به گزارش خبرنگار مهر، نظم امنیتی خلیج فارس یکی از مباحث مهم در مباحث امنیت پژوهی حوزه ایران بوده و هست. با خروج بریتانیا و ایجاد خلا قدرت در دهه 70 میلادی این نظم می رفت که به طور طبیعی شکل بگیرد.
اما حضور آمریکا در منطقه و انعقاد قراردادهای امنیتی میان آمریکا و برخی کشورهای منطقه خلیج فارس باعث شد تا نظم امنیتی این منطقه مبتنی بر هژمون شکل بگیرد و در مقاطعی ایران و عراق از این نظم خارج باشند.
در ماه گذشته بریتانیا اعلام کرد که قصد دارد یک پایگاه دائمی در خلیج فارس ایجاد کند. با توجه به این رخداد نظم امنیتی جدید به فرض این حضور مورد بحث و گفتگو با پروفسور شیرین هانتر قرار گرفته که در ادامه از نظر می گذرد.
خبرگزاری مهر- سرویس بین الملل: با توجه به ناکارآمدی نظمهای امنیت منطقه ای در خلیج فارس که برخی کشورهای منطقه را نادیده انگاشته(گاهی عراق و گاهی ایران و گاهی همزمان) و حضور هژمونیک آمریکا که نظم هژمونیک مورد نظر خود را ایجاد کرده حضور جدی تر انگلیس در منطقه خلیج فارس را چگونه ارزیابی می کنید؟
شیرین هانتر: انگلستان در خلیج فارس دارای منافع اقتصادی و سیاسی است. از این گذشته سابقه حضور انگلستان در منطقه به 200 سال قبل باز می گردد که بسیار بیشتر از تاریخ حضورآمریکا است.
حتی بعد از کناره گیری نظامی از خلیج فارس در سال 1968میلادی، انگلیس نفوذ سیاسی خود را در منطقه حفظ کرده است.
یکی از دلایل اینکه در حال حاضر انگلیس به فکر برقراری پایگاه نظامی افتاده است می تواند این باشد که انگلیس فکر می کند که امریکا می خواهد توجه بیشتری به اسیا داشته باشد یا به اصطلاح(pivot to Asia) و در نتیجه دیگرتوجه زیادی به خاورمیانه و خلیج فارس نخواهد کرد. واکنش به این تصمیم انگلیس مثبت خواهد بود چرا که از مسئولیت و مخارج دفاعی آمریکا می کاهد.
-واکنش کشورهایی چون ایران و عراق به این حضور چه خواهد بود؟
-تصور نمی شود که عراق اعتراضی به این تصمیم انگلیس بکند چرا که عراق در وضع حساس و شکننده قرار دارد و هنوز به پشتیبانی غرب نیازمند است. ایران به احتمال قوی موضع همیشگی خود را که به دوران قبل از انقلاب بر می گردد تکرار خواهد کرد و خواهد گفت که امنیت منطقه را باید کشورهای ساحلی خلیج فارس تأمین کنند.
-از آنجا که از قطر به عنوان محتمل ترین کشور برای ایجاد پایگاههای نظامی انگلیس نام برده می شود در این صورت واکنش سایر کشورهای حوزه خلیج فارس چگونه خواهد بود؟
دیگر کشورهای خلیج فارس از حضور انگلیس خرسند خواهند شد چرا که آنها با این کشور روابط خوب و نزدیکی دارند. از این گذشته کشورهای کوچک منطقه از حضور قدرتهای بزرگ استقبال می کنند چرا که آنها این حضور را عاملی برای برقراری توازن قوا در قبال کشورهای بزرگ منطقه مانند ایران و عراق می دانند.
-به طور کلی نظم امنیتی خلیج فارس در چه صورتی می تواند تضمین کننده امنیت هر 8 کشور حاشیه خلیج فارس باشد؟
در دراز مدت سیاستهایی که صرفاً بر اساس موازنه قوا باشد میسر نخواهد بود. بلکه باید نوعی ساختار امنیتی در منطقه برقرار شود که امنیت همه را تأمین کند نظیر آنچه در اروپای بعد از جنگ جهانی دوم برقرار شد.
در این ساختار امنیتی هم ایران و هم عراق باید حضور داشته باشند. البته مراجع بین المللی مانند سازمان ملل هم می توانند نقشی داشته باشند. متأسفانه در حال حاضر اختلافات سیاسی و عقیدتی در منطقه بسیار است و مانع به وجود آمدن چنین ساختار امنیتی می شود.
...............
جواد حیران نیا
نظر شما