به گزارش خبرنگار مهر، در این کتاب نظریات ماکس وبر، جامعه‌شناس آلمانی پایه تحقیقات مستند و تاریخی قرار گرفته است. شاخص‌ترین ویژگی جامعه مدرن غربی از نظر وبر، روند عقلانی شدن فزاینده‌ای است که از طریق فرایند تاریخی نوسازی و بوروکراتیک شدن جامعه رخ داده است. از نظر این محقق، در جامعه مدرن، عقلانیت به صورت‌های مختلفی ظهور می‌کند که شکل غالب آن «عقلانیت ابزاری» و «عقلانیت ارزشی» است.
گسترش نظم مبتنی بر عقلانیت مدرن در غرب، آن‌گونه که مورد نظر وبر است، به معنای پذیرش تدریجی برخورد حسابگرانه با وجوه هرچه بیش‌تری از زندگی است. با توجه به بینش نظری تاریخی وبر درباره عقلانی شدن و حسابگری فزاینده جامعه مدرن، موضوع این کتاب، فراینده تاریخی شدن «عقلانی شدن» و برخوردهای حسابگرانه عقلانی ناشی از نظم بوروکراتیک و قانونی در ایران است. در سایه این بحث، مساله عقلانی شدن و برخوردهای حسابگرانه عقلانی نیز بررسی خواهد شد.
تمایز نیافتگی ساختارهای دولت ایلی، ناآگاهی از اوضاع جهانی، ظهور سیاست‌های اصلاحی جدید، گرایش به شناخت دنیای جدید، معماری بوروکراسی جدید، پیدایش نهاد آموزشی جدید، استقرار مجلس قانون‌گذاری ملی، تاسیس قانون اساسی، ایجاد بوروکراسی نظامی ملی، ظهور امنیت بوروکراتیک در ایران، شکل‌گیری دولت مدرن و حرکت به سوی صنعتی کردن جامعه از موضوعاتی هستند که در فصول کتاب، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
دوره پادشاهی مطلقه ایلی، سرآغاز گذار به نظم بوروکراتیک، پادشاهی مطلقه و بوروکراسی جدید، دوره پادشاهی مشروطه، دوره بحرانی گذار به نظم جدید و دوره پادشاهی بوروکراتیک مدرن فصل‌های اصلی این کتاب هستند. تصویر روی جلد این کتاب نیز، صحنه جنگ لشگر عباس‌میرزا در برابر ارتش روسیه در سیزدهم فوریه سال 1812 است.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
بلشویک‌های ایرانی به کمک ارتش سرخ سعی داشتند به سمت پایتخت شوروی پیشروی کنند و بیم وقوع انقلابی بلشویکی در پایتخت، رجال سیاسی، دولت، خارجی‌ها و حتی مردم کوچه و بازار را نیز فرا گرفته بود. از سوی دیگر، نیروهای قزاق تحت فرماندهی افسران روس سرسختانه در برابر طرح‌های افسران انگلیسی برای تجدید سازمان نیروهای مسلح مقاومت می‌کردند. استاروسلسکی، فرمانده روس نیروهای قزاق، مخالفت اصلی ادغام این واحد نظامی در ارتش سراسری بود و در مقابل، انگلیسی‌ها به دنبال این بودند که افسران روسی قزاق را برکنار و از افسران انگلیسی استفاده کنند. از طرف دیگر، احمدشاه تنها به افسران روسی اعتماد داشت و به خلع آن‌ها از فرماندهی دیویزیون قزاق رضایت نمی‌داد.
قزاق‌ها که به فرماندهی استاروسلسکی توانسته بودند در مقابله با جنگلی‌ها پیشروی کنند و شهر رشت را پس بگیرند و تا نزدیکی‌های انزلی نیز جلو بروند، در نزدیکی انزلی با مقاومت شدیدی روبرو شدند و جنگلی‌ها با پشتیبانی ناوچه‌های توپ‌دار و نیروهای ارتش سرخ، دوباره موفق به بازپس‌گیری نقاط از دست‌رفته شدند و استاروسلسکی مجبور شد عقب‌نشینی کند و شهر رشت را هم تخلیه کرد. انگلیس که از مدتی قبل حمایت و پشتیبانی مالی و تجهیزاتی از قزاق‌ها را کاهش داده بود، وارد این درگیری‌ها نشد و به علت فشارهای مالی و فشار پارلمان این کشور به کابینه آن، قرار بر این شد که نیروهای نظامی انگلیس با گرم‌شدن هوا و باز شدن گردنه‌های صعب‌العبور از ایران خارج شوند. قرار شد ژنرال چمپین، فرمانده نیروهای انگلیسی، بازنشسته شود و به جای او ژنرال سر ادموند آیرونساید به ایران فرستاده شود تا به دلیل مهارتش در عقب کشاندن نیروهای نظامی انگلیسی در مناطق خطرناک، فرماندهی نیروهای انگلیسی در عقب‌نشینی از ایران را به عهده بگیرد.
این کتاب با 216 صفحه، شمارگان هزار و 100 نسخه و قیمت 9 هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما