تار و پودهایی از جنس طبیعت/ نمایشگاه دستبافته های عشایری تبریز مجالی برای معرفی صنایع دستی اصیل

به گزارش خبرنگار مهر، در این نمایشگاه که کارهای "حمید کاظم نیا" از هنرمندان پیشکسوت آذربایجان شرقی در آن ارائه شده، مجموعه بیش از 40 اثر بافته های گلیم، جاجیم، قالی، سوماک، ورنی و مروارید عشایری به مدت یک هفته به نمایش گذاشته شده است.

تنوع قومی ایران دلیل تنوع بالای صنایع دستی آن نسبت به دیگر کشورهای جهان است

حمید کاظم نیا، هنرمند پیشکسوت دستبافته های عشایری پیش از ظهر شنبه در آئین افتتاح این نمایشگاه گفت: مهارت های دستی و هنری هر کشوری که با عنوان صنایع دستی نامیده می شود از اجزای اصلی تشکیل دهنده هویت آن کشور است که تنوع شیوه زندگی ملل و اقوام مختلف را به نمایش می گذارند.

وی با اشاره به تنوع صنایع دستی ایران گفت: صنایع دستی ایران به دلیل تنوع قومی در این کشور از تنوع بیشتری نسبت به دیگر کشورهای جهان برخوردار است و گل سرسبد مهارت های صنایع دستی سرزمین ما بافته ها و زیراندازهای سنتی آنها است.

کاظم نیا افزود: تنوع در شیوه بافت این دستبافته ها باعث شده تا آثاری کاملا متمایز و متنوع برای موارد مصرف انسان بوجود آید که می توان به انواع دستبافته های گره خورده مثل قالی و گره نخورده از انوع مختلف پودبافی مثل گلیم و پیچ بافی مثل سوماک اشاره کرد.

وی ادامه داد: جاجیم بافی نوع دیگری از هنر دستبافته های سنتی به شمار می آید و می توان آنرا در طبقه بندی منسوجات به پارچه های دستی و هنری تقسیم کرد که از پدیده های شایان توجه هنرهای دستی ایران به شمار می آید.

این هنرمند پیشکسوت دستبافته های عشایری، اذعان داشت: در شهرها و استانهای مختلف در میان اقوام گوناگون قالی، گلیم، جاجیم، ورنی، سوماک متنوع با کیفیت بسیار موغوب وجود دارد ولی به جرات می توان گفت آذربایجان در این مورد از جایگاه پراهمیت و خاصی برخوردار است و در میان انوع مختلف سوماک و جاجیم ایل شاهسون در ردیف نخست است.

کاظم نیا ادامه داد: از دیرباز انگیزه خلق این آثار اهداف مادی نبوده و پدید آورندگان آنها با بروز خلاقیت خود و فقط برای رفع نیاز شخصی با توجه به ماهیت کاربری آنها و در نظرگیری جنبه های محیط زیستی و صرف نظر از شرایط اقتصادی مختلف در طول تاریخ هنوز به ادامه خلق این آثار و خلاقیت در این مورد مبادرت می ورزند.

وی تصریح کرد: مساله مهم و حائز اهمیت در مورد این آثار خطر مسخ شدن آنها در عصر ماشین با ورود و سلطه پراقتدار ماشینیسم برای سیطره بر آثار دست این هنرمندان است که باید توجه داشته باشیم هویت قالی و گلیم و سوماک فقط شیوه بافت و مرغوبیت گره در آن نیست؛ نقشه، طرح و نوع مواد اولیه که عبارتند از رنگ، پشم، نخ و یا ابریشم اجزای دیگر تشکیل دهنده هویت آن هستند.

مدیر کارگاه آموزشی مرکز تحقیقاتی و فرهنگی دستبافته های عشایری و فرش گفت: ما با استفاده از امکانات علمی، فرهنگی، تحقیقاتی و مدیریتی خود در استان آذربایجان شرقی مبادرت به احداث چند مرکز برای جلوگیری از مسخ این آثار تاریخی و بازسازی هویت اصیل صنایع دستی منطقه کرده ایم.

حمید کاظم نیا، یادآور شد: انتخاب این مراکز مبتنی بر اهمیت دستبافته های آنان در مجموعه دستبافته های ایران و شرایط امروز و بررسی امکان فعالیت در آن مناطق صورت گرفته و مدیریت این نهاد و مناطق نسبتا دور افتاده با توانمندی بالا و نیاز به توسعه اشتغال از موارد دیگری بود که در انتخاب این مراکز فعالیت مورد توجه قرار گرفته است.

در بیان قابلیت های فرهنگی، هنری و تاریخی آثار صنایع دستی ضعف داریم

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و پژوهشگر صنایع دستی نیز در آئین افتتاح نمایشگاه هنری پژوهشی دستبافته های عشایری گفت: ما امروز در حوزه صنایع دستی مشکلی داریم که سالهاست در اروپا حل شده و آن بیان قابلیت های فرهنگی، هنری و تاریخی آثارمان است.

کریم میرزایی با تاکید بر این نکته تصریح کرد: ما در این حوزه بسیار ضعیف عمل کرده ایم، فرش با این عظمت می بافیم اما نمی توانیم آنرا با مقاله ای علمی و مناسب به عنوان نشانه شناسانه و رمانتیک معرفی کنیم چرا که فرش های شهری و و کلاسیک مثل چلسی و شیخ صفی بعد عقلانی و هندسی سختی دارند و ساختارگرا هستند و از طرف هنرمندان بسیار ماهر که توان طرحی دارند و براساس نقشه با محاسبه هندسی دقیق کار شده است.

وی با تاکید بر اینکه فرش های عشایری نکته مهم متمایزی از فرشهای شهری دارد که آن وجود حس طبیعی و تجریدی است، ادامه داد: در فرش عشایری که بر مبنای حسیات بافته می شود، نکته مهمی وجود دارد که هنرمند با وجود دارا بودن سنت و داشته های تاریخی که نسل به نسل منتقل شده داشته هایی را از طبیعت می گیرد و بر روی تارو پود فرش پیاده می کند.

میرزایی با بیان اینکه هنرمندان مکتب ندیده داشته های خود را از طبیعت و از ذهنیات و تخیل می گیرند نه از آموخته های استاد، تاکید کرد: هنرمند عشایری رنگ را با دل و جان درک کرده و در اثرش استفاده می کند و به همین دلیل رنگ های این فرش ها ناب و طبیعی است در حالیکه در فرش شهری زرد بابونه ای و طبیعی و سپیدی خالص وجود ندارد زیرا هارمونی وجودی هنرمند عشایری با این رنگ عجین است و به همین دلیل فرش عشایری برای دنیا جذاب است.

این پژوهشگر صنایع دستی گفت: در دنیای پست مدرن و فراماشینیسم تنوع نقش مهمی ایفا می کند خوشبختانه صنایع دستی ما این تنوع بالا را به همراه کیفیتی خاص و ویژه خود داراست و در دنیایی که به دنبال تنوع است نگران از بین رفت آثار صنایع دستی و فرهنگی خود نیستیم.

میرزایی در تشریح این موضوع گفت: در عصر ماشینیسم که همه چیز باز تولید و مدرن و متنوع می شود نگرانی از بین رفتن محصولات وجود دارد اما در هنر و صنایع دستی ما تنوع و تازگی به قدری بالاست که جوابگوی ذائقه های مختلف انسان معاصر خواهد بود.

کتاب دستبافته های عشایری در تبریز تدوین می شود

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز در آئین افتتاح نمایشگاه هنری پژوهشی دستبافته های عشایری حمید کاظم نیا گفت: کتاب دستبافته های عشایری حاصل سالها تلاش حمید کاظم نیا توسط خانم حقیقی، پژوهشگر تبریزی تدوین می شود.

فرزین حق پرست با تقدیر از تلاش های این هنرمند پیشکسوت استان اظهار داشت: این پژوهشگر و محقق بی ادعا با عشق درصدد احیا و زنده سازی هنر و سنت بافت و رنگ رزی هنر نیاکان برآمده و با دمیدن روح تازه در  کالبد دستبافته ها و رواندازها برای حفظ این آثار برای آیندگان تلاش می کند.

حق پرست افزود: نتیجه بخشی از زحمات این هنرمند پیشکسوت بافته های عشایری کشور که برگرفته از آب و خاک و رنگ های پشمی و گیاهی و تلفیقی از اندیشه و خلاقیت آنهاست، با اشتغالزایی برای روستائیان هنر این مرزو و بوم را زنده نگه داشته و در قالب این نمایشگاه ارائه شده است.

وی با یادآوری اینکه آثار هنرمندان آذربایجان در این حوزه فراتر از مرزها به کشورهای آلمان، ژاپن، آمریکا رسیده، گفت: این کار الگویی برای هنرمندان، هنر دوستان و وطن پرستان است که رشد پایدار فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دغدغه ایشان است.

گفتنی است نمایشگاه هنری پژوهشی دستبافته های عشایری حمید کاظم نیا با بیش از 40 قطعه دست بافته از جمله گیلم، جاجیم، سوماک و مروارید تا 28 خرداد از ساعت 10 تا 14 صبح و 16 تا 20 بعد از ظهر در خانه پروین اعتصامی، به معرض بازدید علاقمندان گذاشته شده تا فتح البابی باشد برای تلاش مسوولان و هنرمندان استانی جهت معرفی و حفظ و نشر هنرهای اصیل ایرانی و آذربایجانی که گنجینه ای ارزشمند از خلاقیت ها و نوآوری های هنرمندان این دیار در به تصویر کشیدن زیبایی های طبیعی و بی پایان خداوندی در بوم صنایع دستی است.

--------------------------
گزارش از: حسن عبداللهی