بدون کپی‌رایت، ما را دزد دریایی می‌دانند

به گزارش خبرنگار مهر، هشتمین نشست تخصصی گروه انتشاراتی الهدی در خلال برگزاری بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با موضوع «پیوستن ایران به کنوانسیون بین المللی کپی رایت؛ بایدها و نبایدها» با حضور دو تن از مدیران حوزه چاپ و نشر و یک نویسنده کشورمان برگزار شد.

علی کاشفی خوانساری، مدیر انتشارت حوا و فعال رسانه ای به همراه حمیدرضا شاه آبادی، مدیرعامل موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی در مقام کارشناس و شهرام اقبال زاده، نویسنده و مترجم در جایگاه میهمان، به بحث و بررسی با موضوع قانون کپی رایت پرداختند.

کپی رایت قاعده بازی نشر بین الملل است

این نشست تخصصی با سخنان شاه آبادی آغاز شد. وی درباره منافع و مضرات احتمالی پیوستن کشورمان به کنوانسیون جهانی کپی رایت، گفت: این بحث موافقان و مخالفانی دارد. نظر موافقان از جمله خود من در این باره این است که قانون حق مؤلف قاعده بازی در حوزه نشر بین الملل است. شما نمی توانید در بازی حضور داشته باشید؛ اما قاعده اش را رعایت نکنید.

وی ادامه داد: ما نمی توانیم نمایشگاه بین المللی کتاب برگزار کنیم و از ناشران کشورهای مختلف بخواهیم که در آن حضور داشته باشند؛ ولی حقوق آنها را رعایت نکنیم.

شاه آبادی در ادامه سخنان خود به بیان دیدگاه مخالفان پیوستن ایران به کنواسیون جهانی کپی رایت گفت: مخالفان می گویند که در حال حاضر به صورت مجانی از کتاب ها و نرم افزارهای موجود در بازار استفاده می کنیم و اگر این فرصت را از دست بدهیم، متضرر خواهیم بود.

وی تصریح کرد: درست است که با پیوستن به این قانون جهانی باید هزینه هایی را بپردازیم؛ اما این هزینه ها خیلی زیاد نیست. نرم افزار و یا کتاب در خارج از ایران با توجه به شرایط اقتصادی و سطح درآمدی مردم، قیمت مخصوص به خود را دارد و اگر این محصولات با رعایت کپی رایت در ایران توزیع شوند، خیلی قیمت گزافی نخواهند داشت؛ چرا که تولیدکنندگان آثار، محصولشان را با توجه به شرایط کشور میزبان قیمت گذاری و صادر می کنند.

این فعال عرصه نشر در ادامه سخنان خود با اشاره به افزایش تنها 6 درصدی قیمت کتاب در ایران با رعایت کپی رایت، گفت: هرچند این افزایش قیمت رخ می دهد، اما در سوی دیگر، ما بازیگر نشر بین الملل خواهیم بود. در حال حاضر در حدود 10 کامیون کتاب ایرانی روزانه از پاکستان به افغانستان قاچاق و همچنین برخی آثارمان توسط ناشرانی که می دانند نمی توانند شکایت و پیگیری کنند، در اقصی نقاط دنیا منتشر می شود. در صورت پیوستنمان به این کنوانسیون می توانیم تمامی این موارد را پیگیری کنیم که به سود صنعت نشر کشورمان خواهد بود.

زیرساخت های پیوستن به کنوانسیون را نداریم

در ادامه این نشست، علی کاشفی خوانساری به بیان دیدگاه های خود پرداخت. وی در آغاز سخنان خود با بیان اینکه بدون پیوستن به معاهده رعایت حق مؤلف هم می توان در بازار بین الملل نشر حضور پیدا کرد، گفت: پیوستن ما به کنواسیون جهانی رعایت حق مؤلف به معنای پایان یافتن مشکلات ما در عرصه نشر بین الملل نیست؛ زیرا زیرساخت هایی در این حوزه لازم است که بسیاری از آنها را نداریم.

وی ادامه داد: همچنین پیوستن ما به این کنوانسیون به معنای رفع تمام مشکلات پیش آمده از سوی دیگران نیست و باز هم مثلاً قاچاق کتاب ایران از پاکستان را خواهیم بود.

این فعال فرهنگی در ادامه با اشاره به نتایج مثبت پیوستن به کنوانسیون مورد بحث، گفت: در عرصه کتاب و نشر تردیدی وجود ندارد که باید عضو این کنوانسیون شد ولی در حوزه نرم افزار این عضویت ممکن است شوک به همراه داشته باشد. البته باید اعتراف کنیم که خواه یا ناخواه ما را به سمتی خواهند برد که عضو این کنوانسیون شویم.

وی افزود: به همین دلیل باید خودمان را آماده کنیم تا فرهنگ کپی رایت، صرفه جویی و قناعت در رفتارمان مشهور شود.

مدیرمسئول نشریه شهرزاد در ادامه به پیوستن مرحله به مرحله به برخی کنوانسیون های جهانی توسط کشورمان اشاره کرد و گفت: به نظر می رسد که باید به کنوانسیون رعایت کپی رایت هم به صورت مرحله ای و آزمایشی بپیوندیم. مثلاً اعلام کنیم که تنها در حوزه کتاب عضو کنوانسیون می شویم تا با برآیند نتیجه این الحاق، تصمیم های بعدی اتخاذ شود.

در ادامه نشست، کاشفی خوانساری قانونی را یادآور شد که تنها ناشران دارای حق تألیف با اعطای حق کپی رایت به ناشران خارجی مجوز انتشار آن کتاب را داشتند و به ترجمه های دیگر اجازه نشر داده نمی شد. وی ادامه داد: قیمتی که کپی رایت به ما تحمیل می کند هزینه زیادی نیست.

حضور مهم نیست، شأن را دریابیم

در ادامه نشست، حمیدرضا شاه آبادی با اشاره به حضور کم و بیش ناشران ایرانی در بازار جهانی کتاب، گفت: ما بدون کپی رایت هم در بازار جهانی حضور داریم؛ اما این حضور جایگاهی ندارد و از شأن بالایی برخوردار نیست.

وی با بیان تجربه خود در کانون پرورشی کودکان و نوجوانان و رعایت کپی رایت در این کانون گفت: اول بنا را بر این گذاشتیم که به میزان مبلغ فروش حق تألیفمان، کپی رایت خریداری کنیم، اما با گذشت زمان مشاهده کردیم که واقعاً سود بسیار زیادی نصیب ما می شود.

وی همچنین با اشاره به وجود امکان در پیوستن مرحله به مرحله به این کنوانسیون گفت: اطلاعات حقوقی کافی در این باره ندارم؛ اما می دانم که ما از قانون خودمان پیشی گرفته ایم. قانون حمایت از حقوق مؤلفان و منصفان ما برای دهه 40 شمسی است اما از قوانین خارجی هم تبعیت نمی کنیم.

شاه آبادی با اشاره به تولد آژانس های ادبی متعدد در کشورمان، گفت: همین موضوع اثبات می کند که ناشران ما به دنبال رعایت حق تألیف یا کپی رایت هستند؛ چون از فواید آن آگاهند.

وی در پایان سخنان خود با اشاره به حضورش در چندین نمایشگاه بین المللی، گفت: اگر کپی رایت را رعایت کنیم، با استقبال ناشران خارجی همراه خواهیم شد. مانند زمانی که برای نخستین بار در یک نمایشگاه خارجی برای حضور در غرفه کانون نوبت قبلی می گرفتند؛ چون ما کپی رایت را رعایت می کردیم. و در نقطه مقابل، به دلیل رعایت نکردن قانون کپی رایت، ناشران ایرانی را در نمایشگاه های کتاب خارجی با نام دزد دریایی خطاب می کنند.

اهمیت عرضه کالاهای فرهنگی

ادامه نشست با ادامه بیان نظرات مدیرعامل نشر حوا همراه بود. کاشفی خوانساری در پاسخ به این سؤال که آیا می شود تنها در حوزه کتاب عضو این کنوانسیون شد؟ پاسخ داد: اطلاعات خصوصی کافی در این باره ندارم؛ اما پیوستن به کنوانسیون های جهانی روند خصوصی ندارد و در حیطه فعالیت دولت هاست. حالا دیپلمات ها وظیفه دارند که در مذاکرات، تنها بخشی از معاهده را برای پیوستن انتخاب کنند.

وی با اشاره به وجود نظرات و دیدگاه های مختلف در خصوص پیوستن به کنوانسیون رعایت کپی رایت، گفت: به نظرم کسانی که استفتای مراجع را دلیلی برای نپیوستن به این کنوانسیون مطرح می کنند، به فکر منافع ملی نیستند، چرا که نظر مراجع به نوع سؤال مرتبط است. اگر در سؤال گفته شود که این قانون برای درآمد و حفط سرمایه نویسنده، ناشر و کارکنان چاپخانه مؤثر است، کسی مانع نخواهد شد.

در پایان این نشست، شهرام اقبال زاده، نویسنده و مترجم، به عنوان میهمان در این نشست شرکت کرد. وی گفت: مهم ترین مسأله در این خصوص اعتبار جهانی و شأن حقوقی آن است. به نظر من هم در دراز مدت اینگونه نخواهد ماند و به سمت رعایت حق تألیف خواهیم رفت.

وی با بیان اینکه مهم ترین مسأله برای فعالان فرهنگی، عرضه کالاهای فرهنگی است، گفت: ما در عرصه فرهنگ به ویژه ادبیات کلاسیک، معاصر و کودک و نوجوان در دنیا حرفی برای گفتن داریم و به همین خاطر، منفعت و مصلحت دراز مدت ما در پیوستن به این معاهده است.

این نویسنده و مترجم با اشاره به اینکه کتاب شازده کوچولو دارای حدود 30 ترجمه به زبان فارسی است، گفت: بیشتر این ترجمه ها دارای اشکالات بسیار هستند که به بهانه پویایی زبان، ترجمه و منتشر می شوند. حال اگر ما قانون کپی رایت را داشتیم، ناشر اصلی در خارج از کشور، حق ترجمه را به ناشر ذیصلاح و ناشر ایرانی هم ترجمه کتاب را به مترجم ذیصلاح خواهد سپرد.