تلویزیون بنگاه تبلیغاتی و اهدای جوایز نباشد/ تلخیِ توقیف «سرزمین کهن»

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر: رسانه ملی در سال 92، یکی از سخت‌ترین سالهای خود را سپری کرد. سالی که از کمبود بودجه تا اعتراضات مردمی به آثار نمایشی داشت تا افتتاح شبکه‌ها در اوج بحران مالی و سرپا نگه داشتن جریان تولید با سختی زیاد. در این زمینه اگر نظر خبرنگاران حوزه رادیو و تلویزیون را نیز جویا شویم، حرف‌های مشترکی دارند. اتفاقاتی که تلخی آنها به خبرهای ما هم رسید و کار را برای ما هم دشوار کرد. باید در نظر داشت وقتی تولیدات سازمان صدا و سیما به حداقل می‌رسد، افرادی که کارشان تهیه خبر از عملکرد صدا و سیما است نیز به معضل برمی‌خورند.

در آغازین روزهای سال 93 درباره سالی که برای رسانه ملی گذشت سراغ خبرنگاران رفتیم و نظر آنها را پرسیدیم. نظراتی که با توجه به تمرکز این افراد روی همه فعالیت‌های رادیو و تلویزیون می‌تواند تخصصی و راهگشا باشد.

92 بدترین سال مالی تلویزیون

در این زمینه آرزو فیروزفر خبرنگار رادیو و تلویزیون فارس، سال 92 را برای رسانه ملی سالی پرافت و خیز خوانده و اظهار می کند: سازمان در این سال از لحاظ بودجه تحت فشار زیادی بود و جا داشت مورد حمایت بیشتری قرار بگیرد اما این اتفاق نیفتاد. اما با تمام سختی هایی که بود، شاید بتوان 92 را بدترین سال برای صدا و سیما در سالهای پس از انقلاب دانست زیرا در معذوریت بودجه قرار داشت.

وی تصریح می کند: تنش های بی اساس بین دولت و صدا و سیما باعث شده مردم بیشترین آسیب را ببینند چرا که صدا و سیما تریبون رسمی انقلاب اسلامی است و نمی تواند هیچوقت از نفس بیفتد. اما اکنون به حالت سینه خیز افتاده و بهتر است دولت از این رو که رسانه ملی به جمهوری اسلامی ایران تعلق دارد، کمک های بیشتری به این رسانه داشته باشد تا در این حوزه کمتر به مشکل بربخورد.

این خبرنگار فعال رسانه‌ای یادآور می‌شود: با وجود همه این مشکلات تلویزیون توانست محصولات خوبی را روانه آنتن کند از جمله این آثار «پایتخت» است. «مناظره» فتح بابی در برنامه های گفتگومحور بود. برنامه های دیگری مثل «پایش» و «ثریا» هم خوب بودند و صدا و سیما با همه سختی ها در راستای تأمین مطالبات مردمی کوشیده است.

خانه‌نشین کردن مدیر باسابقه شبکه 3 اشتباه بود

فیروزفر در پایان صحبت‌هایش وارد شدن رسانه ملی به برنامه های مشارکتی را امری از سر اجبار خوانده و  تأکید می کند: بدترین اتفاق رسانه ملی در سال 92 اتفاقی بود که برای سریال «سرزمین کهن» رخ داد و باعث شد مدیر خوب و باسابقه رسانه ملی پس از سالها تلاش به یک باره به خاطره یک سوءتفاهم از سمت خود برکنار شود. اگر مستقیم و شفاف از مردم عذرخواهی می شد، آنها در این سطح شعور هستند که بپذیرند و نیازی به خانه نشین کردن یک مدیر نبود.

با فیروزفر موافقم، کمبود بودجه مهم‌ترین معضل رسانه ملی در سال 92 بود که همه چیز را تحت تاثیر قرار داد. در این زمینه همراهی دولت می‌توانست بسیاری از مشکلات را حل کند اما این موضوع نیز به حقیقت نپیوست. در کنار این معضلات، در حالی که سازمان صدا و سیما رویه سکوت را در مقابل اعتراضات همیشگی قومیت‌ها و صنف‌های گوناگون به سریال‌ها در پیش می‌گیرد، این بار «سرزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی قربانی شد و از آن بدتر محمودرضا تخشید از شبکه سه رفت. مدیری که آثار نمایشی ساخته شده در دوران او از بهترین‌های صدا و سیما در مدت زمان فعالیتش است.

خبرنگار فارس به برنامه‌های مشارکتی نیز اشاره کرد. موضوعی که آنقدر درباره‌اش شنیدیم و نوشتیم و سوال کردیم که به یک کلیشه برای خودمان تبدیل شده است. اما جواب آن روشن است. سازمان پول ندارد و افزایش تبلیغات و سپردن آنتن زنده به سرمایه‌دارها تنها راه برای ادامه حرکت قطاری است که نباید یک لحظه و یک ایستگاه هم توقف کند.

ضعف صدا و سیما در ترویج بسته‌های فرهنگی

سیما پویا که در روزنامه جام جم قلم می‌زند، خبرنگار دیگری است که نقش رسانه ملی در عرصه فرهنگ برایش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او می‌گوید: در روزگاری که با جنگ رسانه‌ای روبرو هستیم نیاز به وسایل ارتباط جمعی هم چون رادیو و تلویزیون اجتناب ناپذیر است؛ چون رسانه‌ها به تسطیح فرهنگی و یکسان شدن الگوها و اندیشه‏‌ها کمک می‌کنند. اما دیگر عمر برنامه‌های گفتگو محور به سر آمده است.

وی ادامه می‌دهد: در عصر اینترنت که با انتقال سریع اطلاعات مواجه هستیم می‌طلبد از طریق برنامه‌های هنری، فرهنگی و بسته های کوچک رسانه‌ای به طور مستمر و متمادی با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای و ساخت برنامه توسط خود مخاطبان افکار و عقاید آنها را جهت داد. به تعبیری باید ذهن مخاطب را با استفاده از نیاز های او مدیریت کرد. در جهان امروز سرعت انتقال یك اندیشه به مراتب هزاران بار بیشتر از قرن گذشته است هم ابزار تبلیغ تغییر كرده است و هم شیوه‌های تبلیغ با گذشته تفاوت دارد.

یکی از نویسندگان مجله سروش تصریح می‌کند: صدا و سیما در زمینه تبلیغ و ترویج بسته های فرهنگی و دینی دارای ضعف روشن و غیر قابل اقماضی است. برنامه‌ریزان به جای توجه به برنامه‌های بلند مدت بیشتر به تأثیرات آنی و گذرا، سیاستهای تبلیغاتی و نمایشی دل بسته‌اند.

پویا در بخش پایانی سخنانش، کمبود بودجه را تنها یک بهانه می‌داند و تأکید می‌کند: صدا و سیما به عنوان نهاد مهم اجتماعی یکی از عوامل اثرگذار در جامعه است و امروزه عمده‌ترین نقش وسایل ارتباط جمعی، فرهنگ سازی، آموزش، اطلاع رسانی، ایجاد مشارکت و تعامل بیشتر با مخاطب است. رسانه‌ها نماد فرهنگ و تمدن یک کشور هستند یعنی بر اساس باورها و ارزش‌های جامعه برنامه سازی می‌کنند، بنابراین رسانه‌ها با ایجاد یک الگوی فرهنگی مشترک انگیزه‌ها، هنجارها و ارزش های افراد را جهت می‌دهند و نگهدار ارزش های ایجاد شده و مقبول جامعه هستند. اما در چند سال اخیر به خصوص در یک سال گذشته به بهانه کمبود بودجه تلویزیون تبدیل به بنگاه تبلیغاتی و اهدای جوایز در قبال خرید اجناس نامرغوب شده است.

سالی که عسل بدیعی درگذشت...

مائده میری خبرنگار روزنامه بانی فیلم هم نظراتی درباره مهم‌ترین اتفاقات سال گذشته در تلویزیون دارد و می‌گوید: توقف پخش سریال «سرزمین کهن » از مهم‌ترین اتفاقات تلویزیون در سال 92 است. ازدواج آزاده نامداری و فرزاد حسنی نیز از اتفاقات قابل توجه به حساب می‌آید. اولین کارگردانی فریبرز عرب‌نیا با مینی سریال «رنگ شک» و درگذشت عسل بدیعی نیز از اخبار قابل تأمل سال است. همچنین حضور مهران مدیری پس از پنج سال در تلوزیون و حضور زانیار خسروی در برنامه تحویل سال نیز اخبار مهم آخرین روز سال است. بهترین سریال سال 92 نیز به نظر من «مادرانه» به کارگردانی جواد افشار بود و متن سعید نعمت‌الله نیز بهترین فیلمنامه بود.

برکناری تخشید و ورود روحانی به موضوع انتخاب مجری

این خبرنگار به اهم اتفاقات سال گذشته صدا و سیما اینگونه اشاره می‌کند: برکناری محمودرضا تخشید، انتقادهای شدید شورای نظارت، ساخت اولین سریال شبکه آی فیلم، برگزاری سومین دوره جشنواره جام جم و بازگشت مهران مدیری به تلویزیون از مهم‌ترین اتفاقات صدا و سیما در یک سال گذشته است.

وی تأکید می‌کند: ورود حجت‌الاسلام روحانی رییس جمهور به جریان انتخاب مجری مصاحبه تلویزیونی و تغییر مجری مناظره بعد از برنامه جنجالی شبکه نسیم نیز از دیگر اخباری است که در سال 92 پررنگ‌تر بودند.

حضور فعال شورای نظارت بر صدا و سیما در سال اخیر نکته‌ای است که داداشی به درستی به آن اشاره کرد. این شورا با فعال کردن یک سایت همواره آثار نمایشی و دیگر فعالیت‌های صدا و سیما را در معرض نقد و بررسی قرار داد و آنها را ارزشیابی کرد. آثاری که بیشتر ضعیف و متوسط ارزیابی می‌شدند اما معدود آثاری هم بودند که توجه این شورا را جلب کردند. با این حال می‌توان حضور مداوم یک شورا برای نظارت فعالیت‌های صدا و سیما را به فال نیک گرفت.

92 هرطور که بود گذشت و تنها امید به سال جدید و اتفاقات خوب است که خبرنگاران حوزه رادیو و تلویزیون را به ادامه کار تشویق می‌کند. به این امید که وضعیت بودجه رسانه ملی درست شود، کار به کاردان سپرده شود و البته در بهار پس از 10 سال حضور سیدعزت‌الله ضرغامی به عنوان رییس سازمان صدا و سیما، فرد لایقی جایگزین او شود. انشالله...

گزارش از مریم عرفانیان