حكمراني خاندان صفي بر مقابر گنبد سبز قم/ شاهكاري از گچبري هاي منحصر به فرد

به گزارش خبرنگار مهر، مقابرگنبد سبز قم در قرن هشتم هجري شاهد يادمان هاي مذهبي،تاريخي متعددي بوده كه در فرهنگ معماري ايران به برج هاي آرامگاهي موسومند.

شاخصترين بناهاي مزبور مجموعه اي را تشكيل مي دهد كه به نام مقابردروازه كاشان يا گنبد سبز شناخته شده اند.

در اين سه بنا كه از حيث هنر گچبري از نمونه هاي منحصر به فرد به شمار ميرود امراي خاندان علي صفي فرمانروايان مستقل قم در قرن هشتم دفن شده اند.

طرح كلي بنا در اين سه اثر از بيرون مضلع با گنبد رك از نوع دو پيوسته  و از داخل هشت گوشه با هشت صفه و اضلاع بنا مي باشد كه در بالاي صفحه به شانزده گوشه دگرگون شده است.

بدنه داخل بناها از سقف تا نزديك سطح زمين با آرايش هاي ظريف گچبري و نقش و نگار ها و ترنج ها زينت داده شده و در هر يك سه كتيبه سراسري گچبري شده است.

از اواخر دوره سلجوقي و سراسر عصر ايلخاني در نماي داخلي اغلب برج هاي آرامگاهي تزئينات گسترده اي رايج بود نكته حائر اهميت درباره مقابر گنبد سبز شباهت نقش مايه هاي تزئيني آن با گچبري هاي سقف ايوان هاي طبقه دوم گنبد سلطانيه است.

اين شباهت به آن اندازه است كه باستان شناساني چون پروفسور پوپ آن را منطقا كار هنرمند واحدي مي داند و به احتمال قوي بزرگي و عظمت گنبد سلطانيه اين تصور را پيش ميآورد كه هنرمندان و معماران خبره از سراسر كشور دعوت به كار شده اند و هنگام كار كردن به تبادل دانش و هنر خودد پرداخته اند و هنر خود را در شهر خود به كار بسته اند.

مقابر گنبد سبز

در گنبد سبز سه مقبره ديده مي شود مقبره خواجه اصيل الدين كه اين مقبره در جنوبي ترين گنبد محسوب مي شود.

اين بنا از خارج دوازده ضلعي منتظم و از داخل هشت ضلعي با طاق نماي تزئيني در هر ضلع است.

دوم مقبره خواجه علي صفي است كه در وسط گنبد قرار دارد وي فرمانرواي خاندان صفي است كه تا سال 744قمري فرمانرواي قم بود.اين بنا از خارج دوازده ضلعي منتظم است كه هر ضلع آن با طاق نماهايي به دهانه 40 و ارتفاع 70 تزئين شده است.

دومين فرد مدفون در اين بقعه امير جلال الدين است كه سخني از وي در متون تاريخي نيامده است.سومين فرد خواجه عمالدين محمود قمي است كه تا سال 791 قمري عهده دار امور نواحي قم بوده است.

گنبد شمالي نيز آنگونه كه فيض در كتاب گنجينه هاي آثار تاريخي قم آورده مدفن مجد الملك براوستاني وزير سلطان بركيارق و خواجه برهان الدين وزير سلطان حسن آق قويونلو است كه به قرن نهم نسبت داده است.از لحاظ معماري  با توجه به خصوصيت مشترك هر سه بنا به نظر مي رسد كه در يك محدوده زماني ساخته شده اند و هرسه متعلق به خاندان صفوي است.