بجنوردی: ایرج افشار بزرگترین ایرانشناس زمان خود بود

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از تندیس ایرج افشار، ایرانشناس فقید کشورمان صبح امروز یکشنبه 28 اردیبهشت با حضور چهر‌ه‌ها و مدیران فرهنگی داخل و خارج کشور در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در ابتدای این برنامه گفت: ایرج افشار مهمترین ایران‌شناس معاصر ما بود. احترام به بزرگان علم و ادب شایسته ملت با فرهنگ ایران است. استاد افشار از پاسداران به‌نام فرهنگ ملی ایران بود و ده‌ها سال در زندگی به طور اعم ایران‌شناس و به طور اخص مردم‌شناس، زبان‌شناس، جامعه‌شناس و نسخه‌شناس بود. او بیشتر نقاط ایران را ایرانگردی کرد و آب و هوای مناطق مختلف این مرز و بوم را به خوبی می‌شناخت.

وی افزود: افشار به روستاهای مختلف ایران رفته و با روستائیان مصاحبه می‌کرد. به این ترتیب، ده‌ها هزار فیش تولید شد. در حال حاضر روی این فیش‌ها برنامه‌ریزی می‌شود و مطمئنم که از اطلاعات این فیش‌ها، آثار گرانبهایی چاپ خواهد شد. آثار افشار، از منابع دسته‌اول هستند و دوستان محقق به من گفته‌اند که فیش‌های مذکور از همین منابع دسته اول هستند. ایشان از لحاظ شخصیتی بسیار فرهیخته و بزرگوار بود و با مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی هم همکاری زیادی داشت.

رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ادامه داد: ما در زمینه‌های مختلف از استاد افشار استمداد می‌طلبیدیم و ایشان هم با بزرگواری به ما کمک می‌کرد. او سال‌های سال عضو شورای عالی علمی ما بود. وقتی کار دانشنامه فرهنگ مردم ایران را شروع کردیم، یک شورای عالی مشورتی تشکیل شد که در راس آن مرحوم افشار قرار داشت. ایشان در چند کلمه آنچه را که رفتارهای آیینی مردم ایران است، توصیف و خیلی کوتاه و جامع، خط مشی این دانشنامه را بیان کرد.

موسوی بجنوردی در پایان سخنانش گفت: مطمئن هستم که ملت ایران، هیچ وقت ایرج افشار را فراموش نمی‌کند. او بیش از 8 هزار مقاله و بیش از 300 تالیف و کتاب دارد و در زمان خودش بزرگ‌ترین ایران‌شناس بود.

در ادامه این برنامه حجت‌الاسلام سید مصطفی محقق داماد رئیس شورای عالی فرهنگی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و رئیس بنیاد موقوفات افشار گفت: بعد از شکل گرفتن علاقه شدید مولانا به شمس، جمعی از شاگردان مولانا به شمس حسادت کرده و کاری کردند که در نهایت قونیه را ترک کند. زمانی به مولانا گفتند که شمس وفات کرده است. او نه باور می‌کرد و نه می‌خواست باور کند. «که گفت آن زنده جاوید بمرد؟/ که گفت کآفتاب امّید بمرد؟» این بیت که از یک رباعی است، برای آن داستان است اما پیامی حکیمانه دارد که فراتاریخی و فرازمانی است.

این پژوهشگر در ادامه گفت: حکمت مورد نظر، مساله‌ای است که عمده خردمندان به آن معترف هستند. علاوه بر آثار فارسی، ضرب‌المثلی عربی هم در این زمینه وجود دارد که می‌گوید «چه کسی می‌تواند خورشید رفته را بازگرداند یا چه کسی می‌تواند خورشید را با گِل بپوشاند؟» یعنی با چشم بستن از حقیقت، حقیقت از بین نمی‌رود. حقیقت همیشه حقیقت است. یکی از حقایق، خدمتگزاران به فرهنگ ایران هستند که ماندگاران واقعی این سرزمین‌اند و نه تنها ایران که از ماندگاران تاریخ‌اند.

وی افزود: آنها باقی‌اند چون ایران باقی است. خدمتگزاران فرهنگ ایران در وجه ایران فانی شده‌اند و از همین رو باقی‌اند. استاد ایرج افشار یکی از خدمتگزاران فرهنگ ایران است و در قلب ایرانیان جا دارد. «بعد از وفات تربت ما در زمین مجوی/ در سینه های مردم عارف مزار ماست». او باقی‌است چون ایران باقی‌است. استاد افشار از خاندانی بزرگ بود که همه از خدمتگزاران فرهنگ ایران بودند.

محقق داماد در بخش دیگری از سخنانش گفت: ای به قربان تو! مولای متقیان و ای کاش که ما شیعه تو بودیم که به مالک اشتر فرمان دادی: «با آنان که از خانواده‌های شریف و شایسته هستند، نشست و برخاست کن و آنانی را که نیکو زندگی می‌کنند، به کار بگمار. با آنان که بخشنده و گشاده‌دست هستند، همنشین باش، زیرا همه بزرگواری را در خود جمع کرده‌اند.» من خطاب به ایرج افشار می‌گویم که هرگز ناراحت مباش که نمک‌ناشناسان و برخی ضد فرهنگ، با قلم و بیان به تو توهین کنند. زیرا میان این مردم، بزرگ‌زادگان از بیوتات صالحه و خدمتگزاران فرهنگ شیعه هستند که بعد از سال‌ها رنج و تحمل 14 سال از زندان بیرون می‌آیند و برای تو تندیس می‌سازند.

پخش پیام منوچهر ستوده برای این مراسم، بخش دیگری از این برنامه بود.