگان اعلام کردند که بهتر بود دولت لایحه بودجه را دیرتر ارائه می داد اما تکلیف اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها را در آن روشن می کرد، نظر شما چیست؟

به نظر من دولت امسال در ارائه لایحه بودجه تعجیل کرد علتش هم این بود که دوست داشت قانون را رعایت کرده و در مهلت قانونی پانزدهم آذر ماه لایحه بودجه را ارائه کند.

از نظر قانونی وقتی لایحه بودجه به مجلس تقدیم شد نمی توان چیزی تحت عنوان الحاق به آن اضافه کرد. بر این اساس الحاق تبصره هدفمندی به لایحه بودجه با رویکرد تسامح از سوی مجلس انجام شد تا چالشی میان دولت و مجلس ایجاد نشود.

دولت می توانست چند ماه صبر کرده و بودجه را با کیفیت به مجلس ارائه کند. امسال کیفیت بودجه فدای سرعت ارائه لایحه شد.

به نظر من ساختار بودجه که در دولت روحانی ارائه شد متفاوت با ساختار بودجه در سال های قبل نیست. اهدافی مثل کاهش نرخ تورم و افزایش نرخ رشد به عنوان اهداف این بودجه مطرح می شود، اما ابزارهای مورد نیاز برای نیل به این اهداف در لایحه بودجه مشاهده نمی شود.

نگاه کلی بودجه، رعایت قانون است که این مورد جای تقدیر دارد.

نظر شما در خصوص تبصره هدفمندی یارانه ها که در مجلس به تصویب نرسید، چیست؟

از ابتدا مجلس موافق بود که بحث هدفمندی یارانه ها در لایحه بودجه لحاظ شود. البته نه به این شکل که به صورت مجزا و در قالب تبصره الحاقی به بودجه چسبانده شود، زیرا تبصره هدفمندی باید در اجزای بودجه قرار گیرد؛ چراکه تغییر قیمت حامل های انرژی تاثیرات مستقیمی در اجزای لایحه بودجه دارد.

مجلس با شکل ارائه تبصره هدفمندی یارانه ها مخالف بود نمایندگان معتقد بودند در رویکرد محتوایی تبصره هدفمندی نیز ابهامات بسیار زیادی وجود داشت.

دولت خواستار کسب درآمد 63 هزار میلیارد تومانی از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بود که 52 هزار میلیارد از محل هدفمندی و 11 هزار میلیارد تومان از درآمدهای عمومی دولت به هدفمندی کمک می شد. پیشنهاد ما این بود این 11 هزار میلیارد تومان درآمد عمومی دولت از هدفمندی حذف شود، چون از منابع هدفمندی نیست، بلکه کمک دولت به اجرای قانون هدفمندی یارانه ها است.

بزرگترین مصرف کننده حامل های انرژی، دولت است بنابراین اثر قیمتی افزایش نرخ حامل های انرژی را اول دولت مشاهده می کند.

در مقایسه با سال گذشته فکر می کنید کسب درآمد 63 هزار میلیاردی دولت از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال 93 چه تورمی به کشور تحمیل می کند؟

در سال گذشته میانگین درآمد دولت از محل اجرای هدفمندی یارانه ها، 30 هزار میلیارد تومان بود که مابه‌ التفاوت آن با درآمدی که امسال دولت قصد دارد از محل هدفمندی یارانه ها کسب کند حدود 22 میلیارد تومان است که تورم 80 درصدی را به کشور تحمیل می کند.

این در حالی است که دولت اعلام می کند با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها قیمت حامل های انرژی حدود 33 درصد افزایش خواهد یافت.

با این افزایش قیمت حامل های انرژی باید درآمدهای دولت از این بخش از حدود 30 هزار میلیارد تومان به 39 هزار میلیارد تومان افزایش یابد. در حالی که دولت خواستار کسب درآمد 52 هزار میلیارد تومانی از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه ها است.

آیا دولت در مورد سناریو های افزایش قیمت حامل های انرژی اطلاعاتی دز اختیار کمیسیون تلفیق بودجه قرار داده بود؟

سناریوهای دولت برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها برای ما تبیین نشده بود تنها به صورت کلی اعلام کردند که بیشترین افزایش قیمت روی بنزین است، اما از قیمت گاز، گازوئیل و برق صحبتی نمی کردند. دولت در مورد منابع و هزینه های هدفمندی اطلاعات دقیقی در اختیار نمایندگان قرار نداده بود، در بخش مصارف هدفمندی نیز ابهامات و انتقادات نمایندگان به قوت خود باقیست، دولت اعلام کرده بود از درآمدهای حاصل از اجرای قانون هدفمندی 10 هزار میلیارد تومان به بخش تولید اختصاص خواهد یافت. سوال اساسی اینجاست که چه مقدار از این 10 هزار میلیارد تومان محقق می شود و به چه تولیداتی اختصاص می یابد؟ پرداخت های نقدی به مردم هم در تبصره پیشنهادی دولت شفاف نبود، مجددا واژه هایی که می توان تفاسیر متعددی از آن داشت در لایحه دولت به کار رفته یعنی همان اشکالی که به دولت احمدی نژاد داشتیم. دولت اعلام کرده که 42 هزار میلیارد تومان پرداخت نقدی و غیرنقدی یارانه ها به مردم خواهد بود، اما مشخص نشده که چند درصد از این یارانه ها نقدی و چند درصد غیرنقدی خواهد بود علاوه بر این تکلیف حذف دهک ها نیز در لایحه دولت مشخص نشده است.

یکی از بحث هایی که با آقای احمدی نژاد در خصوص اجرای قانون هدفمندی یارانه ها داشتیم، این بود که چرا خانواده های پردرآمد باید بیشترین کمک را از محل هدفمندی دریافت کنند.

بنده پیشنهاد دادم که اظهارنامه های مردم در خصوص دارایی هایشان مبنای پرداخت یارانه نقدی قرار گیرد با این شرط که اگر معلوم شود مردم به صورت غیرمنطقی درآمدهایشان را اعلام کردند دو برابر یارانه نقدی دریافتی جریمه شوند. در حال حاضر چه کسی می داند یک فرد در کشور چقدر دارایی دارد. این در حالی است که در خارج از کشور میزان دارایی افراد مشخص است و اجازه نمی دهند در روز بیش از 100 دلار در حساب افراد جابجا شود.

پپیشنهاد ما به دولت این بود که سناریوی اجرای دقیق فاز دوم هدفمندی یارانه ها را به صورت ریز به مجلس ارائه دهند.مجلس به دلیل تجربیات گذشته در دادن چک سفید امضا به دولت تامل کرد.

پیش بینی شما از اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه ها در دولت تدبیر چیست؟

فکر می کنم بر خلاف دولت قبل که کاملا جسور بود، دولت جدید دراجرای این قانون درمراحل بعدی دولت جسوری نیست. مجلس با آقای احمدی نژاد در خصوص افزایش قیمت حامل های انرژی مشکل داشت، اما دولت آقای روحانی قطعا ملاحظات آثار تورمی را در افزایش قیمت حامل های انرژی خواهد کرد. اعتقاد دارم دولت قطعا سراغ سناریوهایی نخواهد رفت که موجب افزایش شدید قیمت ها در کشور شود.

جنس و نگاه دولت در اجرای قانون هدفمندی یارانه ها را نگاه جسورانه نمی دانیم و نگران این نیستیم که در سال 93 جهش قیمتی شدیدی داشته باشیم، اما این موضوع منافاتی با این ندارد که دولت و مجلس چارچوب بودجه را دقیق ببندد و توافقات را مکتوب کند که متوسط قیمت حامل های انرژی در سال 93 چقدر خواهد بود. ادبیات دولت در خصوص هدفمندی یارانه ها، ادبیات توصیفی است.

تحریم های اخیر و توافقات ژنو چه تاثیری بر تنظیم لایحه بودجه در دولت و تصویب آن در مجلس داشته است؟

در تدوین لایحه بودجه سال 93 معتقد بودیم که باید بدبینانه ترین حالت را در خصوص درآمدهای نفتی در نظر بگیریم و حتی فروش کمتر از یک میلیون بشکه نفت در روز با قیمت پایین تر از فوب خلیج فارس را در لایحه بودجه پیش بینی کنیم، اما دولت اعلام کرد ما به توافق دست یافته ایم و سطح وضع موجود بر اساس سال جاری حفظ خواهد شد. در یکی از بندهای توافقنامه ژنو هم این موضوع تاکید شده که قطعا این موضوع بر تدوین و تصویب بودجه نیز تاثیر داشته است.

به نظر من به این توافقات نباید دل بست. بودجه باید طوری بسته شود که اگر نرخ فروش هر بشکه نفت به 70 دلار هم رسید، عددهای بودجه دچار مشکل نشود. اقتصاد مقاومتی هم در همین راستا تاکید دارد و یکی از جایگاه های محل ظهور اقتصاد مقاومتی نیز لایحه بودجه است. بودجه باید طوری تدوین و تصویب شود که اگر در سال آینده با محدودیت های شدید مواجه شدیم، بودجه انعطاف تامین منابع و رویکرد هزینه ای را داشته باشد. این پیشنهاد دولت بوده که بر اساس آن سطح درآمدی را که می تواند اتکاء کند را مبنای تدوین بودجه قرار داده اما به نظر من وضعیت موجود نگاه کاملی نیست.

نمایندگان در کمیسیون تلفیق برای اصلاح لایحه بودجه بیشتر چه پیشنهاداتی مطرح می کردند؟

پیشنهادات نمایندگان عمدتا هزینه ای بود. نمایندگانی که نقش های ملی را کمتر ایفا می کنند، عمدتا رویکرد منطقه ای را در دستور کار دارند. برخی نمایندگان تحلیل تخصصی دارند و فارغ از اینکه آثار این تحلیل تخصصی در حوزه انتخابیشان چه خواهد بود، در سطح ملی تصمیم می گیرند، اما نگاه منطقه ای اکثریت نمایندگان در تصمیماتشان در مجلس تاثیر گذار است.

نمایندگان پارلمانی وزرا و مسئولان دستگاه ها در زمان بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس و کمیسیون تلفیق در راهروهای مجلس فعال هستند، لابی های آنها تا چه اندازه در تنظیم و تغییر بودجه تاثیرگذار است؟

یکسری از معاونان و کارشناسان دولت با حضور در مجلس نظرات کارشناسی و تخصصی می دهند که برای نمایندگان هم خوب است و به تنویر افکار نمایندگان در خصوص بندهای بودجه کمک می کند، اما عده ای از معاونان پارلمانی و روسای دستگاه ها لابی می کنند تا به هر شکلی برای افزایش بودجه دستگاه خود اقدام کنند.

نوع اول فعالیت معاونان پارلمانی پسندیده است، اما نوع دوم که عده ای راه بیافتند و توافقی صورت بگیرد که نماینده ای برای افزایش بودجه دستگاه تلاش کند و رئیس دستگاه نیز قول بدهد به فلان روستای نماینده آب و برق برساند، کار مناسبی نیست؛ چراکه ما را از اهداف ملی دور می کند.

شنیدم آقای روحانی بخشنامه کرده و حضور نمایندگان دستگاه های دولتی در مجلس در زمان بررسی لایحه بودجه را ممنوع کرده است. بنابراین فقط معاونان پارلمانی وزیران در مجلس حضور داشتند و مانند سال گذشته نبود که همراه مدیر دستگاه یک گروه راه بیافتند و به مجلس بیایند.

لابی نمایندگان تا چه اندازه برای جذب بودجه شهرستان هایشان تاثیرگذار است؟

ارتباط نمایندگان، تعداد، تنوع و تخصص هایشان در جذب بودجه استان ها مسلما بی تاثیر نیست، اما اینکه منجر به بی عدالتی و یا تضییع حقوق سایر استان ها شود، اینگونه نیست.

عده ای معتقدند انصاری معاون پارلمانی رئیس جمهور ارتباط خوبی با نمایندگان ندارد، نظر شما چیست؟

من تایید نمی کنم. شخص ایشان در این مدت تعامل خوبی با بنده داشتند. آقای انصاری از قدیمی های مجلس هستند و جنس مجلس را خوب می شناسند. با توجه به این تجربیات و سوابق، بهتر از این می توانند فضای ارتباط دولت و مجلس را مدیریت کنند.

عده ای معتقدند بودجه عمرانی شهرستان ها بر اساس همراهی نمایندگان استان ها با دولت توزیع شده است نظر شما چیست؟

به نظر من چنین استدلالی به هیچ وجه درست نیست.

نظر شما در خصوص شیوه توزیع سبد کالا چیست؟

در ابتدای اعلام ارائه سبد کالا به مردم ما فکر می کردیم که همان عیدانه سال گذشته است، اما مدتی بعد متوجه شدیم که دولت قصد دارد کالاهایی را به اقشار خاصی از جامعه بدهد. بنابراین متنی با امضای تعدادی از نمایندگان به رئیس جمهور نوشتیم که کشاورزان، روستاییان و کارگران فصلی را برای اختصاص سبد کالا مورد توجه قرار دهند. در جلسه مشترک با دولت هم یادداشتی به رئیس جمهور نوشتم که به نظر می رسد این نحوه توزیع سبد کالا موجب نارضایتی مردم می شود.

با معاون پارلمانی رئیس جمهور نیز در این خصوص صحبت کردم. توضیح ایشان این بود که این موضوع مربوط به دستگاه ها است و دستگاه ها قصد توزیع سبد کالا دارند.بنده گفتم پس چرا توزیع سبد کالا را رسانه ای کردید؟ و از ایشان خواستم این روند اصلاح شود.

مجلس هنوز نمی داند منابع سبد کالا از کجا تامین شده است. دولت اگر می خواهد کار خوبی بکند نباید به این شکل خراب شود و مورد اعتراض نمایندگان قرار گیرد.