آیا سد ها عامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه اند؟/ توقف يا ادامه سدسازي در حوضه

به گزارش خبرنگار مهر،‌ بحران كم آبي درياچه اروميه كه طي دهه اخير به يكي از دغدغه هاي اصلي مردم و مسئولان تبديل شده با باقي ماندن حدود 7 درصد مساحت آبي درياچه بحرانهاي جدي را ايجاد كرده كه تصميم به توقف سدسازي در حوضه آبريز درياچه اروميه يكي از راهكارهاي جلوگيري از توسعه اين بحران بود.

دولت يازدهم با عمل به شعار انتخاباتي خود در اولين جلسه هئيت دولت عزم راسخ خود را براي احياي اين درياچه نيلگون با ارزش بين المللي نشان داد كه در لابلاي مصوبات خود براي نجات اين تالاب بين المللي نسخه توقف سد سازي در حوضه آبريز درياچه اروميه را پيچيد.

موضوعي كه مورد مناقشه كارشناسان موافق و مخالف قرار گرفت،‌ بطوريكه برخي سدها را عامل اصلي خشكي درياچه اروميه دانسته و برخي احداث سد را ضمن مديريت آبهاي مرزي براي مديريت مصرف آب در اين حوضه ضروري مي دانند.

مديريت آبهاي مرزي در حوضه آبريز آذربايجان غربي يكي از ضرورياتي كه مورد تاكيد نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي و مدير عامل آب منطقه اي آذربايجان غربي و مسئولان كشوري و استاني بوده كه به گفته دانشجو مدير عامل آب منطقه اي آذربايجان غربي اتمام عمليات اجرايي و آبگيري سدهاي در دست احداث بويژه نازلوي اروميه ضرورت دارد.

انتقال آب به درياچه اروميه با وجود سدها امكان پذيرتر است

دانشیار مهندسی رودخانه گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه در اين راستا در گفتگو با مهر،‌ با اشاره به جاری بودن 10 رودخانه دائمی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، ادامه داد: باید برای تمام طول سال بصورت ماهیانه سهم آب را برای ورود به دریاچه تعیین کنیم.

مهدي ياسي با بيان اينكه با توجه به وجود 14 رودخانه فصلی نیز می توان با مدیریت درست آب پخش شده روی زمین را بطور طبیعی هدایت و وارد دریاچه کنیم،‌ اظهار داشت:‌ انتقال آب به دریاچه ارومیه با وجود سدها امکان پذیرتر است.

وی با بیان اینکه در حوزه دریاچه ارومیه 5 رودخانه شامل زولا، شهرچایی، مهاباد، زرینه رود و آجی چای توسط سدها کنترل می شوند، عنوان کرد:  وجود سد به این معنی است که مدیریت خرید حق آبه و انتقال از طریق رود با وجود سدها امکان پذیر تر بوده پس سدها در کوتاه مدت به عنوان عارضه منفی یا غیر قابل استفاده نیستند.

ساخت سد در خشک شدن دریاچه ارومیه تاثیر زیادی داشت

وی با اشاره به توقف احداث سد در حوزه آبریز دریاچه ارومیه و ناتمام مانده عملیات اجرایی برخی طرحها، گفت: احداث مراحل ساخت سد نازلو و باراندوز چای سالها طول کشید پس هیچ ایرادی ندارد تا چند سال آینده نیز متوقف شود، بطوریکه سرمایه گذاری در این سدها اعتبار مالی است که بتواند حق آبه این رودخانه ها را تامین کند.

اين در حالي است كه محمد درويش مدیر کل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاثیر سدسازی در وضعیت پیش آمده دریاچه ارومیه را مهم دانسته و متذكر شده است: ساخت سد در خشک شدن این دریاچه تاثیر زیادی داشته اما آشکارا میزان این اثرگذاری را زیر پنج درصد اعلام می کنند!

معاون وزیر نیرو نيز اظهار داشته كه اگر بخواهیم مدیریت به هم پیوسته منابع آب را در حوضه دریاچه اعمال کنیم، بیش از اینکه به اعتبار نیاز داشته باشیم به مدیریت نیاز داریم، اما دولت پس از پایان مهلت دو ماهه کارگروه دریاچه ارومیه برنامه مالی و زمانی را هم راستای برنامه مدیریتی ارائه خواهد کرد.

احتمال رهاسازی آب سدها به درياچه اروميه 

عليرضا دائمي ادامه داد:‌سدهایی که در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد در حدود 1.7 میلیارد مترمکعب ظرفیت ذخیره سازی دارند، بخشی از سدها نیز در حال ساخت هستند و بخشی نیز در حد مطالعه اند، تصمیم فعلی این است که ساخت و مطالعه سدهای جدید متوقف شود.

وي عنوان كرد:‌ اما در مورد سدهای در حال بهره برداری امکان رهاسازی آب را داریم که در این صورت پیش از اجرای این تصمیم باید اعلام کنیم که به طور مثال امسال برای صد هزار هکتار از زمین های کشاورزی امکان تامین آب نخواهیم داشت.

لزوم احداث سد نازلو براي حفظ حق آبه مرزي ايران

مدير عامل آب منطقه اي آذربايجان غربي نيز در گفتگو با مهر،‌ ضمن تاکید بر لزوم آبهای مرزی و انتقال بین حوزه ای آب به دریاچه ارومیه بویژه از منطقه گلاس اعلام کرد: با مهار آب در این منتطقه سالانه 640 میلیون متر مکعب آب به حوضه آبریز دریاچه ارومیه منتقل می‌شود که ضمن ایجاد اشتغال منجر به مهار آب‌های مرزی و استفاده بهینه از حقآبه جمهوری اسلامی ایران از این آبهاو جلوگیری از هدر رفت و از دست دادن فرصتها می‌شود.

كيومرث دانشجو خواستار تخصیص اعتبار لازم برای اتمام عملیات احداث سد نازلوی ارومیه شد و عنوان کرد: دو سرشاخه اصلی این رود در خاک کشور ترکیه قرار گرفته که در صورت تعلل در تامین اعتبار اجرای این طرح باید از سالانه 230 میلیون متر مکعب حق ابه ایران از این رود با توجه به برنامه ریزهای ترکها برای بهره برداری از این آب چشم پوشی کرد.

وي در ادامه از كاهش ذخاير آبي سدهاي استان خبر داد و عنوان كرد: متاسفانه با ادامه كاهش بارشها،‌ طي سال آبي جاري تا كنون با كاهش 30 ميليون متر مكعبي در سد شهرچايي اروميه،‌ 140 ميليون متر مكعبي در سد شهيد كاظمي پلدشت و 150 ميليون متر مكعبي در سد مهاباد و كاهش ذخيره آبي سد زرينه رود مواجه هستيم.

ذخاير سدهاي آذربايجان غربي روند كاهشي داشتند

دانشجو با بيان اينكه طي سال آبي 90-91 ميزان آب ذخيره شده در سد زرينه رود ميليارد و 150 ميليون متر مكعب بود،‌ گفت:‌ اين در حالي است كه اين ميزان طي سال آبي 91-92 به 236 ميليون متر مكعب و امسال تا كنون به 102 ميليون متر مكعب كاهش يافته اين روند در ساير سدهاي استان نيز محسوس است.

وي ذخيره آب سد سيمنيه رود را نيز طي سه سال آبي اخير به ترتيب 227،‌71 و 52 ميليون متر مكعب برشمرد و اضافه كرد:‌ ذخيره سد ساروق نيز از 83 ميليون متر مكعب به ترتيب به 32 و هم اكنون به 24 ميليون متر مكعب كاهش يافته كه اين روند كاهشي در سد مهاباد از 181 ميليون متر مكعب، 34 و 20 ميليون متر مكعب بوده است.

به هر روي با توجه به وضعيت موجود درياچه اروميه و با توجه به نظريه كارشناسان در خصوص سدهاي حوضه آبريز درياچه،‌بايد منتظر ماند و ديد دولت در نسخه نهايي راهكارهاي احياي درياچه سهم سقايي سد براي لب تشنه اين پارك ملي را چقدر در نظر خواهد گرفت.

..............................

گزارش از الناز ملك زاده