اظهارات مدیر کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب در پی ممنوع‌الخروج شدن یک ناشر لبنانی

محمدرضا وصفی مدیرکل دفتر مجامع و تشکل‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس کمیته بین‌الملل نمایشگاه امسال کتاب تهران در تشریح جزئیات تخلف این ناشر لبنانی به خبرنگار مهر گفت: در این پرونده و بنا به ادعای وکیل شاکی، ناشر خاطی لبنانی مورد اشاره که در 6 دوره از نمایشگاه کتاب تهران، کتاب «مصباح الفقیه» را عرضه کرده است، در این دوره آن را به صورت افست و با تغییر نام پدیدآورنده اصلی که وکیل شاکی مدعی است نامش «سیدعلیرضا جعفریان» است، عرضه کرده است. پس از شکایتی که به یکی از شعب دادسرای عمومی تهران ارائه شد، این دادگاه به استناد مواد 23 و 24 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب سال 1348، این ناشر را متخلف دانسته است. گرچه در اینجا نام مولف اصلی اثر تغییر نکرده اما با توجه به اینکه تاریخ نگارش این کتاب مربوط به 500 سال پیش است، همچنان این ابهام وجود دارد که آیا مدقق و محقق، مصنف به شمار می‌آید و مشمول قانون یادشده می‌شود یا خیر؟

وصفی با بیان اینکه مواد یادشده از قانون مورد اشاره، تاکید دارد هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است، به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً و عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده، نشر یا پخش یا عرضه کند، به حبس تادیبی از 6 ماه تا 3 سال محکوم می‌شود، یادآور شد: اصل موضوع یعنی ورود جدی دادگاه به پرونده‌های مربوط به تخلف از کپی رایت بسیار هم خوب و امیدوارکننده است اما به نظر من در این مورد خاص، شایسته‌تر آن بود که موضوع از طریق سفارت لبنان در ایران به ناشر ابلاغ می‌شد و در صورتی که او نمی‌توانست مدارک لازم را ارائه کند، دادگاه حکم ممنوع‌الخروج بودن او را صادر می‌کرد.

مدیر کمیته بین‌الملل بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به اینکه رویه کمیته بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران همواره حل و فصل این قبیل مشکلات در فضای خود نمایشگاه بوده است، اضافه کرد: در 10 سال گذشته هم مواردی از این دست وجود داشته، که برطرف شده است اما نفس این قضیه که رعایت حقوق مولف برای محاکم قضایی اهمیت پیدا کرده، مبارک است.

وی ضمن اشاره به فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید در مورد لزوم رعایت کپی رایت، گفت: قاضی دادگاه به قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب سال 1348، استناد و این حکم را صادر کرده اما در عین حال با توجه به اینکه ایران به قانون کپی‌رایت نپیوسته است، فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی را در این خصوص مورد اشاره قرار داده که البته خود این مسئله هم می‌تواند مدخلی باشد برای ایجاد نوع نظام‌مندی و چارچوب‌بندی در حوزه نشر و زمان‌هایی که موضوع خرید رایت یک اثری در ایران پیش می‌آید چون به هر حال عده‌ای از ناشران در حال حاضر هم با می‌کنند رایت کتاب‌های خارجی به صورت قانونی، حقوق نشر را رعایت می‌کنند.

وصفی درباره ورود محاکم قضایی به افزود: با توجه به اینکه هزینه وکالت برای شاکیان همیشه بسیار بیش از آن چیزی است که در این گونه پرونده‌ها هست و بسیاری از زیان دیدگان از ارائه شکایت دست می‌کشند، این مورد خاص شاید بتواند آغاز خوبی باشد که محاکم قضایی در رعایت حقوق قانونی و تجاری نشر با جدیت بیشتری عمل کنند.