موسیقی «سربداران» آبروی ایران را در ژنو خرید/ خاطره دیدن سریال با فریدون مشیری

به  گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از آلبوم موسیقایی مجموعه تلویزیونی «سربداران» به آهنگسازی استاد فرهاد فخرالدینی دوشنبه شب 12 اسفند ماه با حضور هنرمندان و علاقه مندان موسیقی در شهر کتاب فرشته تهران برگزارشد.

کاوه عابدین مدیر اجرایی استودیو صبا و تولیدکننده این آلبوم در ابتدای مراسم گفت: این برای اولین بار است که بعد از 30 سال موسیقی مجموعه تلویزیونی «سربداران» به کارگردانی محمد علی نجفی و استاد فرهاد فخرالدینی منتشر می شود و این باعث افتخار ماست که در تولید اثری دیگر از استاد فرهاد فخرالدینی حضور داشتیم.

عابدین ادامه داد: این اعتمادی که استاد فخرالدینی برای تولید این آلبوم به ما کرد به هیچ عنوان قابل جبران نیست. موسیقی این سریال به قدری برای نسل ما دارای خاطرات نوستالژیک و ارزشمند است که هیچ‌گاه از ذهنمان بیرون نخواهد رفت و من خوب یادم می آید که موسیقی سریال سربداران بود که یکی از روشن ترین خاطرات دوران کودکی ما را رقم زد.

انزوای هنرمند مرگ هنر یک سرزمین است

بهرنگ تنکابنی منتقد و روزنامه نگار هم در این نشست رونمایی در یادداشتی از تلاش های فرهاد فخرالدینی در ساخت موسیقی سریال «سربداران» تقدیر کرد.

در یادداشت تنکابنی آمده بود: سربداران روایت ماندگار محمد علی نجفی است از تاراج ثروت و ناموس فرهنگ ایران زمین توسط قوم مغول. داستان پایمردی و وطن دوستی مردمان خراسان بزرگ. مردمان باشتین مردمان ایران زمین. داستان قیام شیخ حسن جوری بر ظلم و ظلمات تاتار و مغول و مصداق همیشگی سخن پر مغز رسول امید که فرمود «الملک یبقی مع الکفر و لا یبقی مع الظلم»

سربداران در روزگاران جنگ نور امید و نوید بخش پیروزی بود. نجفی همپای سربازان که در جبهه با خونشان بقای مزرهایمان را آبیاری می کردند نور امید را در خانه های شهرها می تاباند. انگار وظیفه هنرمند بود که به مردمش بگوید امید، آینده، پیروزی و زندگی هست. نجفی جایی گفته است: تاریخ بهانه من بود، آن زمان همه شیخ حسن جوری را درک کردند. فاطمه تمثیلی از توده های مردم بود که برای بقای خودشان مبارزه می کنند. مبارزه می کنند برای اینکه انسان باشند و زیر بار زور نروند.

انگار وظیفه هنرمند است که انسان بودن را یاد ما بیندازد. رسالت هنرمند است که بلند بگوید انسان زیر بار زور نمی رود. ذات هنرمند آزادگی است و آزادگی هنر هنرمند واقعی است. سفیر پیام آزادی سربداران را فرهاد فخرالدینی می نواخت. بگوش باشی، که آی مردم شهر بیایید و به تماشای قیام مردمان تاریختان برای آزادی بیندیشید. و چه زیبا و ماندگار بود این سفیر آزادی.

فخرالدینی خود هنرمند است. با همان ذات آزادگی و رسالت انسان بودن. آموزگار زیبایی و خالق زیبایی. سربداران بی شک در تاریخ موسیقی ما بی همتا و از ماندگارترین هاست. با این که بعد از قریب به سی سال اکنون فرصت دوباره شنیدن موسیقی سربداران مهیا شده اما عین این سی سال سفیر آزادی خواهی فخرالدینی در گوشمان زنگ می زند.

گفتن از رمز و راز این ماندگاری جز پرگویی بی حاصل من حقیر نیست آنچه هست فخرالدینی بزرگ گفته است. تنها می توان گفت سربداران خود خلاقیت است. خود هنر است.

فخرالدینی خود هنرمند است، جانی که او گذاشت برای ارکستر ملی، کارایان برای ارکستر فیلارمونیک برلین نگذاشت. زحمتی که او کشید برای سربلند نگهداشتن موسیقی بر صحنه های این مملکت، احترامش را تا ابد واجب می کند. عشقی که او به هنر و مردم این سرزمین نشان داد یادمان نمی رود. یادمان نمی رود سال ها پس از سربداران و قرن ها پس از سربداران، آن صبحگاهی را که گفت: «تا با مردم چنین می کنید، من دیگر نیستم» و اکنون که آمده و به برکت حضورش امید برکت در خشکسال فرهنگمان زنده شده، کاش قدردانش باشیم.

عمر استاد فخر الدینی دراز باد. اما نمی توانم این را نگویم. چند روز پیش که «پاکودلوسیا» اسطوره موسیقی اسپانیا چشم از جهان فرو بست، در سراسر سرزمین آندلس پرچم های زرد و قرمز نیمه افراشته شد. انگار که هنر در ایبریا مرده است. عمر استاد و همه هنرمندان این سرزمین دراز باد.

اما ای آقایانی که امروز به کرسی قیمومیت فرهنگ تکیه زدید، مطمئن باشید که مرگ پایان هنر نیست. انزوای هنرمند مرگ هنر یک سرزمین است. نگذارید فخرالدین و فخر الدینی ها باز بگویند: «من دیگر نیستم»

هیچ چیزی ارزشمند تر از تعریف منتقدان نیست

فرهاد فخر الدینی هم بعد از صحبتهای تنکابنی گفت: خوشحالم که زنده ام و کار می کنم و این بالاترین حرفی است که می توانم در این مراسم از آن سخن بگویم و بدانید هیچ چیز برای من ارزشمندتر از این نیست که منتقدان و نویسندگان حوزه موسیقی از من تعریف کنند. به واقع می گویم که مدیون بسیاری از عزیزانی هستم که در طی سالهای اخیر به من محبت داشته و دارند.

این آهنگساز صاحب نام موسیقی درباره آلبوم موسیقی مجموعه تلویزیونی سربداران خاطرنشان کرد: یکی از کسانی که همیشه به من محبت داشت و باعث شد که من در سریال سربداران حضور داشته باشیم محمد علی نجفی بود و اگر او نبود به طور حتم حضور من نیز در این سریال منتفی بود چرا که آهنگ این مجموعه ماندگار تلویزیون در شرایط بسیار خاصی ساخته شد که من دیگر به عنوان رهبر ارکستر رادیو و تلویزیون در سال 58 استعفا داده بودم.

حسین علیزاده در منزل فخر الدینی چه گفت

وی ادامه داد: در همین اثنایی که من از ارکستر رادیو و تلویزیون استعفا دادم، هنرکده موسیقی ملی جایی که من در آن تدریس می کردم هم به دلیل انقلاب فرهنگی تعطیل شد و دقیقا در همین دوران بود که من به خاطر  اشتباهی که مرتکب شدم به خاطر مصلحت های موجود سرپرستی اداره کل موسیقی وزارت ارشاد را هم به عهده داشتم اما دقیقا در همین روزها بود که از انجا هم استعفا دادم و دیدم در این فضا نیز نمی توانم فعالیت کنم . بنابراین عملا خانه نشین شدم و از همه فعالیتهای موسیقایی کناره کردم.

فخر الدینی افزود: اتفاقا طی این روزهای خانه نشینی بود که روزی محمد علی نجفی به همراه کیهان رهگذر که نویسنده مجموعه سربداران بود به همراه حسین علیزاده به منزل ما آمدند و از من خواستند تا اهنگسازی این سریال را به عهده بگیرم که من در ابتدا شدیدا مخالفت کردم اما در ادامه هرچه از محمد علی نجفی خواستم برای من فراهم شد و من دیگری راهی برای نپذیرفتن کار نداشتم. به واقع می توانم بگویم که محمد علی نجفی اصلا اجازه نداد که من در آهنگسازی این سریال سختی را احساس کنم بنابراین سپاسگذار او هستم که باعث شد این کار را انجام دهم. کاری که به همراهی نوازندگانی صورت گرفت که امشب تعدادی از آنها را در مراسم می بینم.

اولین قسمت سریال را با فریدون مشیری دیدیم

این استاد موسیقی ایرانی در ادامه صحبتهای خود گفت: یادم می آید وقتی قرار بود قسمت اول این سریال پخش شود همراه بزرگانی چون فریدون مشیری و علی نصیریان در منزل خانم افسانه بایگان و خانواده وی حضور داشتیم و در کنار هم اولین قسمت آن را دیدیم که به قدری برای ما شیرین و خاطره ای فراموش نشدنی بود که همواره در ذهن من باقی خواهد ماند.

وی با اشاره به اجراهای متعدادی موسیقی مجموعه تلویزیونی سربداران در داخل و خارج از کشورمان گفت: این امتیاز بسیار خوبی بود که موسیقی سربداران اجراهای متعددی را با ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی به رهبری من در داخل و خارج از ایران داشت. این در حالی است که ما با ارکستر سمفونیک باکو و ارکستر فیلارمونیک ژنو هم اجراهایی داشتیم که هیچ گاه خاطره اجرای با هنرمندان سوئیسی در مقر سازمان ملل از خاطرم نخواهد رفت.

قطعه ای از سربداران که نشان اصلی یک برنامه اقتصادی شد

فخرالدینی در بخش دیگری از صحبتهای خود با اشاره به قطعه رقص در دربار پادشاه هم گفت: در آن زمان که مشغول ساخت این بخش از موسیقی مجموعه سربداران بودیم من مدام با محمد علی نجفی در گفتگو بود که آیا به ما اجازه ساخت چنین قطعه ای متناسب با بخشی از مجموعه را می دهند؟ که نجفی دائم به من می گفت ناظران سازمان کنار ما هستند و اگر جایی باشد به ما تذکر می دهند. جالب اینکه همان ناظران می گفتند شما نگران نباشید قیچی ما تیز است.

این آهنگساز ادامه داد: به هر حال این قطعه پخش نشد اما در روزگاری تبدیل به نشان اصلی یک برنامه اقتصادی در تلویزیون شود که من هر وقت آن را می شنیدم یاد خاطره دورانی می افتادم که دوستان ما در آن دوران اجازه پخش را بالاخره به ما ندادند.

نمی دانم چگونه این افتخار نصیب من شد

مجید درخشانی آهنگساز و یکی از نوازندگان این آلبوم موسیقایی هم در ادامه این مراسم رونمایی گفت: من در آن دوران جوانی بودم که فقط به عنوان یک علاقه مند موسیقی ایرانی فعالیت هایی داشت و این برای من در آن دوران افتخار بسیار بزرگی بود که بتوانم در محضر استاد فخر الدینی مضراب بزنم و واقعا نمی دانم چگونه این افتخار نصیب من شد چرا که تا آن دوران به هیج عنوان تجربه حضور در استودیو را نداشتم.

این هنرمند ادامه داد: وقتی استاد فخر الدینی با خوشرویی در استودیو صبا با من برخورد کردند به قدری خوشحال بودم که این خوشحالی موجب شد به راحتی بتوانم در کنار سایر هنرمندان و بزرگان موسیقی ایران به نوازندگی بخشی از موسیقی مجموعه سربداران بپردازم و این افتخار بزرگی است که تا امروز همراه من بوده و خواهد بود. امشب هم که در این مراسم حضور پیدا کردم از صمیم قلب خوشحالم.

جاودانگی مجموعه سربداران در نتیجه موسیقی آن است

استاد خسرو خورشیدی طراح صحنه هم که در این مراسم حضور نداشت از طریق تلفن همراه خظاب به حاضران در مراسم گفت: فرهاد فخر الدینی بدون تردید یکی از بهترین آهنگسازان کشورمان است که کار درخشان وی در مجموعه سربداران همیشه در ذهن ما ماندگار خواهد شد.

وی افزود: هیچ‌کس نمی تواند در مواجهه با سریال سربداران آهنگ این مجموعه را نیز به یاد نداشته باشد. موسیقی که فخرالدینی برای این سریال ساخت برابر با موسیقی است که آهنگساز فیلم سینمایی «برباد رفته» ساخته است و ما نمی توانیم این دو اثر هنری را بدون موسیقی آن تصور کنیم و می بینیم که این دو اثر با موسیقی خود جاودانه شدند. همه اینها علاوه بر تلاشی که گروه سازنده این مجموعه تلویزیونی انجام داد نشات گرفته از دانش موسیقایی و روح بزرگ فرهاد فخرالدینی دارد که موجب ساخت این موسیقی ماندگار شد.

راز ماندگار موسیقی فرهاد فخرالدینی چیست

محمد سریر آهنگساز و رییس هیات مدیره خانه موسیقی نیز در این مراسم با اشاره به روند اجرای آثار ماندگار موسیقی ایرانی طی دهه های اخیر به موسیقی سریال سربداران ساخته استاد فرهاد فخر الدینی اشاره کرد و گفت: خلق چنین اثار ماندگاری که تعداد انها در موسیقی ما کم است علاوه بر توانایی های فردی و علمی نتیجه باروری اندیشه ای است که نیازمند پشتوانه فرهنگی ملی است که این موضوع در حوزه موسیقی بی کلام ما بیشتر جلوه گر شده است.

وی تصریح کرد: رسیدن به این گستردگی و جامعیتی که یک موسیقی ایرانی را بین گروهای مختلف جامعه محبوب کند، کار بسیار دشواری است و این مقوله به آهنگساز برمی‌گردد که جذابیت های آن را تامین کند. جذابیت هایی که نشات گرفته از فکر به مردم و درک جاذبه های فکری آنهاست و به نظر من فرهاد فخرالدینی با ساخت موسیقی مجموعه هایی از این دست در تارک این قضیه قرار گرفته است.

موسیقی سربداران در ژنو آبروی ایران را خرید

وی با اشاره به اجرای بخشی از موسیقی سربداران در مقر سازمان ملل در ژنو گفت: هنوز این اجرا در سایت سازمان ملل به عنوان یک اثر قابل احترام موسیقایی ایرانی مورد توجه قرار دارد. زمانی که این موسیقی با ارکستر فیلارمونیک ژنو برای علاقه مندان اجرا شد هیچ کس فکر نمی کرد که کسی در ایران اصلا ساز می زند. حتی در بهترین شرایط ممکن عده ای تصور می کردند که ما فقط قادر به نواختن عود و چند ساز عربی هستیم و اصلا ساز ایرانی نداریم که بخواهیم آن را عرضه کنیم اما این اجرا به همت دوستانی فخر الدینی انها را دور هم جمع کرد و با استفاده از ظرفیت موسیقایی و رهبری ارکستر خود توانایی هایی هنرمندان ایرانی را به رخ کشید باعث شد که همه به مردم ایران بیش از حد تصور احترام کنند و این یک موضوع فراموش نشدنی برای همه ما بود که برای اولین بار در اروپا اتفاق افتاد.

سریر در پایان صحبتهای خود تصریح کرد: اجرای موسیقی سربداران نشان دهنده ظرفیت موسیقی و آهنگساز ایرانی بود که توانست در زمان خود و حتی امروز برای ما اعتبار کسب کند. ما نه تنها باید قدر فرهاد فخرالدینی را بدانیم بلکه باید از او به عنوان یک رهبر و راهبر حوزه موسیقی یاد کنیم که همواره با ایجاد انگیزه به جوانان راه های بسیار بزرگی را پیش روی آنها قرار داد و انگیزه های بزرگی در آنان ایجاد کرد. من امیدوارم به زودی شاهد اجرای ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی باشیم.

خاطره افسانه بایگان از مجموعه سربداران

افسانه بایگان بازیگر مجموعه سربداران نیز که در این مراسم رونمایی حضور داشت با بیان خاطره ای از حضور خود در این مجموعه گفت: 30 سال پیش دختر جوانی بودم که برای اولین بار و بازی در مجموعه سربداران به محل سرچشمه باغ فین کاشان رفتم و در صحنه بازیگر مقابل استاد علی نصیریان شدم که شما باید تصور کنید که برای یک بازیگر جوان این شرایط چقدر می تواند پر از استرس باشد.

وی ادامه داد: دقیقا در این لحظات پر استرس و دلهره آور بود که موسیقی زیبای قانون استاد فخر الدینی که محمد علی نجفی برای کم کردن التهاب من آن را در فضا پخش کرد باعث آرامش من شد و من بدون استرس به کار خود ادامه دادم و حالا که بعد از 30 سال دوباره این افتخار نصیب من شد که بار دیگر در محضر استاد فخر الدینی باشم بسیار خوشحالم و به خود می بالم که در این مدت از محضر او استفاده کردم. البته جای فریدون مشیری و بسیاری از هنرمندانی که در آن زمان حضور داشتند  و امشب در میان ما نیستند خالی است اما امیدوارم بزرگانی چون استاد فخر الدینی 120 سال با عزتّ، سربلندی کنار هنر این سرزمین حضور داشته باشند.

کار با فخرالدینی شوخی ندارد

قاسم عابدین مدیر استودیو صبا هم در پایان این مراسم با تقدیر از فعالیتهای موسیقایی استاد فخر الدینی گفت: بیش از 30 سال است که در خدمت استاد فخر الدینی هستم و این افتخار بزرگی برای من بود که در کنار او چیزهای بسیاری آموختم. من می دانستم کار کردن با فخرالدینی شوخی ندارد و همه چیز باید منظم اجرا شود از این جهت همیشه به خود می بالم که با حضور این هنرمند توانستیم خدمت های کوچکی به عرصه موسیقی داشته باشیم .

براساس این گزارش در پایان این مراسم هم نوشته ای از سوی بیژن کامکار خواننده موسیقی در تجلیل از مقام هنری استاد فرهاد فخر الدینی قرائت شد.

فردین خلعتبری، علی جعفری پویان، حمید اسفندیاری، شاهو عندلیبی، کیوان ساکت نیز از جمله هنرمندانی بودند که در این مراسم رونمایی حضور داشتند.