بندهای خاکی عاملی برای مقابله با کم آبی/ نبود آب مشکل کشاورزان و دامداران استان مرکزی

به گزارش خبرنگار مهر، آب به عنوان اصلی ترین عنصر زمین برای حیات محسوب می شود و کم آبی از عمده ترین مشکلاتی است که کشاورزان و دامداران استان مرکزی با آن مواجه اند اما با پیشرفت های حاصله در حوزه آبخیزداری روش های قابل اتکایی برای جلوگیری از هدر رفت آب ابداع شده که یکی از آن روش ها احداث بندهای خاکی است.

بندهای خاکی ارتفاعی کمتر از 100 متر دارند که در دو دسته بندهای خاکی تراکمی و غیر تراکمی و با هدف کنترل سیلاب، کاهش فرسایش خاک و تغذیه سفره های زیرزمینی احداث می شوند و حالا احداث آن در دو روستای رودبار و ساق از توابع استان مرکزی توانسته بخشی از هدر رفت آب جلوگیری کند.

در حوزه آبخیزداری بند خاکی را معمولا بر مبنای خط الراس خطوط تراز آن منطقه تعریف می کنند و کلیه نزولات جوی آن منطقه را در نقطه ای با عنوان بند خاکی جمع آوری می کنند.

بندهای خاکی حلال مشکل کم آبی روستای رودباران

روستای رودباران از روستاهای شهرستان اراک می باشد که اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با احداث بندهای خاکی در آن مشکل کم آبی ساکنین این روستا را تا حد بسیار زیادی رفع کرده است.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در این خصوص به خبرنگار مهر می گوید: احداث بندهای خاکی در مراتع به عنوان منابع آب شرب موقت منجر به استفاده بهتر از مراتع و کنترل سیلاب در آن مناطق می شود.

یوسف یوسفی افزود: احداث بند خاکی روستای رودباران منجر به رفع مشکل فرسایش خاک و بهبود بهره برداری از مراتع شده است.

وی با اشاره به اینکه هر پروژه بند خاکی با توجه به حجم سیلاب در آن منطقه پیش بینی می شود، ابراز کرد: آبگیری بندهای خاکی متناسب با حجم آبی که در آن منطقه وجود دارد پیش بینی می شود.

رودبارانی از کشاورزان روستای رودباران نیز به خبرنگار مهر گفت: روستای رودباران تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی امکاناتی نداشت و از سال 58 به بعد پروژه های متعددی در رابطه با آبخیزداری در این روستا توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی صورت گرفته است.

وی ادامه داد: در روستای رودباران 12 بند خاکی وجود دارد که با توجه به بارندگی های خوب امسال تمامی 12 بند خاکی آبگیر شده اند.

رودبارانی اضافه کرد: در حال حاضر قنوات روستای رودباران به دلیل احداث بندهای خاکی در بالا دست 30 اینج آب دارند.

این کشاورز رودبارانی استفاده نوبتی از مراتع این روستا را توسط دامداران عاملی برای بذرپاشی خوب مراتع دانست و افزود: مراتع روستای رودباران از مراتع غنی هستند که بواسطه استفاده بهینه بهره برداران از پوشش گیاهی مناسبی نیز برخوردار هستند.

عضو شورای اسلامی روستای رودباران خاطرنشان ساخت: در حال حاضر ساکنین روستای رودباران به خاطر احداث بندهای خاکی مشکل آب آشامیدنی ندارند.

آبشخور روستای ساق مامنی امن برای رفع تشنگی دام ها

روستای ساق از همسایگان روستای کاروانسرا در نزدیکی شهرستان اراک است، ساکنین این روستا بیشتر دامدار هستند و مشکل کم آبی را از دلایل توسعه کشاورزی در این روستا می دانند.

روستای ساق با دارا بودن 600 راس دام و یک هزار هکتار مرتع از روستاهای نزدیک شهرستان اراک است. اهالی قدیمی این روستا می گویند: طبق سنت قدیم اگر چشمه ای در مرتع وجود داشته باشد ساکنین آن منطقه چندین چاله را در نزدیک و اطراف آن چشمه برای تامین آب مورد نیاز دام هایشان ایجاد می کنند تا دام ها هنگام چرا با مشکلی برای رفع تشنگیشان مواجه نباشند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: استفاده از آب این چاله ها چندان بهداشتی نمی باشد و دام ها را با مشکل مواجه می کند؛ لذا این اداره کل با احداث آبشخور سعی در تامین آب بهداشتی و مورد نیاز دام های ساکنین روستای ساق را داشته است.

یوسفی افزود: استفاده سنتی از چشمه ها برای رفع تشنگی دام های در حال چرا در مرتع نه تنها بهداشتی نیست بلکه جوابگوی تمامی دام های حاضر در مرتع نیز نمی باشد.

وی ادامه داد: یکی از پروژه هایی که به اصلاح و احیای مراتع کمک می کند احداث آبشخور است که پراکنش مناسبی را در مرتع ایجاد می نماید.

این مقام مسوول با اشاره به احداث آبشخور در مرتع روستای ساق توسط این اداره کل، گفت: برای احداث این آبشخور ابتدا مکان یابی توسط کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی صورت گرفت و با توجه به سرد و کوهستانی بودن منطقه از مصالح استاندارد و بلوک های پیش ساخته شده ای که داخل آنها میلگرد بکار رفته است در ساخت این آبشخور استفاده شد.

یوسفی با اشاره به اینکه آبشخور روستای ساق 10 سال پیش احداث شده است، ابراز کرد: بلوک های آبشخور برای مقاومت در برابر سرمای منطقه با آهک و شفته در کنار هم قرار گرفته و بند کشی شده اند.

وی افزود: برای انتقال آب از آب انباری که 1500 متر بالاتر از این آبشخور قرار دارد و برای انتقال آب از چشمه ای که 1500 متر بالاتر از این آب انبار واقع شده هم از لوله استفاده شده است.

مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان مرکزی با بیان اینکه آبشخور روستای ساق سال 85 احداث شده است، یادآور شد: برای انتقال آب به آبشخور چهار مرحله مرمت چشمه، کانال آب، انتقال آب از طریق لوله به آب انبار و آبشخور صورت گرفته است.

یوسفی اظهار داشت: پروژه آب انبار در مرتع روستای ساق هم با سقف بتنی و در عرض 5 متر با طول 12 متر و با عمق 6 متر دارای ظرفیت ذخیره آب 360 مترمکعب می باشد، ضمن اینکه آب این آب انبار از دو چشمه تامین می شود.

دام ها به دلیل تشنگی یا بیمار می شدند و یا از بین می رفتند

صابر علی از دامداران روستای ساق هم به خبرنگار مهر گفت: قبل از احداث آبشخور در مرتع روستای ساق دامداران با مشکل تامین آب دام هایشان در این روستا مواجه بودند و دام ها به دلیل تشنگی یا بیمار می شدند و یا از بین می رفتند.

وی افزود: از زمان احداث این آبشخور تاکنون دیگر مشکل کم آبی در این منطقه وجود ندارد و در تابستان و در اوج گرما هم در این روستا و مرتع آن آب وجود دارد و مشکل تخریب مرتع و فرسایش خاک هم با احداث این آبشخور رفع شده است.

این دامدار روستای ساق با اشاره به اینکه روستای ساق 600 راس دام دارد، اظهار داشت: این دام ها متعلق به 10 خانوار است که آب مورد نیاز آنها از دو چشمه واقع شده در مرتع روستا با نام دربند و از طریق آبشخور تامین می شود.

علییاری ادامه داد: ساکنین این منطقه با مشکل کم آبی برای کشاورزی مواجه هستند و بیکاری از مشکلات جوانان این روستا بشمار می رود.

این دامدار روستای ساق خاطرنشان ساخت: احداث آبشخور توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی منجر به تامین آب مورد نیاز دام ها و رفع کم آبی در این زمینه شده است.

سدسازسی یا بند سازی از فعالیت های مهندسی به شمار میرود تا نیازهای  کشاورزی در زمینه آبیاری و آبرسانی مرتفع شود. پایین بودن سطح آبهای رودخانه ها یا نیاز جهت تغییر مسیر رود سد سازی انجام می گیرد تا بتوانند سطح آب را بالا آورده و برای نیاز های کشاورزی و عمرانی ازآن استفاده کنند.

کمبود آب و نیازهای روزمره بند سازی و سد سازی را جزو نیاز منطقه دراورده است اما در شرایطی که فقر و زیاده خواهی دو عامل عمده تخریب منابع طبیعی کشور و استان شده است نباید برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در حد شعار به آن بپردازیم بلکه باید به سمتی برویم که راهکارهای اجرایی چون احداث بندهای خاکی، گابیون و...را در سایه برنامه ریزی بلند مدت داشته باشیم.

.......

گزارش: طاهره قهیه ای