نمایشگاهی که کاملا به اتحادیه ناشران سپرده شد/ استقبال از غرفه ایران در تفلیس

به گزارش خبرنگار مهر، گرجستان کشوری دارای سابقه کهن فرهنگی است به طوری که شهر تفلیس پایتخت آن سابقه پانصد ساله دارد. مردم آن، کتاب دوست و اهل مطالعه هستند. گفته می‌شود که در سه دهه قبل، تیراژ کتاب به زبان گرجی برای جمعیتی در حدود چهار میلیون، کمتر از سی تا چهل هزار نسخه نبوده، اما بحرانهای اقتصادی پس از فروپاشی شوروی دامن فرهنگ آن گرفته و در حال حاضر صنعت چاپ و نشر گرجستان روزگار خوبی را سپری نمی‌کند. اما از آنجا که گفته می‌شود: «دود از کنده برمی‌خیزد» کماکان این صنعت زنده و رو به رشد است و همچنان امیدوار است که به روزهای پویای سابق خود برسد. در این میان، شایسته است به دلیل مشترکات فراوان فرهنگی میان جمهوری اسلامی ایران و گرجستان، تعاملات به گونه‌ای رقم بخورد که بتوانیم جایگاهی شایسته و در خور پیشینه تاریخی کشورمان، در آن کشور به دست بیاوریم. به نظر می‌رسد با توجه به غنای فرهنگی، جایگاه شایسته تولید علم و پتانسیل موجود در صنعت چاپ و نشر کشورمان این جایگاه قابل دسترس است. در این راستا حضور در شانزدهمین فستیوال بین المللی کتاب تفلیس در اولویت برنامه‌های شرکت در نمایشگاهها قرار گرفت. در این دوره از نمایشگاه مزبور که اﺯ 8 تا 11 خرداد ماه در ﻣﺤﻞ ﺩایمی نمایشگاه‌های ﺷﻬﺮ ﺗﻔﻠﻴﺲ برگزار می‌شد 40 ناشر گرجی، 8 کتابفروش، 8 دانشگاه و موسسه فرهنگی و 3 نویسنده مهمان از کشورهای دیگر حضور داشتند. شرکت کنندگان در نمایشگاه کتاب تفلیس، ناشرانی از کشورهای ترکیه، ارمنستان، اکراین و  ایران بودند.

برنامه‌های موسسه نمایشگاههای فرهنگی
ﻣﻮﺳﺴﻪ نمایشگاه‌های فرهنگی ایران ﺑﺎ اﺭاﻳﻪ 250 ﻋﻨﻮاﻥ ﻛﺘﺎﺏ اﺯ اﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ، ﺁﺛﺎﺭ کلاسیک ‌ﺯﺑﺎﻥ فاﺭسی، کتاب‌های صوتی، ﺁﺛﺎﺭ اﻳﺮانشناسی و فرهنگ‌نامه‌ها ﺩﺭ این نماﻳﺸگاﻩ ﺣﻀﻮر داشت. معرفی ﻧﺎﺷﺮاﻥ ﻣﻌﺘﺒﺮ، ﺁﮊاﻧﺲ‌ﻫﺎی ادبی، ﻣﺮاﻛﺰ اﻃﻼﻉ‌ﺭﺳﺎنی ﻛﺘﺎﺏ و ﻣﻌﺮفی ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺑﻴﻦ‌‌المللی ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻬﺮاﻥ و دعوت از ناشران گرجی جهت حضور در نمایشگاه کتاب تهران در قالب یک بروشور به زبان گرجی و یک بروشور به زبان انگلیسی بود. عقد تفاهم نامه مبادله غرفه رایگان از دیگر موارد رایزنی با مسئولان نمایشگاه مزبور بود که در سال جاری اجاره غرفه به پنجاه درصد تقلیل پیدا کرد و جهت تداوم حضور دو طرف، مذاکره اولیه مبادله پایاپای غرفه نمایشگاه تفلیس و تهران انجام گردید.

نظر نهایی عقد این تفاهم نامه پس از مشورت نهایی اعضای اتحادیه ناشران گرجستان- به عنوان برگزارکننده نمایشگاه- بزودی اعلام می‌شود. ارتباط با مراکز ایرانشناسی از دیگر برنامه‌های این سفر بود که مذاکرات اولیه انتشار یک جلد کتاب مشتمل بر داستانهای کوتاه از نویسندگان معاصر ایران توسط دانشجویان و اساتید اتاق ایران در «دانشگاه آزاد تفلیس» انجام شد. انتشارات این دانشگاه در حال ارزیابی هزینه تولید و حجم مطالب است که پس از قطعی شدن موضوع نام داستانها و نویسندگان آثارر، اعلام عمومی می‌شود.

استقبال از غرفه
سابقه ارتباطات فرهنگی دو کشور ایران و گرجستان  به گستره عریض تاریخ بر می‌گردد که از قرنها پیش با ترجمه مثنوی ویس و رامین شروع شده و این مبادله فرهنگی تاکنون ادامه دارد. از میان مراکز ایرانشناسی در این کشور می‌ﺗﻮاﻥ ﺑﻪ ﻛرسی ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭسی ﺩﺭ ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ ﺩﻭلتی ﺗﻔﻠﻴﺲ، دانشگاه آزاد، اﻧﻴﺴﺘﻴﺘﻮ ﺷﺮﻕ‌شناسی و ﻛرسی اسلام ﺷﻨﺎسی ﺩﺭ ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ ﺩﻭلتی تفلیس، اتاق اﻳﺮاﻥ و ﻛﺮسی ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭسی ﺩﺭ ﺩاﻧﺸﮕﺎﻩ ﻛﻮﺗﺎئسی و نیز تدریس زبان فارسی در بعضی از مدارس تفلیس  اﺷﺎﺭﻩ کرد. اینک بیش از یکصد استاد ایران شناس و اسلام شناس که بعضی از این اساتید چهره ای بین المللی دارند در این کشور فعال هستند. اینگونه مبادلات و اشتراکات وﺳﻴﻊ ﻓﺮهنگی با ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎریخی، باعث شد تا غرفه کوچک موسسه نمایشگاهها محل حضور ایرانشناسان، استادان و دانشجویان کرسی‌های زبان فارسی در تفلیس قرار گیرد.

از میان اساتیدی که به غرفه ایران سر زدند و به خرید و نظاره آثار پرداختند و گاه ساعتها به گفتگو پرداختند می‌توان به دکتر ته آ شورغایا مترجم آثاری از ادبیات معاصر ایران، دکتر گیورگی لبژانیدزه مترجم قرآن، مثنوی مولانا، سیره ابن هشام و اشعار سپهری و... به زبان گرجی، دکتر نانی گلووانی اسلام شناس گرجی و نویسنده کتاب زن از دیدگاه اسلام و نیز مترجم آثار اسلامی، دکتر روسودان رامیشویلی ویراستار قرآن، دکتر لیا باکوردازه، دکتر مارینا بریدزه،دکتر مارینا آلکسیدزه، دکتر مانانا شقیلادزه، دکتر نیکولوز ناسخوتاشویلی، گلا گونیاوا دکترای تاریخ از استانبول و مترجم کتاب گرجیهای عثمانی و مولف کتاب اسناد مسلمانان قفقاز از سالهای 1800 تا 1917، دکتر مالخاز سونغولاشویلی رهبر بابتیست‌های گرجستان و دکتر تامریکو گاسیتاشویلی استاد زبان فارسی انستیتو خاورشناسی اشاره کرد.
 
نکاتی درباره نمایشگاه
این نمایشگاه در نوع مدیریت خود تفاوت اساسی با نمایشگاههای داخل کشورمان دارد. از جمله می‌توان به سبک مدیریت آن اشاره کرد که به طور کامل به اتحادیه ناشران واگذار شده بود و تنها از طرف نهادهای فرهنگی و شهرداری تفلیس حمایت مالی می‌شد مدیریت آن تنها برعهده سه نفر بود. البته تعداد کم افراد به تسهیل در مدیریت و ارتباط مستقیم منجر شده بود. نظم در برگزاری نمایشگاه و چینش غرفه‌ها بسیار به چشم می‌آمد.

در خصوص برنامه‌های جنبی علاوه بر فضای باز اختصاصی وسط سالن، ناشران خود به کرات اقدام به برگزاری نشست، اجرای موسیقی زنده و برگزاری مسابقه می‌کردند. این نشست‌ها اغلب با استقبال بازدیدکنندگان مواجه می‌شد. حضور رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها و پوشش دایمی نمایشگاه از شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی نیز کاملا محسوس بود. به گفته برگزار کننده نمایشگاه، تبلیغات خیابانی، نصب پوستر و بنر از سوی ستاد نمایشگاه تفلیس انجام نشده و تنها تلویزیون به صورت مجانی اقدام به معرفی نمایشگاه کرده است.

به دلیل استقبال از نمایشگاه این موضوع در خور توجه است. متناسب با روز جهانی کودک شاهد بخش کوچکی در حوزه فعالیتهای کودکان بودیم. در این نمایشگاه ممیزی کتاب وجود نداشت از سوی دیگر حداقل در حوزه کتابهای مصور اثر ساختار شکن آن چنانی به چشم نمی‌خورد. از سوی دیگر بن خرید کتاب برای کتابخانه‌ها در ایام نمایشگاه توزیع می‌شد و تخفیف کتاب برخی از ناشران در خور توجه بود. قیمت کتاب به نسبت کشورهای اروپایی پایین‌تر بود و می‌توان گفت با شرایط اقتصادی کشور متعادل محسوب می‌شد.

حضور بازدیدکنندگان هدفمند بود گاه دانشجو و یا استاد مرتبط با زبان فارسی چند نوبت به غرفه موسسه نمایشگاهها سر می‌زدند. از جمله نقاط قابل توجه در باره آثار ایرانی جهت عرضه در نمایشگاههای خارجی کتابهای آموزش زبان فارسی است. آنچه از این دست محصولات از جمله کتاب، سی دی آموزشی و کتابهای صوتی برای این نمایشگاه تهیه و عرضه شد با استقبال دانشجویان و حتی شهروندان عادی قرار گرفت اما به نظر می‌رسد هنوز تا رسیدن به آثار متنوع و مطلوب کمبودهای زیادی به چشم می‌خورد.

گزارش: غلامرضا نوعی