موزه های فارس منابع غنی تاریخ ایران/ نگهداری شمشیركریم خان زند و مسلسل رئیسعلی دلواری در فارس

به گزارش خبرنگار مهر، نمونه ای از تاریخ و تمدن سرزمین فارس را می توان در موزه هایش به نظاره نشست. موزه هایی که گل نبشته های تخت جمشید را در خود جای داده یا آثار و اشیاء ارزشمند باستانی را در معرض دید مسافران قرار می دهد.

موزه تخت جمشید

ساختمان موزه تخت جمشید قدیمی ترین بنای ایران است كه بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته است. این بنا یكی از مجموعه كاخ های تخت جمشید است كه حدود 2500 سال پیش توسط سلسله هخامنشی بنا شد.

قسمت هایی از این بنا كه به عنوان موزه مورد استفاده است، شامل یك ایوان، دو گالری و یك تالار است.

در ایوان موزه كه در سمت شمال ساختمان واقع شده و ورودی موزه در آن قرار دارد، دو جرز ( دیوار اطاق و ایوان ، پایه ساختمان كه از سنگ و آجر سازند) سنگی عظیم یك پارچه به ارتفاع تقریبی هشت متر و عرض 20/1 متر به وزن حدود 80 تن در جلو و طرفین قرار دارد.

هر یك از این دو جرز بزرگ ترین سنگ یك پارچه ای است كه در تخت جمشید به كار رفته است. سقف ایوان را هشت ستون چوبی با سر ستون های گاو دو سرنگه می دارد. پایه این ستون ها اصلی و به شكل زیبا و بسیار جالب از سنگ خاكستری حجاری شده است.

برخی از آثار دوره هخامنشی كه در قفسه های تالار هخامنشی قرار دارد شامل مهره های دوره هخامنش: در سال 1337 هشت مهره چشم ساده به رنگ های زرد، سیاه، قهوه ای روشن و قهوه ای تیره در اندازه های مختلف ( به قطر 3،4،5،6 سانتی متر) در تخت جمشید به دست آمد.

گل نبشته های تخت جمشید

در سال 1313 تعداد 30 هزار گل نبشته در اتاقی از هخامنشیان كه درِ آن تیغه شده بود، یافت شد كه اسناد خزانه تخت جمشید و بیشتر در اندازه 8×4×2 سانتی متر است. بر این گل نبشته ها با خط ایلامی، اسناد را نوشته اند.

چشم گاو و گوش گاو سنگی ، پنجه و سر شیر از سنگ لاجورد، مگس پران، خنجر ، شمشیر ، سرنیزه ، پیكان ، قرقره بالا بر فلزی ، بشقاب، سینی ، لیوان ، گلدان و هاون سنگی، گل میخ طلا، كتیبه حرم خشایار شاه با ترجمه به زبان فارسی و انگلیسی، كُرنا ( شیپور) ، مِجمر ( آتشدان ) فلزی، خشت لاجوردی پیدا شده در سال 1334 و زینت آلات طلا و نقره است.

موزه مشاهیر

خانه زینت‌الملک یا زینت‌الملوک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ ه. ق توسط علی محمد خان قوام الملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ ه. ق به اتمام رسیده‌است.

سقف بیشتر اتقاهای این خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته آراسته شده‌است.

در زیرزمین این بنا موزه مشاهیر فارس همراه با مجسمه‌های مشاهیر فارس برپا شده است.

موزه ساسانی

ضرورت تشكیل موزه ای متناسب با ارزش های عصر ساسانی در مجموعه ای به همین نام كه قدمت آن به سال 260 م. می رسد، در سال 1317 شمسی توسط پروفسور گیرشمن مطرح شد.

ساختمان این موزه از دو بخش تشكیل شده ؛ بخشی متشكل از یك سالن بزرگ به مساحت 91 متر مربع و بخش دیگر كه خود یك بنای تاریخی محسوب می شود. این موزه در سال 1317 تأسیس شد و بعدها به عنوان مقر هیأت حفاری مورد استفاده قرار گرفت.

هم اكنون اشیای موجود در موزه شامل قطعاتی از موزائیك های ایوان ، موزائیك و گچبری های كاخ ها، سنگ های حجاری شده، كوزه و سفال های عصر ساسانی و دوره اسلامی است كه طی 10 فصل كاوش در قسمت های مختلف به دست آمده است.

موزه كریم خان زند

اشیا و آثار موزه كریم خان زند به دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تا دوران معاصر تعلق دارد.

اشیا و آثار پیش از تاریخ شامل سفالینه ها، مفرغینه ها، و ابزار و ادوات شكار، جنگ و زینت آلات است. از سفالینه ها می توان به سفال های هزاره دوم پیش از میلاد كه از حفاری های علمی " تل ضحاك" فسا به دست آمده اشاره و در میان مفرغینه ها باید به اشكال تركیبی انسان و حیوان، بت ها و علامت های نذری لرستان اشاره كرد.

در هزاره اول پیش از میلاد آفریده شده اند. از تمدن هخامنشی و ساسانی، مسكوكات ( سكه ها ) ساسانی تا عهد حاضر، مجموعه ای با ارزش را تشكیل داده كه از اهمیت ویژه برخوردار است.

از قرون نخستین اسلامی  قرآن ها و ظروف سفالی ارزشمند در موزه وجود دارد. یكی از قرآن ها به خط كوفی و بازمانده از قرن سوم هـ . ق است كه روی پوست آهو نوشته شده و بعضی از صفحات آن مُطّلا است. علاوه بر این قرآن های بسیار نفیس و ارزشمند از قرون هفتم و هشتم هـ . ق در این موزه نگهداری می شود.

از میان ادوات فلزی، با ارزش ترین آنها شمشیر شاه صفی و كریم خان زند است. این شمشیرها از فولاد و دسته آنها از عاج است. خلاقیت هنرمندان صفویه، زند و قاجار از آثار لاكی چون جعبه آرایش، قاب آینه، قلمدان و جلد كتاب، چشم را خیره می کند.علاوه بر نقاشی های سطوح داخلی عمارت، تابلوهای رنگ و روغن كه روی بوم نقاشی شده، فضای طاقچه ها را پر كرده است.

موزه قاجار در عمارت نصیر الملك

موزه قاجار كه در عمارت تاریخی نصیر الملك راه اندازی شده، به آثاری از دوره قاجار اختصاص دارد.

این آثار گونه های متنوعی از كاسه های چینی منقوش، جعبه های لاكی، مرقـّعات ( نامه های ) خطی، پوشاك سنتی، قاب های آینه، جلد كتاب و ظروف فلزی و... را در برمی گیرد.

موزه نظامی عفیف آباد

موزه نظامی در عمارت تاریخی عفیف آباد به وسیله سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال 1370 افتتاح شد. این موزه سیرتحول سلاح های سرد و گرم شامل سلاح های خود كار و نیمه خودكار، شمشیر، نیزه، خنجر، كلاهخود، زره، تفنگ های سرپر و شكاری و انواع مسلسل و ... از دوره صفویه تا انقلاب اسلامی را به نمایش گذاشته است.

از جمله آثار قابل توجه می توان به تفنگ تك لول فتحعلی شاه قاجار، تفنگ دولول ناصرالدین شاه، تفنگ موزر اهدایی امپراتور آلمان به مظفر الدین شاه و تفنگ موزر اهدایی دولت فرانسه به مظفرالدین شاه، مسلسل رئیسعلی دلواری و مجموعه تفنگ های میرزا كوچك خان جنگلی و یارانش اشاره كرد.

موزه سنگ های تاریخی هفت تنان

موزه سنگ در تكیه هفت تنان از بناهای كریم خان زند، در دامنه كوه تخت ضرابی ( كوه چهل مقام) قرارگرفته است.

از دیدنی های این عمارت تالاری است كه سقف آن بر دو ستون بزرگ یكپارچه استوار شده و در طاقچه های بالایی آن ، پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهكارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می شود.

این مجموعه در سال های 1336 و 1337 شمسی توسط نقاش و هنرمند شادروان " محمد باقرجهان میری" تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس شامل درویشی با تبرزین و كشكول، نقش حضرت موسی در حال شبانی، منظره شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش حضرت ابراهیم و نقش درویش جوان است.

سنگ های موجود دراین موزه متعلق به سده های سوم تا یازدهم هـ . ق است كه با انواع خطوط كوفی ، ثلث ، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق- نسخ و ... به طرز زیبایی تزیین شده است.

موزه شاهچراغ

موزه شاهچراغ (ع) از آثار وقفی مردم به این آستانه مبارك ، تشكیل شده است. همچنین وسایل شخصی شهید محراب" آیت الله دستغیب"، از جمله پوشاك، دفتر و ... نیز در یك رواق ( آستانه ) به نمایش گذاشته شده است.

آثار موزه شاهچراغ  شامل مجموعه ای از قرآن های مجید و نسخ خطی ، آثار سفالی از دوره پیش از تاریخ و دوران اسلامی، چند نمونه ظرف سنگی پیش از تاریخ ، پارچه و پرده سوزن دوزی ، آثار شیشه ای شامل انواع لاله ، چراغ ، شمعدان و انواع گلاب پاش، ظروف چینی ، ظروف فلزی شامل آفتابه لگن، پیه سوز، سینی، قندیل برنجی و ... و تعدادی مجسمه كوچك است.

از اشیای قابل توجه موزه، دو لنگه در قدیمی حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع ) است كه سال 1289 هـ. ق توسط " ظل السلطان" به آستان مبارك  هدیه شد.

این در با ارتفاع آن سه متر و عرض دو متر ، از چوب گردو ساخته و با نقره روكش شده است.

موزه مردم شناسی باغ نشاط لارستان

موزه مردم شناسی باغ نشاط لارستان، واقع در باغ نشاط لارستان است. در حمام موزه تندیس هایی با لباسهای سنتی قرار گرفته و در بخشی دیگر از موزه، اشیاء تاریخی از لوازم زندگی مردم در تاریخ گذشته لارستان از جمله سفال، ابزارآلات کشاورزی، لوازم خانگی به نمایش گذاشته شده است.

موزه آب در آب انبار وکیل

در این موزه با توجه به کاربری اصلی بنا، سازه های آبی از دوران های مختلف تاریخی به شکل ماکت به طرز زیبایی به نمایش درآمده که شامل 10 ماکت و 25 تصویر است.

موزه سنگ و گوهر دریای نور

این موزه با حمایت اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری فارس و مشارکت بخش خصوصی در بهمن ماه سال 88 در شیراز راه اندازی شد. در این موزه که در یکی از فرعی های خیابان عفیف آباد شیراز قرار گرفته است.

بازدیدکنندگان می توانند گالری زیبایی از سنگ های قیمتی و جواهرآلات و نحوه تراش سنگها و دست ساخته های زیبایی از سنگ ها از جمله انواع گوشواره، انگشتری، گردن بند، دستبند و سایر زیورآلات را تماشا کنند.

موزه ساسانی بیشاپور

موزه تخصصی ساسانی بیشاپور در مجموعه تاریخی بیشاپور و در 23 کیلومتری غرب شهر فعلی کازرون قرار گرفته است. فکر ایجادموزه ای تخصصی که در برگیرنده اشیاء تاریخی و کشف شده از مجموعه تاریخی بیشاپور باشد، از مدتها قبل باعث شد که اداره کل میراث فرهنگی استان در فکر احداث موزه ای در خور و شایسته برای شهرستان کازرون باشد. این موزه در برگیرنده اشیاء سفالی، کتیبه، انواع مهر انواع سکه و...   است. 

موزه مردم شناسی دوان

ساختمان این موزه و حمام قدیمی در روستای دوان یکی از بناهای تاریخی ثبت شده شهرستان کازرون متعلق به دوره قاجار است که پس از مرمت و به کمک خیرین محلی به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. این موزه در برگیرنده تمام اشیاء تاریخی، انواع سنگ، اشیاء و لوازم مرتبط با زندگی اهالی روستای دوان بوده است. روستای دوان در 9 کیلومتری شهر فعلی کازرون واقع شده است.