به گزارش خبرنگار مهر، آیین پاسداشت و نقد و بررسی کتاب «خورشید در مشت» با حضور حجت‌الاسلام علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اسماعیل خواجه پیری معاونت بنیاد بعثت، عبدالرحیم سعیدی‌راد گردآورنده کتاب و منتقدانی چون علیرضا قزوه، محمدرضا سنگری، اسماعیل امینی و علی داوودی، عصر دیروز هشتم اردیبهشت ماه در سالن همایش علامه جعفری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
جنس فریاد شاعران، انقلابی است
محمدرضا سنگری دبیر علمی پژوهشگاه درباره کتاب «خورشید در مشت» گفت: این کتاب شامل دو بخش‌می شود که یکی به مقالات و دست نوشته‌ها اختصاص دارد و دومی هم سروده‌هایی درباره بیداری اسلامی است.
وی افزود: اگر ۴۰ سال پیش حرکتی در جهان اتفاق می‌افتاد، هر تکیه گاهی یا تحت تأثیر فرهنگ شرق و یا غرب بود اما بیش از سه دهه است که جنس فریادها تغییر کرده و ریشه ابتدایی آن انقلاب اسلامی است.
«خورشید در مشت» سندی بر بیداری شاعران ماست
عبدالرحیم سعیدی راد، مؤلف کتاب«خورشید در مشت» نیز با اشاره به روند شکل گیری کتاب گفت: وقتی بحث انتفاضه سوم در کشور مطرح شده بود، ما فراخوانی را در سایت شاعران فارسی زبان، که سه سال از عمر آن می گذرد و ۲۵۰۰ شاعر عضو آن هستند، را منتشر کردیم و از شاعران خواستیم آثار خود را برای ما اثر بفرستند و گلچینی از شعرها را جمع آوری کردیم. به جز این تعدادی از شعرها را از افرادی که در فراخوان شرکت نکرده بودند و در وب سایت‌ها و وبلاگ‌ها بودند، جمع‌آوری کردیم.
گردآورنده کتاب«خورشید در مشت» با اشاره به اینکه کتاب، سندی بر بیداری اسلامی در کشورهای منطقه و همچنین نشانه بیداری شاعران ماست گفت: این کتاب گواهی است بر بیداری کشورهای مسلمان همچنین سندی است بر بیداری شاعران ما. مگر مقام معظم رهبری نگفتند که شاعران باید نسبت به رویدادهای پیرامون خود آگاه و هشیار باشند؟
سعیدی‌راد، ترجمه آثار ایرانی و اسلامی به زبان‌های دیگر را ضروری دانست و افزود: آثار شاعران و نویسندگان غیرفارسی‌زبان، ترجمه شده است اما در زمینه ترجمه اشعار فارسی به زبان‌های دیگر کارهای کوچکی انجام شده است؛ مثلا آقای قزوه در هند بودند و تلاش کردند آثار شاعران را به فارسی ترجمه کنند و ۷۳ کتاب را در آنجا ترجمه کردند.
روشنفکران ما حساسیتی به رژیم صهیونیستی ندارند
اسماعیل امینی نیز از جمله کسانی بود که به نقد و بررسی «خورشید در مشت» پرداخت و گفت: من از جمله کسانی بودم که کتاب را پیش از انتشار خواندم. کمی هم بدبینانه به آن نگاه کردم چون موضوع بسیار خطیر بود و پرداختن به آن دشوار. برای مثال به راحتی می‌توان کتابی با موضوع بهار گردآوری کرد اما موضوع بیداری اسلامی در اندیشه و فرهنگ و نوع نگاه ما ریشه داشت و نمی‌توانستیم به راحتی از ان بگذریم. به همین‌خاطر بسیاری از شعرها را حذف کردیم.
او به اهمیت کلمات در زبان فارسی اشاره و بیان کرد: شاید کلمات برای افرادی که کار سیاسی یا نظامی انجام می‌کنند، اهمیت چندانی نداشته باشد اما واژگان برای ما بسیار مهم هستند. همین ماجرایی که در کشورهای متطقه اتفاق افتاد را هر کس از منظر خود تاویل و تفسیر کرد. کشورهای غربی، آن را «جنبش دموکراسی‌خواهی» نامیدند و عرب‌ها آن را «بهار عربی» دانستند؛ ما آن را«بیداری اسلامی» نامیدیم و این تعبیر به حقیقت نزدیک‌تر بود.
به گفته امینی، در دیدگاه سیاسیون شعر و ادبیات اهمیت زیادی ندارد. برای مثال در مراسم تحلیف رئیس جمهوری، یکی از نمایندگان مجلس، شعری خواند که وزن و قافیه صحیح نداشت و همه او را تشویق کردند و فردا هم سایت‌های خبری و روزنامه‌ها هم نوشتند: شعری در رثای رئیس جمهور خوانده شد؛ در صورتی‌که «رثا» و «مرثیه» همریشه‌اند و مرثیه را برای مرده می‌خوانند. شما به خبرخوانی رسانه‌های خارجی توجه کنید، بینید با چه دقتی واژه‌ها را انتخاب می‌کنند. یا چگونه آنچه ضد ارزش را تبلیغ می‌کنند در حالی که کتابی چون «خورشید در مشت» منتشر می‌شود و کسی تبلیغ نمی‌کند.
این منتقد و شاعر بیان کرد: شعر بسیاری را به وسوسه می اندازد که از تراوشات فکری خودشان استفاده کنند و کار منتقد هم این است که به او بگوید شعرش تا چه اندازه خوب و تا چه اندازه دور از انتظار بوده است و این حتی درباره شاعران حرفه‌ای هم صدق می‌کند؛ یعنی گاهی شاعران، تحت تأثیر احساسات خود قرار می‌گیرند و از زیبایی زبانی و خلاقیت و کشف غافل می‌شوند. گاهی هم شعرها تحت تأثیر موج رسانه‌ای قرار می‌گیرند و جنبه مصرفی پیدا می‌کنند؛ حال آن‌که شعر خوب باید در ذهن ماندگار شود و به مسائل بنیادی‌تر بپردازد و تاریخ مصرف نداشته باشد.
امینی با اشاره به گفته مقام معظم رهبری درباره آنچه بیداری اسلامی نامیده می‌شود اشاره کرد و افزود: ایشان، حرکت‌های این‌چنین را نه فرزندان انقلاب اسلامی که برادران آن میدانند. درست هم، هست زیرا اتفاقی که در کشورهای منطقه افتاد به امروز و دیروز برنمی‌گردد. وقتی مردم ایران بیدار شدند و به رهبری امام خمینی(ره) انقلاب کردند، کشورهای منتطقه هم بیدار شدند و به نظرم حرکتی که در کشورهای منطقه انجام شده بیشتر صبغه فرهنگی دارد و به همین دلیل کار در حوزه فرهنگ اهمیت دارد. اگر نتوانیم به صورت اندیشه خودمان شکل فرهنگی بدهیم، با تهدیدهایی مواجه می شویم که چندان هم از این تهدیدها ناراضی نمی شوند.
این منتقد و شاعر افزود: ما از هر طیفی مدعی مسلمانی داریم که از خوارج تا آنهایی که دوست دارند حاشیه نشین کاخ سفید باشند را در بر می گیرد. تمام روشنفکران دنیا از هر طیفی نسبت به رژیم صهیونیستی حساسیت دارند و شگفت انگیز اینکه روشنفکران مملکت ما، حتی روشنفکران دینی ما، حساسیتی به این رژیم ندارند و این یکی از محک‌ها برای سنجش آزاد اندیشی افراد است و شعرهای«خورشید در مشت» را می پسندم چون نگاه ستیزه جویانه نسبت به رژیم صهیونیستی دارد.
«خورشید در مشت» سند شناخت ما از کشورهای منطقه است
علی داوودی دیگر منتقد و شاعر حاضر در جلسه نقد و بررسی«خورشید در مشت» عنوان کرد: انگار کارهایی که با عجله انجام می‌شود، تاثیر بیشتری دارند؛ انگار این در ذات انقلاب و کارهای انقلابی است. شعر در جامعه و فرهنگ ما علاوه بر فضای ذوقی و عاطفی کارکرد سندیت دارد؛ شعرهای این کتاب هم به نوعی سند شناخت ما از کشورهای منطقه و تاریخ و جغرافیای آنهاست.
داوودی ادامه داد: گاهی حتی این سندها عین واقعیت هستند؛ به این معنی که اخبار و فضای عینی‌گرایی بخشی از این شعرها را تشکیل می‌دهد. برای مثال در یکی از شعرها آمده فلانی در کدام خیابان به شهادت رسید. به عبارتی شعرها به فضای رسانه‌ای نزدیک شده‌اند. شاید بعضی تصور کنند این شعرها، شعاری است اما تاثیرگذاری خود را دارد. اما در مورد این کتاب می توان گفت که حتی اگر این شعرها جنبه شعاری داشته باشد، تأثیرگذاری بیشتری دارد.این شعرها برای تاریخ و ماندگاری و اعلام موضع و موجودیت شاعران نسبت به تحولات جهان است.
این منتقد و شاعر افزود: یکی از ویژگی های این شعرها بحث مسائل جهانی است و امروز شعر، زبان مشترک جهانی هم به حساب می‌آید. گاهی شاعران با قالب‌های شبیه به هم دنبال این موضوعات هستند و این شعرها کمک می‌کند که بتوانیم اندیشه انقلابی و اسلامی خودمان را در جوامع دیگر گسترش دهیم. گاهی برخی از شاعران با نگاه عاشورایی به سراغ بیداری اسلامی می‌روند.
نرودا در برابر نیکسون ایستاد
علیرضا قزوه شاعر و منتقد و مؤلف کتاب هم با اشاره به تأثیرپذیری شاعران خارجی از اوضاع پیرامون خود گفت: ما در ادبیات شیلی و آمریکای لاتین کتاب «انگیزه نیکسون کُشی» را از پابلو نرودا داریم؛ چطور شاعری جهانی چون نرودا دربرابر رئیس جمهور آمریکا می‌ایستد؟ در ادبیات عرب، نزار قبانی را داریم با آن همه شعر عاشقانه؛ اما همین شاعر بعد از ماجرای ۱۹۶۷، « خشم خوشه‌ها» را می‌نویسد. چهره دیگری مثل ریستوس که جایزه نوبل هم گرفته بود او به ادبیات چپ هم گرایشی داشت؛ چطور این شاعران می‌توانند شعر سیاسی بگویند ما نمی‌توانیم؟
قزوه سپس با اشاره به جو حاکم برکشورمان درخصوص شعرگویی سیاسی اذعان کرد: در روزگار ما هنوز می‌گویند چرا شعر سیاسی می‌گویید. مثلا یک شاعر با آل خلیفه و آل سعود درگیر می شود و همه این ها معادلات را برهم می زنند. وقتی در رابطه با این مضامین اوایل شعر می گفتم عده ای مخالفت می کردند و می گفتند این ها شعر نیست بلکه ادبیات سیاسی است. از یک لیوان آب استفاده های مختلفی می توان کرد و ادبیات هم همین کاربرد را دارد و امکان استفاده از ادبیات به طور کامل وجود دارد و کاری انجام دهیم که در خدمت اخلاقیات جامعه باشد و یا زیبایی هنری آن به چشم بیاید.
این منتقد و شاعر ادامه داد: در این کتاب از ادبیات استفاده حداکثری شده است. ادبیات مقاومت یک استفاده حداکثری از ادبیات و یک موضوع تازه است. چیزی که در ادبیات امروز سبک آفرینی کرده است، یکی ادبیات آیینی و دیگری ادبیات دفاع مقدس ماست که اصلا ما به ازایی در گذشته دور ندارد. امروز مدیون این دو شاخه در انقلاب هستیم.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود درباره سوریه گفت: جامعه ما با سوریه برخورد خوبی ندارد و حتی اجازه بردن نام شهدای آنان را نداریم. هیئت سوری به کشورمان آمدند و کمک خواستند. آمریکا از ایران خواسته بود که رابطه خود را با ایران قطع کند اما بشار اسد می‌گوید که وصیت پدرم دوستی با ایران است و از طرف دیگر وجدانم اجازه نمی‌دهد. وجدان ما می‌گوید اگر دولتمان حمایت نمی‌کند، حداقل مردم ما حمایت کنند. بیداری و هنر واقعی اسلامی باید دریافته شود و الان درباره سفر سوریه کتاب می‌نویسم. امروز ۲۵۰۰ نفر عضو سایت هستند و بیشترین عکس العمل را نسبت به جریانات دارند.
اجازه دهیم شعر نقش اصلی خود را ایفا کند
حجت الاسلام علی‌اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی نیز با اشاره به نظرات رهبری نسبت به شعرهای«مشت خورشید»گفت: ایشان گفته‌اند شعرهای خوب هم در این کتاب وجود دارد و باید گویندگان آن تقویت و تشویق شوند. بسیاری از شعرها دارای اشاراتی هستند و از لطف خاصی برخوردارند..
رشاد با اشاره به صحبت‌های علیرضا قزوه عنوان کرد: گاهی برخی اظهارات نسبت به این نوع شعرها صورت می گیرد که جای تعجب دارد؛ من با صحبت‌های قزوه موافقم که شعر باید در خدمت انقلاب باشد و این با ماهیت شعر تضادی ندارد. باید اجازه دهید شعر نقش اصلی خودش را ایفا کند.
وی درباره اشاره قرآن به شعر گفت: ما دو نوع نص قرآنی درباره شعر داریم. قرآن معتقد است که شعرا دو دسته‌اند؛ عده‌ای فریبکارند و دسته‌ای دیگر هم حماسه سرا و عدالت‌خواه هستند؛ بنابراین شعر ارزش مدار است. شعرهایی داریم که تقبیح و تحریم شده و شعرهایی هم داریم که همسایه دیوار به دیوار روحی هستند. پس دو نوع هنر متفاوت داریم که اگر دارای تکنیک لازم باشد واجد این دو دسته هستند. مجموعه«خورشید در مشت» خودش تبدیل به خورشیدی در مشت شد و نظر رهبری را هم نسبت به خود جلب کرد.
برنامه بنیاد بعثت برای نشر آثار اسلامی در سطح جهانی
در ابتدای این نشست اسماعیل خواجه پیری، معاونت بنیاد بعثت با اشاره به اهمیت ترجمه آثار اسلامی گفت: طی سال‌های اخیر ترجمه مورد توجه مقام معظم رهبری برای توسعه آثار و اندیشه های اسلامی بوده است. بنیاد بعثت از سالیان دور اقدامات گسترده ای برای نشر آثار اسلامی، ترجمه آن ها و فراهم آوردن دسترسی مسلمانان به زبان های دیگر انجام داده است.
خواجه پیری درباره آثار ترجمه شده در بنیاد بعثت عنوان کرد: شاید بیش از ۱۰۰۰ عنوان کتاب تألیف شده که به بیش از ۲۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. در ابتدای کار این فعالیت ها در بنیاد بعثت محدود بودند اما بعدها این بنیاد به کارهای دیگری پرداخت و کمرنگ شد. طی دوسال اخیر با احساس ضرورت نسبت به ترجمه آثار اسلامی با بهره گیری از فضای مجازی کارهایی برای نشر معارف اسلامی آغاز شد.
به گفته او، بنیاد بعثت در سال گذشته ۵۰ عنوان کتاب را به اردو، انگلیسی، روسی و فرانسوی ترجمه کرده است. پایگاه اینترنتی موسسه نهضت ترجمه از یک سال و نیم پیش کار خودش را آغاز کرد و بسیاری از کتاب ها در این سایت قرار گرفتند و حدود ۱۰۰۰ عنوان کتاب در آن داریم. پایگاه اینترنتی ما در حال حاضر ۹ زبان زنده از جمله روسی،فرانسه،انگلیسی، اردو، تاجیک، اسپانیایی، عربی دارد و امیدواریم تا پایان سال به ۱۶ زبان برسد.
خواجه پیری توضیح داد: بیش از یک و نیم میلیون صفحه از طرف مخاطبان خارجی دانلود داشتیم و به دنبال ساماندهی بیشتر و تعمق بخشی هستیم و اقداماتی هم برای سیر مطالعاتی انجام دادیم تا اشخاص علاقه‌مند بتوانند درباره یک موضوع خاص مطالعه کنند.
معاون بنیاد بعثت، یکی از مهم‌ترین اهداف این مرکز را نشر معارف اسلامی و امکان دسترسی سهل و آسان به معارف اسلامی به زبان های مختلف دانست و افزود: مهم‌ترین ابزار برای نشر اسلام بهره گیری از ترجمه است. اندیشه‌های دینی نباید در یک زبان خاص محدود شود و ابزار نشر این آثار هم ترجمه به شیوه صحیح و رساندن آن به مخاطبان است. تمام خدمات ما در موسسه نهضت ترجمه رایگان است و هیچ محدودیتی برای دسترسی به کتاب‌ها روی سایت وجود ندارد..
خواجه پیری ادامه داد: تلاش می کنیم بیشتر به کتاب هایی بپردازیم که در پایگاهمان عرضه نشده است و از این طریق آنها را به جهانیان معرفی کنیم. از مخاطبان می خواهیم نیازهای خودشان را منعکس کنند تا براساس خواست آنها حرکت کنیم.
وی افزود: ما با مراکزی که در زمینه تولید اندیشه‌های اسلامی فعال هستند، در ارتباط هستیم تا بتوانیم فرهنگ اسلامی را برای مخاطبان عام عرضه کنیم. یکی از این مراکز کانون اندیشه جوان بود و با آنها جلساتی داشتیم تا محصولاتشان را با تعامل در اختیار ما بگذارند و غیر فارسی زبانان بتوانند از این امکانات استفاده کنند. در تعامل با کانون اندیشه جوان چند جلد از این کتاب‌ها را انتخاب و به زبان اردو،انگلیسی و فرانسه ترجمه کردیم و در پایگاه خودمان قرار دادیم. کتاب« خورشید در مشت» هم جزو برنامه‌های سال آینده ماست.
خواجه‌پیری با تأکید براینکه افراد مترجم باید متخصص باشند، افزود: مترجمان باید بر مطالب اندیشه‌ای تسلط داشته باشند تا به درستی فهم کارشناسانه خودشان را به مخاطبان منتقل کنند. امیدواریم بتوانیم این آثار را در اختیار تمام مخاطبان قرار دهیم.
نظر شما