به گزارش خبرنگار مهر، فیپا یا همان شناسنامه کتاب شامل اطلاعات کتابشناختی لازم برای شناسایی و بازیابی یک کتاب بر مبنای ضوابط و استانداردهای بین‌المللی قبل از انتشار است و معمولاً هم این اطلاعات در اولین صفحه هر کتاب می‌آید. درخواست برای اخذ فیپای کتاب از سازمان اسناد و کتابخانه ملی، جزو اولین مراحلی است که یک ناشر برای چاپ کتابش انجام می‌دهد و در واقع بعد از اخذ فیپا است که ناشر کتابش را برای اخذ مجوز نشر به وزارت ارشاد ارائه می‌کند.
جزئیات مربوط به یک اثر مانند نویسنده (یا مترجم، پدیدآورنده، تصویرپرداز و ...)، عنوان، ناشر، محل نشر، ویرایش، تعداد جلدها، پیوستها، بها و موارد مشابه در فیپای هر «کتاب» می‌آید و در تعریف کتاب هم آمده است: هر اثر چاپی که به منظور ارائه به عموم منتشر می‌شود و بیش از 25 صفحه داشته باشد.
یکدستی و هماهنگی فهرست‌نویسی، تسهیل امر فهرست‌نویسی، جلوگیری از انجام کار تکرار‌ی، افزایش سرعت بازیابی منابع در کتابخانه‌ها، اطمینان از صحت و درستی کار، صرفه جویی در بودجه، تسریع امر اشاعه اطلاعات، تسهیل در ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی، افزایش سرعت گردش اطلاعات از جمله فواید «فیپا» است.
فیپا در سال 1371 از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی به طور آزمایشی با برخی از ناشران به اجرا گذاشته شد و پس از موفقیت نسبی پیشنهاد قانونی شدن آن، طی طرحی در اسفند 1374 از سوی این سازمان به هیئت دولت ارائه شد که تصویب‌نامه آن در تاریخ 1375/12/08 ابلاغ و مسئولیت اجرای آن بر عهده سازمان اسناد و کتابخانه ملی گذاشته شد و این سازمان هم در مهر 1377 با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای فیپا را به طور رسمی آغاز کرد.
چند ماه مانده به برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، یکی از مقاطعی است که همه ساله روند صدور فیپا برای کتاب‌های ناشران در آن شتاب می‌گیرد. این اتفاق امسال و در واقع در ماه‌های پایانی سال 92 هم رخ داد و تعداد مراجعات ناشران به کتابخانه ملی برای دریافت فیپای کتاب‌هایشان - که البته چند سالی است این مراجعه صرفاً الکترونیکی است - در آستانه برپایی بیست و هفتمین دوره این نمایشگاه، بالا رفته است.
میترا صمیعی مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، با اعلام این نکته که هم‌اکنون 9561 ناشر عضو فیپا هستند و از این تعداد 6785 ناشر عضو حقوقی و 2776 ناشر عضو حقیقی هستند، درباره میزان درخواست‌های ناشران برای صدور فیپای کتاب‌هایشان در آستانه نمایشگاه کتاب تهران، گفت: صدور فیپا در ماه‌های اسفند و بهمن 92 که با توجه به نزدیکی به نمایشگاه کتاب تهران، پیکِ مراجعه ناشران است، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، رشد زیادی داشته است که به نظر می‌رسد این روند به این خاطر باشد که وزارت ارشاد راحت‌تر از قبل به کتاب‌های ناشران مجوز می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه از دیماه هر سال درخواست برای صدور فیپا بیشتر می‌شود، افزود: بر اساس آمار در 6 ماهه دوم سال 91 تعداد 24 هزار و 940 مورد فیپا برای کتاب‌های ناشران صادر شده در حالی که در 6 ماهه دوم سال 92 این تعداد به 26 هزار و 460 مورد رسیده که بیش از 2000 مورد رشد را نشان می‌دهد.
همچنین به گفته مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در دیماه سال 91 تعداد 4321 مورد و در دیماه سال 92 تعداد 4319 مورد فیپا صادر شده است. همچنین در بهمن سال 91 تعداد 3996 مورد و در بهمن سال 92 تعداد 5204 مورد فیپا صادر شده است. در اسفند سال 91 هم 5001 مورد و در اسفند 92 تعداد 3780 مورد فیپا صادر شده است.
صمیعی گفت: طبق اعلام ناشران به ما، گویا برای این دوره از نمایشگاه کتاب تهران محدودیتی در زمان پذیرش کتاب‌ها جهت ثبت عنوان برای عرضه در نمایشگاه وجود نداشته است در حالی که در دوره قبل، از اواسط بهمن ماه به بعد، کتابی برای ثبت عنوان جهت عرضه در نمایشگاه پذیرش نمی‌شد. بدیهی است چنین رویه‌ای در رافزایش آمار صدور فیپا در بهمن 92 و کاهش آمار صدور فیپا در اسفند همان سال، تاثیر داشته است.
وی اضافه کرد: معمولاً کتاب‌هایی که قرار است برای نمایشگاه عرضه شود، تا آخر اسفند فیپایشان را اخذ کرده‌اند چون باید زمانی را هم برای دریافت مجوز باز گذاشت و لذا آمار صدور فیپا در ماه فروردین زیاد نیست.
به گفته مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در حال حاضر فیپا (فهرست نویسی پیش از انتشار کتاب) به صورت رایگان، به شکل الکترونیک و غیرحضوری و نهایتاً ظرف 48 ساعت صادر می‌شود و این در حالی است که فیپای کتاب‌های مربوط به مواردی مانند کنفرانس‌ها و همایش‌ها و مناسبت‌های مذهبی، بنا به درخواست رسمی ناشر و تائید از سوی کتابخانه ملی، در کمتر از 2 روز صادر می‌شود
صمیعی میزان رضایت ناشران را از روند صدور فپا برای کتاب‌هایشان بالا عنوان کرد و با اشاره به اینکه ادعای اخیر مبتنی بر یک نظرسنجی است که از ناشران صورت گرفته است، در عین حال یادآور شد: برخی موارد اعلام نارضایتی هم عمدتاً به دلیل اشکالاتی است که معمولاً ناشران در ورود اطلاعات در سامانه فیپای الکترونیک دارند.
بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در روزهای 10 تا 20 اردیبهشت 1393 در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برگزار می‌شود.
نظر شما