به گزارش خبرنگار مهر، همین که وارد مخزن نسخه‌های خطی شد، مسئول روابط عمومی کتابخانه از جمع آوری هزاران جلد نسخه‌های خطی توسط آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی از طریق نماز و روزه استيجاري، حذف يك وعده غذايي، كار در كارگاه‌هاي برنج كوبي، زيارت نيابتي و ختم نيابتي قرآن كريم و گرو گذاشتن یا فروختن لباس گفت.
نگاهش یک دور، مخزن نسخه‌های خطی را چرخ زد و وقتی محمدحسین اوسطی از او پرسید چه احساسی دارد، گفت: این مجموعه، یک مجموعه ارزشمند و غيرقابل قيمت‌گذاري است. باوركردن اينكه شخصي بدون داشتن پول، اين همه كتاب‌ها را جمع آوري كرده، سخت است ولي آيت‌الله مرعشي نجفي توانستند اين كار را انجام دهند.
محمد سیف الهادی مدیرعامل خبرگزاری آنتارا اندونزی با گفتن این جمله، نام سومین کتابخانه بزرگ جهان اسلام و اولین کتابخانه ایران در نظرش کوچک می‌آمد اما آنجا که مسئول روابط عمومی کتابخانه، او را به عمق تاریخ کهن این نسخه‌ها برد و از خالقان دین‌مدار آنها گفت، نگاه‌های معنادار و پرذوق او به «بمبنگ پوروانتو» معاون بین‌الملل‌اش بیشتر شد و دیگر خبری از رنج سفر و خستگی برنامه‌های فشرده در تنش نبود.
نوشتن قرآن با موی یال اسب
اوسطی، وقتی مجموعه‌ای از قرآن‌های خطی از هزار و 300 سال پیش تا قرن حاضر، تفسیر فارسی و عربی 600 صفحه‌ای که بدون نقطه نوشته شده، نهج البلاغه هزار سال پیش، صحیفه سجادیه 800 سال پیش و کتاب‌های فراوانی از علمای اهل سنت را به مسئولان خبرگزاری آنتارا نشان داد، برق نگاهشان به نسخه‌های خطی بیشتر شد اما وقتی یک جلد قرآنی که با تار موی یال اسب‌ها نوشته شده را جلویشان دیدند، نگاه‌ها تیزتر - اما نه به عمق دیدن آیات الهی-، قدم‌ها کندتر و حیرت‌ها بیشتر شد.
قفسه‌های کتاب یکی پس از دیگری حیرت مسئولان خبرگزاری‌های آنتارا و مهر را بیشتر می‌کرد ولی مسئول روابط عمومی کتابخانه که در نیمه‌های بازدید به ویژگی‌های مشترک انسان و کتاب رسیده بود یکی از بهترین نسخه‌های خطی را در دستش گرفته بود و گفته: تا حالا کسی از شما پرسیده که ویژگی‌های این کتاب چند مورد است؟
اوسطی وقتی پاسخ منفی محمدسیف الهادی به سئوالش را شنیده بود اضافه کرد که خداوند می‌فرماید «اقرا کتابک»، یعنی ای انسان کتابت را بخوان. پس ما انسان هم کتابیم. این کتاب آغاز و پایانی دارد؛ انسان هم آغاز و پایانی دارد. الان ما زنده‌ایم و در حال نوشتن کتابمان هستیم. قرآن می‌فرماید کسی که زندگیش سالم باشد کتاب را به دست راستش می‌دهند.
او در پاسخ به سئوال الهادی که آیا از این کتاب‌ها کپی برداری شده است، به گونه‌ای توضیح داد که بر حیرت الهادی بیشتر شده تا جایی که اشاره‌ای به اوسطی کرد و گفت: شما خیلی فلسفی صحبت می‌کنید.
اوسطی این طور گفت: من اسم دارم، کتاب هم اسم دارد. من ظاهر و باطنی دارم، کتاب هم ظاهر و باطنی دارد. من از خودم فیلم و تصویری دارم، کتاب هم از خودش فیلم و تصویر دارد. تصویر برای 200 کتابخانه در جهان است و وقتی محقق یا پژوهشگری به اینجا می‌آید تصویر نسخه‌های خطی را به او نشان می‌دهیم تا نسخه‌های اصلی آسیب نبیند. اگر خودشان مسئول این مخزن بودند همین کار را می‌کردند، بنابراین ما از این کتاب‌ها فهرست تهیه می‌کنیم.
مسئول روابط عمومی کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، زبان را شباهت دیگر انسان و کتاب ذکر کرد و گفت: هر زبانی که در جهان هست، کتابش هم وجود دارد.
او ادامه داد: عمر، شباهت دیگر انسان و کتاب است، چون کتاب زنده است، انسان هم زنده است. انسان روح دارد، کتاب هم روح دارد. انسان هدایت می‌کند، کتاب هم هدایتگر است. انسان گمراه می‌کند، کتاب هم گمراه کننده است.
اوسطی، با لحن و گفتار زیبایش که بارها مورد ستایش قرار گرفت، نسخه‌ای بزرگ از کتاب زبور را به الهادی و معاونش نشان داد. همین طور که اوسطی می‌گفت این کتاب 160 کیلو وزن و 200 برگ از پوست بز دارد و عمرش 800 سال است، الهادی در رویاهایش هم تصور نمی‌کرد که پا به جایی گذاشته که گنجینه پرمحتوای تاریخ است.
اهدای کتاب خطی توسط استاندار تایلند
مسئول روابط عمومی کتابخانه، نسخه خطی زیبایی را به الهادی و معاونش نشان داد که استاندار تایلند به این کتابخانه اهدا کرده است.
اوسطی گفت: سال گذشته استاندار تایلند از کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی بازدید کرده بود و اوایل امسال که شهردار قم به تایلند رفته بود این کتاب را به شهردار داد تا به گنجینه نسخه‌های خطی این کتابخانه افزوده شود. استاندار تایلند گفته که بسیاری از کتابخانه‌های جهان را بازدید کرده ولی هیچ کتابخانه‌ای به عظمت این کتابخانه ندیده است.
دست نوشته‌های شخصیت‌های بزرگ اسلامی همچون ملاصدرا، صدرالمتالهین، شهید شیخ فضل الله نوری، شهید ثانی، شیخ بهایی، ملاعبدالله شوشتری، شیخ انصاری، شیخ حر عاملی، علامه مجلسی، پدر علامه مجلسی، میرزای قمی، علامه حلی و... که در یک ردیف ویترین شده، به عظمت تاریخی فرهنگ و اندیشه ایرانیان افزوده و به گفته اوسطی، این نسخه‌ها نشان می‌دهد زمانی که اروپا در قرون وسطی (قرن ششم تا شانزدهم میلادی) در دوران تاریکی سیر می‌کرد، مسلمانان و ایرانیان در علوم مختلف اخترشناسی، نجوم و... تبحر ویژه‌ای داشتند.
تصاویر سه بعدی مربوط به 200 سال پیش و شاهکارهای ایرانیان در علوم هندسه، حساب و مینیاتور در 750 و 500 سال پیش حکایت دیگری از هنرمندی خارق العاده‌ای است که نزد ایرانیان است و بس.
نگارش کتاب با ناخن
«یک هنر ایرانی در این کتابخانه را نشان دادم که قرآن را با تار موی یال اسب نوشتند، آیا با ناخن دست هم می‌توان نوشت؟» وقتی اوسطی چشم در چشم الهادی این سئوال را گفت، چیزی جز «خیر» نشنید.
بعد نگاه همه را به کتابی دوخت که در صفحات آن نوشته‌ای دیده نمی‌شد اما موج‌های ریز و سفیدگون آن حکایت از شاهکاری دیگر دارد. این کتاب که مناجات منظومه امیرالمومنین(ع) بود با ناخن نگاشته شده. خودش هم در یک برگه کوچک چند کلمه‌ای با ناخن نوشت و به بازدیدکنندگان نشان داد که مورد تحسین آنها قرار گرفت.
همین صحبت‌ها مقدمه‌ای بود برای مسئول روابط عمومی کتابخانه که 2 هزار صفحه خوشنویسی از یک استاد فرهیخته را نشان دهد و این طور بگوید: خطوط زیبای خوشنویسان جهان اسلام آنقدر زیباست که زبانم قاصر است. چون خودم خوشنویس هستم می دانم اینها چه عظمتی دارند. وقتی این نسخه‌ها را نگاه می‌کنم تپش قلبم بیشتر می‌شود.
اما بخش پایانی مخزن، حال و هوای دیگری داشت. آنجا که اوسطی، نگاه الهادی و بقیه را به سمت تصویر آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی برد و این سئوال را مقدمه توضیحش قرار داد که این شخصیت چه کسی است؟ سپس دفترچه‌ای به ظاهر ساده از دست نوشته‌های این شخصیت والای جهان اسلام را نشان داد و بخشی از نوشته‌های ایشان را خواند.
عبادت‌های استیجاری برای خرید کتاب
«کتاب را خریدم به اجرت دو بار خواندن قرآن کریم»، «کتاب را به اجرت سه ماه نماز خریدم، زمانی که در حال گرسنگی بسر می‌برم و یک شبانه روز چیزی نمی‌خورم»، «کتابی را می‌خواستم سه روپیه بخرم در حالی که یک درهم هم نداشتم لذا 6 ماه نماز خواندم، در حال گرسنگی بسر می‌برم، نه نهار خوردم نه شام» و از این دست جملاتی که حکایت از مجاهدت بزرگ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی در پاسبانی از فرهنگ اسلام و ایران دارد.
اوسطی با اشاره به اینکه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی حتی یک بار هم به حج نرفته است، گفت: ایشان 30 هزار جلد از کتاب‌هایش را وقف کتابخانه کرده است.
مسئول روابط عمومی کتابخانه، ارزش تمام دارایی‌های آیت‌الله مرعشی نجفی را هنگام فوتشان (24 سال پیش) 800 تومان ذکر کرد و جمله‌ای از «هنری کورمن» بیان کرد که برای مدیرعامل خبرگزاری آنتارا جالب بود.
«هنری کورمن وقتی از این مخزن بازدید کرد این جمله را گفت: من نام معجزه را شنیده بودم ولی معنای معجزه را نمی‌فهمیدم. اینجا که آمدم فهمیدم یک نفر به تنهایی بدون امکانات دولتی این ذخایر را جمع آوری کرده است.»
فقر مالی و عظمت روحی در اوج
همه مسئولان این دو خبرگزاری در تعجب بودند که اوسطی مطلبی در مورد تنگدستی آیت‌الله مرعشی نجفی بیان کرد که چهره بازدیدکنندگان دگرگون شد. «این آقا در سنین جوانی می‌گفت بعضی روزها در نجف هیچ چیزی برای خوردن نداشتند. بعضی از دوستانشان کاهو می‌خریدند و برگ‌های اول آن را که خراب بود دور می‌ریختند و بقیه را مصرف می‌کردند. ایشان نیمه‌های شب بیدار می‌شدند و به عنوان وضوگرفتن به صحن مدرسه می‌رفتند و برگ‌های خراب کاهو را می‌شستند و در حجره می‌خوردند.»
این فضل معنوی و درجه بالای روحی آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی بود که به گفته اوسطی، ایشان به محضر امام زمان(عج) تشرف پیدا کرده بودند.
اوسطی گفت: لقمه حلال پدر و مادر، مال خمس داده شده، پرهیز از مکروهات، توکل به خدا در طول حیات، 70 سال نماز شب، انجام واجبات و ترک محرمات، نفس را از بدی‌ها پاک کردن، زهد، تقوا و اخلاص باعث شده آیت‌الله مرعشی نجفی حالات درونی افراد را می‌دیدند.
فکرش را هم نمی‌کردم
مدیرعامل خبرگزاری آنتارا که در ابتدای ورودش به مخزن نسخه‌های خطی، این مجموعه را ارزشمند و غیرقابل قیمت‌گذاری توصیف کرده بود، فکرش را نمی‌کرد در بازدید از این مخزن، چیزهایی یاد بگیرد که اصلا تصورش را نمی‌کرد.
او خطاب به مسئول روابط عمومي كتابخانه گفت: شما به ما خيلي چيزها ياد داديد؛ چيزهايي كه هيچ وقت فكرش را نمي‌كردم.
الهادی که تعجبش از عظمت کتابخانه و شخصیت آیت‌الله مرعشی نجفی را به زبان آورده بود اظهار کرد که آيت‌الله مرعشي نجفي حتما یک انسان برگزيده خداوند بوده است و من خيلي خوش وقت و خوش شانس هستم كه بدون اطلاع قبلي از اين مجموعه ديدن كردم.
او در دفتر يادبود اين كتابخانه نوشت: من هميشه به معجزه اعتقاد داشتم و اين كتابخانه كه توسط آيت‌الله مرعشي نجفي جمع آوري شده به من اين باور را داد كه معجزه مي‌تواند هميشه در وجود انسان‌ها باشد؛ انسان‌هايي كه هميشه عشق به خدا را در قلبشان داشته باشند.
محمد سیف الهادی و بمبنگ پوروانتو پس از اتمام بازدیدی که هفته گذشته از این کتابخانه ارزشمند داشتند، کنار قبر آیت‌الله مرعشی نجفی ایستادند و به یک عمر تلاش مجاهدانه ایشان در پاسداری از فرهنگ اسلام ادای احترام کردند.
.................................
روح‌الله کریمی
نظر شما