تحولات اوکراین موقعیت مناسبی برای ایران ایجاد کرده است/ مسکو از وابستگی تهران به خود سود می برد

دکتر آرشین ادیب مقدم استاد علوم سیاسی دانشگاه لندن در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر درباره تبعات الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و تاثیر آن در مذاکرات هسته ای ایران، تبعات این کار را برای جهان خطرناک خوانده و معتقد است ایران باید از فرصت ایجاد شده استفاده کند.

استاد دانشگاه لندن با اشاره به حوادث اوکراین و شبه جزیره کریمه و تنش در روابط روسیه و غرب گفت: اتفاقی که افتاده است یک الحاق بوده است و این کار باعث شده است تا سیاست ها در جهان در مسیر بسیار خطرناکی قرار بگیرد بطوریکه به یکباره بعد از حوادث کریمه با روند جنگ سرد مواجه می شویم و عده ای تحلیلگر هم در اندیشکده ها صحبت از پایان تاریخ می کنند که جای تعجب دارد.

وی در ادامه با اشاره به نقش طرفین در ایجاد چنین فضای خطرناکی می گوید: در ایجاد چنین فضا و روند خطرناکی غرب بطور عام و آمریکا به طور خاص بی تقصیر نبوده اند. بعد از پایان جنگ سرد دولت های آمریکا از روسیه برای مذاکرات جدی استراتژیک دعوت به عمل نیاورده اند. نه تنها این کار صورت نگرفت بلکه به جای آن سازمانها و نهادهای باقی مانده از جنگ سرد به جای اینکه یک اتحاد نظامی جدید به وجود بیاورند در کنار امپریالیسم غرب به ویژه ناتو قرار گرفتند.

ادیب معتقد است، ناتو که اساسا و ماهیتا یک سازمان آمریکایی و تجسم هژمونی آمریکا است  باید بعد از جنگ سرد تبدیل به نیروی صلح در جهان می شد امری که لازمه آن تغییر نام و تلاش های سیستماتیک بود.

وی در ادامه می افزاید: باید از روسیه و دیگران برای گفتگوها و مذاکرات استراتژیک دعوت به عمل می آمد. اما دقیقا اتفاقی عکس رخ داد و ناتو تبدیل به پلیس جهانی شد و شروع کرد به حرکت به سوی شرق. هرچند دموکراسی های جدید برای ادامه بقا نیاز به حمایت های نظامی داشتند اما این کار را می شد طوری پیش برد تا نگرانی های روسیه درباره هژمونی آمریکا هم برطرف شود.

این استاد روابط بین الملل با اشاره به فرصت سوزی آمریکا و غرب بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی معتقد است که بعد از الحاق کریمه به روسیه اتحادیه اروپا دیگر شاهد پوتین سابق نخواهد بود و این یک تغییر اساسی است.

همچنین دکتر ادیب مقدم درباره تاثیر اختلافات شرق و غرب در مورد اوکراین بر مذاکرات هسته ای ایران و اینکه آیا تلاش آمریکا و اروپا برای کاهش وابستگی اتحادیه اروپا موجب خواهد شد تا غرب و اروپا به ایران به عنوان یک آلترنیتیو تامین انرژی غرب نگاه کنند گفت: ایران هم نباید در طرف اشتباه تاریخ بایستد زیرا که حکومت اقتدارگرا و سیستم سیاسی الیگارشی روسیه آن چیزی نیست که اکثر مردم جهان آن را بخواهند. تردیدی نیست که مردم می خواهند از فشارهای دولتها رها شوند و خواستار نظم های اقتصادی و اجتماعی منصفانه هستند. و روسیه قبلا یکبار با فروپاشی شوروی سابق شکست ایدئولوژیک خورده است شکستی که با اراده مردم بوده است و مطمئن هستم که مردم روسیه دوباره به زیر بار دیکتاتوری نخواهند رفت.

وی در ادامه افزود: قطعا ایران در حال حاضر در موضع بهتری قرار دارد زیرا اروپا به دنبال تنوع منابع تامین گاز و انرژی خود است. روسیه از محل تحریم های ایران سودهای زیادی برده است و در حال حاضر در صورت کاهش تحریم ها منافع این کشور در خطر است. روسیه امروز در سیاست خارجی خود به مراتب از آمریکا و اروپا ماکیاولی تر عمل می کند.

این دیپلمات در ادامه تصریح کرد: ایران هم باید از این وضعیت استفاده کند زیرا ایران در جهان چند قطبی نیاز به رابطه با تمامی قطب ها از جمله اروپا و آمریکا دارد. اخیرا یک مقام روسی به غرب و آمریکا هشدار داد که اگر بخواهند درباره الحاق کریمه به روسیه فشار زیادی بیاورند روسیه در همکاری های خود درباره پرونده هسته ای ایران تجدید نظر خواهد کرد. این مسئله نشان می دهد که روسیه از وابستگی ایران به این کشور سود می برد. ایران باید از فرصت پیش آمده استفاده کند و به اروپا نشان دهد که می تواند خلاء انرژی آنها را پر کند و می تواند به عنوان یک شریک قابل اعتماد برای این اتحادیه در غرب آسیا و شمال آفریقا باشد.

استاد دانشگاه لندن در پایان گفت: منافع ایران باید در یک چهارچوب جهانی تعریف و تعیین شود و ایران بایستی سیاست های خود را جهانی کند.

آرشین ادیب مقدم استاد مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است. او همچنین استاد مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه لندن و عضو مرکز مطالعات فلسطین این دانشگاه به شمار می‌رود. کتابهای "ایران در سیاست جهانی"، "فراتاریخ برخورد تمدنها" و "سیاست بین المللی در خلیج فارس" از جمله آثار او به شمار می‌روند.

-------------------- 

گفتگو از پیمان یزدانی