به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین مراسم پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت عصر امروز سه شنبه 27 خرداد با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری، حجت الاسلام ابوترابی نائب رئیس مجلس شورای اسلامی، علیرضا مختارپور مدیر انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب و دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، امیر خوراکیان از مدیران دفتر نشر آثار مقام معظم رهبری و جمعی از نویسندگان و صاحب اثران کتاب‌های دفاع مقدس در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
کسانی که از نظام زاویه گرفته‌اند شرایط پیش از انقلاب را فراموش کرده‌اند
رئیس دفتر مقام معظم رهبری ادامه داد: کسانی که امروز با نظام زاویه پیدا کرده اند، فراموش کرده اند که پیش از انقلاب چه وضعی داشتیم. در آن زمان کشور در دست افراد هوس باز، عیاش و غیر معتقد به دین بود و یکی از عوامل سرعت دادن به سقوط حکومت پهلوی، فساد شدید در دربار بود. سرتاپای این خاندان و علف های هرزی که در اطرافش بودند، پر از فساد بود. امام خمینی(ره) از همین مردم چنان انقلابی به پا کردند که نمونه اش همین خانم معصومه آباد می شود. زمان جنگ دستان ما خالی بود اما با نفس گرم امام جلو می رفتیم. در این زمینه هم جهان، نمونه های عجیب و شگفتی را شاهد بود. به عنوان مثال چه کسی از کودکی که هنوز نورس است و به بلوغ نرسیده، توقع رفتن به جبهه را دارد؟ اما همه بارها شاهد دستکاری کردن شناسنامه ها توسط این کودکان بودیم. بعد هم امام را دیدیم که با صدای بلند گفت به من رهبر نگویید! رهبر ما آن طفل سیزده ساله است که نارنجک به کمر خود می بندد و تانک دشمن را منهدم می کند.
گلپایگانی در بخش دیگری از سخنانش گفت: بعد از انقلاب، این مردم، دیگر آن مردم نبودند. در شرایط فعلی که دشمن با همه وجود در صدد القای این معنی است که نظام اسلامی ناکارآمد است، هنوز این نظام به پیش می رود و انقلاب ما در سطح جهان پیروز شده است. چندی پیش که سفری به شمال روسیه داشتم، در شهری سوار تاکسی شدم. راننده فارسی بلد نبود و به مدد مترجم با او صحبت کردم. او در جلوی ماشین خود و کنار آینه، عکسی از مقام معظم رهبری نصب کرده بود. از او پرسیدم این آقا را می شناسی؟ راننده جواب داد فکر می کنید فقط شما ایشان را می شناسید؟ ایشان رهبر همه ماست. آن راننده تاکسی می گفت 2 آرزو دارد. اول این که به زیارت امام هشتم در مشهد برود و دوم این که با دیدن چهره رهبر انقلاب، جان بگیرد.
وی با اشاره به تحولات اخیر در عراق گفت: وضعیتی که در عراق می بینید، یقینا و قطعا ناشی از دخالت سرویس های بیگانه است و سر نخ این اتفاقات به دست آن هاست. این بدبخت های جاهل داعش، تنها آلت دست، فریب خورده و بازیچه هستند و از جنس همان خوارجی هستند که به امیرالمومنین(ع) گفتند کافر شده و با کارهای خود نگذاشتند تا علی(ع) شر معاویه را کم کند. کارهایی که این گروه می کنند، اصلا با انسانیت سازگار نیست و در فیلم هایی که از آن ها منتشر شده، اتفاقاتی رخ می دهد که حال انسان از دیدنشان، دگرگون می شود. در این غوغا و این شرایط، خانمی مانند خانم معصومه آباد، نه تنها برای زنان که برای مردان ما هم الگوست. چنین انسان هایی، معلم هستند و این چنین بودن در چنین روزگاری اصلا آسان نیست. شنیدن کی بود مانند دیدن؟ من می گو یم و شما می شنوید اما چه کسی می تواند وضعیت دختری جوان را دور از پدر و مادرش، آن هم 4 سال در اسارت دشمن بعثی درک کند؟ مقاومت در چنان شرایطی اصلا آسان نیست.
رئیس دفتر مقام معظم رهبری گفت: روز گذشته عوامل فیلم شیار 143 به دیدار رهبر انقلاب آماده بودند و آقا هم خیلی از این فیلم تعریف کردند. همین زنانی که در این فیلم به آن ها پرداخته شده، نقش اساسی و مهمی در پیدایش انقلاب و نگهداری از آن در سال های دفاع مقدس به عهده داشته اند. حضرت آقا در روزهای دوشنبه جلسات نیمه رسمی و غیررسمی دارند و گروه های مختلفی به دیدارشان می آیند. چندی پیش پیرمردی از قم آمده بود که چشمانش هم درست مقابل را نمی دید. آقا طبق عادت از او تفقد کردند و پرسیدند از کجا آمده است. بعد از او پرسیدند که برای چه آمده است. گفت فقط برای دیدن آقا آمده و کار خاصی ندارد. یکی از آشنایان پیرمرد که حضور داشت، گفت: او پدر 7 شهید است.
گلپایگانی ادامه داد: همه حاضران مات مانده بودند و اشک در چشمان خیلی از آن ها حلقه زد. به تعبیر مقام معظم رهبری، 7 نفر می توانند یک اتاق را پر کنند. آیا بودن در جای این پیرمرد آسان است؟ وقتی از او پرسیدند کاری هم داری، گفت نه. سپس پرسیدند که زندگی ات چطور است؟ پیرمرد گفت: بد نیست، مستاجر هستم. که بعد از آن آقا به من دستور دادند خانه ای برایش در قم تهیه کنیم.
وی همچنین گفت: امروز نقش اساسی را در زنده نگه داشتن یاد جبهه ها و فداکاری آن سال ها، رهبر انقلاب ایفا می کند. ایشان با همه گرفتاری هایی که دارد، همان طور که خانم آباد تعریف کرد، 3 ساعت از وقت خود را به شنیدن حرف های این خانم و اطرافیانش اختصاص می دهد و امروز کشور را به جایی رسانده که دنیا روی آن حساب می کند. یعنی در عین مدیریت کلان کشور، از این گونه مسائل غافل نیست. ایشان در ملاقات دیروز با عوامل فیلم شیار 143 گفت: من صدها بار با خانواده شهدا ملاقات داشته ام، اما یک بار از یک مادر شهید، گلایه و شکوه ای نشنیده ام. ما باید به چنین رهبری، به چنین نظامی، به چنین مردمی، به چنین خواهران و مادرانی و چنین پدرانی افتخار کنیم. ماه رمضان نیز نزدیک است و یکی از وظایف ما این است که برای بقای نظام، طول عمر رهبری و سلامتی شان و ظهور امام زمان (عج) دعا کنیم.
رهبری بیش از هزار رمان مطالعه کرده‌اند
در این مراسم همچنین آیت الله رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: ای کاش دست‌های بریده دستگیر ما شوند و ای کاش صاحبان این دست‌های بریده، راه را نشانمان بدهند. ای کاش صاحبان این چشم‌های بی سوی هدیه شده به ما، به ما بینش و توکل هدیه کنند. ای کاش قلب‌های مجروح و زخمی، دلی آرام، مطمئن و روشن به ما عنایت کنند. خوشا به حال کسی که بعد از ربع قرن، با سرافرازی خاطرات گذشته اش را می‌نویسد و این خاطرات، از تلخ و شیرین شان، فرهنگ ساز هستند. زهی سعادت که اینان، فیض دنیا و آخرت را دارند.
وی افزود: اما راجع به حضرت آقا، مقام معظم رهبری باید بگویم که در تاریخ تشیع، شخصی به جامعیت و ظرفیت استعدادی ایشان، یا نداشته ایم و یا بسیار اندک داشته ایم؛ شخصیتی که وارد هر عرصه نظری یا عملی بشود، سرافراز جلوه خواهد کرد. کدام عرصه است که ایشان واردش نشده و در آن عرصه موفق نشده باشند؟ رهبر معظم انقلاب، یک فقیه تمام، یک فقیه فتن، دقیق و روزآمد هستند. ایشان یک فقیه موضوع شناس هستند. ما فقیه حکم شناس، کم نداریم اما شناخت مساله و موضوع از حکم سخت تر است. شاید در تاریخ تشیع، فقیهی که تا این حد موضوع‌شناس باشد، نداشته باشیم و من با جسارت و سرافرازی تمام می‌گویم که ایشان اعلم و اصلح از دیگر فقیهان کنونی هستند.
این محقق در ادامه گفت: اهل فن بر این موضوع گواهی می‌دهند که ایشان تاریخ دانی دقیق هستند و درباره تاریخ ایران، شیعه، منطقه و جهان، اطلاعات دقیقی دارند. ایشان به تاریخ جهان و غرب نیز احاطه دارند و در علم رجال و درایه نیز فوق العاده هستند. از منظر کلام، سیاست، اقتصاد، مدیریت و دایره گسترده علوم انسانی، صاحب دید و نظر هستند. ایشان با شاخه‌های گوناگون هنر آشنا هستند و در زمینه فیلم و سینما، یک منتقد ماهر هستند. در عرصه تئاتر، فهم متون نمایشنامه و شناخت نمایش نیز تبحر دارند.
رئیس حوزه علمیه امام رضا (ع) گفت: مقام معظم رهبری با حوزه ادبیات، رمان و انواع قالب‌های داستانی آشنایی زیادی دارند و در زمینه شعر، سرآمد هستند. اهل فضل معاصر از جمله قیصر امین پور و سیدحسن حسینی اکثراً از شاگردان حسین آهی هستند اما من دیده ام که رهبری گاهی در جلسات، از آهی نیز ایرادات فنی می‌گرفتند. شعری در محضر ایشان خوانده نمی‌شود مگر اینکه با تیغ نقد ایشان اصلاح شود. ایشان افزون بر هزار رمان را مطالعه کرده اند که برخی از آنها رمان‌های مفصل چند جلدی هستند. ایشان حتی در حوزه‌هایی مانند موسیقی، که دور از شان ایشان است، صاحب نظر هستند.
رشاد ادامه داد: رهبری در حوزه نظامی نیز فوق العاده هستند. به نقل از شهید صیاد شیرازی شنیده بودم که در جلسات نظامی، بعد از اینکه همه، صحبت می‌کردند، ایشان صحبت می‌کنند و همه را با نتیجه گیری شان متعجب می‌کنند. وقتی صحت این حرف را از شهید صیاد پرسیدم، ایشان تائید کرد و گفت آیت الله خامنه ای فنی تر از دیگران نظر می‌دهد. ایشان همچنین در شیوه تربیتی، روش ذره پروری دارند و بزرگ سازی و پروردن استعدادها از رویکردهای همیشگی ایشان است. مقام معظم رهبری در تسخیر دلها معجزه می‌کنند و این تقریظ نویسی بر کتابها هم از راهکارهای تربیتی ایشان است. ایشان زمانی فرمودند تا پاره ای از نویسندگان رمان‌های حوزه هنری را به خدمتشان بیاورند تا مورد تشویق قرارشان دهند. ایشان 74 کتاب از رمان‌های حوزه هنری را خوانده و نقد کرده بودند. برای همه حاشیه نوشته بودند و این حاشیه‌ها، تاریخ و ساعت داشتند و غالبا هم در ساعات پایانی شب نوشته شده بودند. همه نقدها هم فنی بودند چنان که نویسندگان در مقابل این مطالب خضوع و خشوع کردند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بخش دیگری از سخنانش گفت: جمله ای هم درباره شان زن در اسلام بگوییم. این پرسش که زن برتر است یا مرد، نادرست ترین پرسشی است که تاریخ به خود دیده است. در تاریخ بشر پرسشی غلط تر از این مطرح نشده است. پرسش غلط به پاسخ صحیح منتهی نمی‌شود. این پرسش در اسلام جایی ندارد و زن و مرد هر دو انسان هستند. اما پرسش این است که هر یک چه شانی دارند؟ فهم من بعد از تخقیقات و پژوهش‌ها این است که زن، رهبرپرور است و مرد رهبر است. زن مربی است و مرد مدیر.
وی در بخش دیگری از سخنانش درباره کتاب «من زنده ام» نیز گفت: من اهل مطالعه نیستم. شاید ماه‌ها بگذرد که کتابی خوانده باشم اما مواردی هم بوده که شکار شده ام و کتاب «من زنده ام» من را شکار کرد. وقتی در نمایشگاه کتاب این کتاب را خریدم، به خانه بردم و نتوانستم آن را زمین بگذارم. یعنی خلاف رویه دو دهه اخیر عمرم. هر کلمه این کتاب توام با یک قطره اشک بود؛ واژه واژه اش پیام دل و گلوله است. جنگ نرم که می‌گویند همین است. گلوله‌هایش هم نرم است و از جنس کلمات. کلمات این کتاب به حق، تازیانه بر گرده عواطف و وجدان انسان می‌نوازد و خواننده مسحور این متن فاخر و معنویت مواج می‌شود؛ معنویتی که چنان آتشفشان از صفحه صفحه کتاب، شعله می‌کشد. جسارت، ملی گرایی، اسلام خواهی، حیا و هزار و یک عنصر ارزشی دیگر را می‌توان در این کتاب دید. بعد از خواندن این کتاب درشگفت ام که یک زن و این همه مقاومت! یعنی تا این حد مَرد؟ امروزه عده ای فکر می‌کنند زنی، انسانیت نیست و زن فرودست مرد است. یعنی زنان برای انسان شدن باید مرد بشوند. در حالی که زنان ما با زن بودنشان، انسان هستند. یکی از مقامات اردوگاهی که خانم آباد در آن اسیر بوده، از او پرسیده آیا همه زن‌های ایرانی این گونه هستند؟
رشاد در پایان سخنانش گفت: به نظرم اجر نوشتن این کتاب، بسی بیشتر از اجر و پاداش تحمل آن سالهای سخت اسیری است. این 4 سال اسارت به اندازه همه تاریخ می‌ارزد.
وقتی تقریظ رهبری را به من دادند انگار حیات دوباره پیدا کردم
معصومه آباد نویسنده کتاب «من زنده‌ام» هم در این برنامه گفت: این محفل ما را به یاد روزها و عزیزانی را که عند ربهم یرزقون بودند می اندازد توفیق است که سر سفره اشان بنشینیم و یادشان را گرامی بداریم بویژه جانبازانی که هر شب مشق شهادت می کنند. من نویسنده نوشتم نویسندگی قاعده و آداب و رسوم دارد. آنچه که در این کتاب نوشته شد برداشت من از روزهایی بود که خاطرات سخت اسارت شامل می شود من این خاطرات را به عنوان امانت مردم عزیزمان در مشت های بسته خود نگه داشته بودم در یک مشتم پیام و در مشت دیگری پلاک بود همچنان این دو مشت را محکم نگه داشته بودم در حالی که دوستانم می گفتند مشت هایت را باز کن آنها امانت مردم هستند اما من می گفتم این مطالب باید بعد از من نوشته شود.
وی افزود: آقای مرتضی سرهنگی حرف خوبی دارد و می گوید سربازی که خاطراتش را ننویسد انگار از جنگ فرار کرده است. بنابراین ایشان به من گفت تو هم خاطراتت را بنویس. یک روز که توفیق دیدار مقام معظم رهبری در دیدارشان با آزادگان در سال 91 برایم فراهم شد سراپا گوش به سخنانشان توجه کردم و دیدم از عبارات و تعبیرهای بسیار بسیار زیبایی درباره نوشتن خاطرات جنگ استفاده کردند. ایشان فرمودند این سالهای اسارت، خلاصه شده قرن هایی هستند که انسانها را به الماس تبدیل کرده اند خاطراتی که از سینه اسارت بیرون می آید به تعبیر ایشان گنجینه ها و الماس های درخشان هستند اما ایشان از روند تهیه این خاطرات اظهار ناراحتی کردند.
نویسنده کتاب "من زنده ام" ادامه داد: بعد از سخنان رهبر انقلاب بود که اساس کردم چقدر مقصر هستم و در حالی که ایشان عاجزانه درخواست تهیه خاطرات سربازان جنگ را دارد من قصور و کوتاهی کردم. حرف رهبر انقلاب این بود که این خاطرات متعلق به شخص راوی نیستند بلکه این خاطرات نه فقط ارزش خاطره را دارند بلکه حاوی این معنی معرفتی هستند که خداوند عالم، خلف وعده نمی کند.حرف مقام معظم رهبری این بود که شما باور نمی کردید که روزی از زندان های عراق بیرون بیایید و اینجا در کشور خودتان باشید پس مردم باید بدانند چه بر شما گذشته است و بعد فرمودند لااقل برای ثواب الهی و اخروی آنچه را که ممکن است فراموش شود بنویسید و ثبت کنید.
ایشان فرمودند تا زمانی که این تاریخ ملبس به ادبیات نشود ماندگار نخواهد شد. از آن زمان بود که زنگی در ذهنم به صدا درآمد و با خودم گفتم مشت های بسته ای را باز کنم وقتی که کتاب را می نوشتم به آقای سرهنگی می گفتم می شود ننویسم و ایشان می گفت نه، بنویس بعد می گفتم آیا می شود کتاب را اصلاح کنید و ایشان می گفت یک کلمه اش را هم نمی توان اصلاح کرد چون صدای شما را باید در این کتاب شنید. دو سوم کتاب این کتاب در مطاف کعبه نوشته شد یعنی بعد از طواف خانه خدا می نشستم و می نوشتم از آن به بعد توجه کردم که معجزه خدا قرآن است و به قلم قسم یاد کرده است پس گفتم خدایا آنچه را که می خواهی به من الهام کن تا بنویسم.
آباد گفت: بعضی از دوستان می گفتند کتاب خیلی پرش و سکته دارد پاسخ من هم این بود که بهتر از این نمی توانم بنویسم اما مهمترین و قشنگ ترین نکته این بود که وقتی کتاب به دست مقام معظم رهبری رسید به خدمت ایشان رفتم و گفتم آمده ام اذن رونمایی یک کتاب را بگیرم در آن زمان اصلا فکر نمی کردم مسئله کتاب من با وجود مسائل هسته ای و مدیریت کشور مهم باشد اما در کمال تعجب من ایشان فرمودند دارم این کتاب را می خوانم. بعد از آن احساس کردم امروز و در این برنامه درباره کتاب "من زنده ام" حرف نزنیم بلکه درباره یک رهبر عالم حرف بزنیم.
در دیدار بعدی رهبری از من پرسیدند تقریظ من را دیدید و پاسخ من این بود که به من اطلاع نداده اند و در روزهای بعد مانند بچه ای که در بسته را می کوبد مرتبا به دفتر مقام معظم رهبری می رفتم و می گفتم تقریظ را به من بدهید و به من گفته می شد می خواهیم برای این کتاب مراسم بگیریم من هم می گفتم نه تقریظ را می خواهم. وقتی تقریظ را به من دادند گویی حیات دوباره پیدا کردم. حضرت آقا در تقریظشان نوشته بودند از پشت پرده اشک با احساس دوگانه اندوه و افتخار کتاب را خوانده اند. بدون اینکه کلمه ای یا حرفی اضافی بزنم محفل را ترک کردم چون نمی توانستم صحبت کنم و گفتم بار دیگر خواهم آمد تا درباره این کتاب صحبت کنیم. یک بار به مسئولین دفترآقا گفتم از ایشان بپرسید کدام سند کتاب را از پشت پرده اشک خوانده اند پاسخ ایشان این بود که تمامش را این پاسخ برایم بسیار ارزشمند بود چون من نیز کتاب را از پشت پرده اشکم نوشتم.
آباد گفت: درست در سالروز روزی که آزاد شدم مصادف با 12 بهمن از دفتر حضرت آقا تماس گرفتند و گفتند اگر می خواهی برای دیدار بیایی، می توانی به من گفتند هر کسی را که می خواهی می توانی با خود بیاوری من هم خجالت را کنار گذاشتم و مادر، همسر، بچه ها، همه اهل فامیل و خواهرهایی را که با من در اسارت بودند با خود بردم. در آن روز آقا سه ساعت مانند یک پدر مهربان نشستند و به حرفهای ما گوش دادند. ایشان فرمودند رنج کشیدنی است نه خواندنی و نه نوشتنی اما این کتاب به قدری صادقانه نوشته شده که هر کسی هم او را بخواند رنج می کشد من نیز احساس کردم تاثیر این کتاب نه به خاطر توانایی من که به دلیل معجزه قلم است.
وی در پایان سخنان خود گفت: حجت الاسلام ابوترابی که سید اسیران جنگ تحمیلی نامیده می شود یک قطعه از بهشت بود که روی زمین جا مانده بود.
مقاله مختارپور درباره تقریظ نگاری‌های رهبر انقلاب
علیرضا مختارپور در این برنامه گفت: تمام یادداشت ها و تقریظ های مقام معظم رهبری هنوز منتشر نشده است. ایشان 43 تقریظ بر کتاب های دینی و فقهی هم دارند. مقاله ای که برای این برنامه آماده کرده ام، درباره این 43 تقریظ است. البته این 43 تقریظ به طور پراکنده چاپ شده اند و از آیت الله شیرازی به این خاطر تشکر می کنم.
متن یادداشت مختار پور به شرح زیر است:
تأملاتی درباره یادداشت‌های آیت‌الله خامنه‌ای بر کتاب‌های دفاع مقدس
مقدمه
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای خود اشاره کرده‌اند که از سالها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در بسیاری از مواقع درباره کتبی که مطالعه می‌کرده‌اند یادداشت یا حاشیه و حداقل تاریخ مطالعه و بعضاً نکاتی درباره آن کتاب را در حاشیه، صفحات آغازین یا پایانی کتابها می‌نوشته‌اند. این عادت حسنه و سنت کتابخوانی ایشان بنابر شواهد بسیار تا کنون ادامه یافته است که برخی از آن نوشته‌ها که صرفاً مربوط به آثار مکتوب دفاع مقدس است در مراسم امروز قابل ملاحظه است.
یادآوری این نکته ضروری است که این 43 نظر معظمٌ‌له، هم از نظر شکل و نحوه بیان و هم از نظر محتوا دارای انواع مختلفی است. از نظر نحوه بیان و قالب گاه به صورت سخنی در دیدار با نویسنده، راوی یا ناشر کتاب و گاه در یک سخنرانی در جمع نویسندگان و اهل فرهنگ و ادب تا رزمندگان، بسیجیان، ایثارگران، و خانواده معظم شهدا بیان شده، و گاه به‌صورت نکته‌ای مکتوب در حاشیه یا صفحاتی از کتاب و گاه به‌صورت تقریظ و یادداشتی درباره کتاب که نمونه‌هایی از این نوع در سالهای اخیر منتشر شد و امروز نیز آخرین نمونه این تقریظات در این مراسم در معرض دید اهل فرهنگ و ادب قرار می‌گیرد.
از نظر محتوا نیز نکات بسیار متنوع و قابل توجهی در این ۴۳ نظر معظمٌ‌له درباره آثار مکتوب دفاع مقدس وجود دارد که موضوع این مقاله است.
۱. اهمیت حفظ و نشر آثار و ارزشهای دفاع مقدس
رهبر معظم انقلاب اسلامی، نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) و حماسه هشت سال دفاع مقدس را گنجینه بسیار غنی و ذخیره‌ای بسیار عظیم در تاریخ ایران، تاریخ جهان و تاریخ اسلام می‌دانند و انتشار آثار ادبی، اعم از خاطرات، داستان، اشعار و... درباره انقلاب اسلامی و مخصوصاً دفاع مقدس را از نظر ارائه مهمترین نشانه و حتی زمینه این وقایع یعنی انقلاب درونی و تحول شگرف در دل و جان و فکر جوانان ایران امری ضروری و واجب برمی‌شمرند. ایشان عمل مجاهدانه جوانان پاک و مخلص این مرز و بوم در دفاع از دین و سرزمین اسلامی ایران را ناشی از نَفَس مسیحایی امام خمینی(ره) می‌دانند که فتح‌المبین حقیقی را تحول در روح و اندیشه جوانان این کشور می‌دانست، لذا ابعاد بی‌نهایت این معجزه الهی یعنی تحول درونی جوانان را دارای قابلیت فراوان بررسی، تحقیق و تولید آثار فراوان به‌حساب می‌آورند.
ثبت، روایت و نشر خاطرات رزمندگان، آزادگان و دیگر گروههای حاضر در حماسه دفاع مقدس از نظر ایشان همانند رگه‌ای از مواد ذی‌قیمتی است که در معدنی یافت می‌شود و با دنبال کردن آن می‌توان به گنجینه عظیمی از آثار ادبی و روایی دفاع مقدس دست یافت، گنجینه‌ای که به تعبیر ایشان تاریخ را پربار و درسها و آموختنی‌ها را پرشمار می‌کند. البته معظم‌له گاه برخی از آثار منتشره در حوزه دفاع مقدس خصوصا خاطرات رزمندگان را مستقلاً منبعی بسیار غنی و ارزشمند که می‌توان از آن ده‌ها کتاب و فیلمنامه و زندگینامه استخراج کرد دانسته‌اند.
۲. تحلیل شخصیت رزمندگان اسلام در دفاع مقدس
از مهمترین نکات درباره یادداشتها و تقریظات معظم‌له بر کتب دفاع مقدس نوع نگاه ایشان به اهمیت، عظمت و تأثیر دفاع مقدس بر رزمندگان، ایثارگران و دیگر گروههای مؤثر در هشت سال دفاع مقدس است.
از منظر ایشان رزمندگان اسلام از فرصت استثنایی ـ الهی دفاع مقدس بیشترین بهره را بردند و به مدد اراده و ایمان به مدارج عالی انسانی رسیدند. ایشان صفات متعددی برای رزمندگان و ایثارگران و خدمتگزاران در دفاع مقدس برشمرده‌اند، ازجمله: شجاعت، پاک‌دلی، روح دینی، شوخ‌طبعی، صفا، صداقت، معنویت، مظلومیت، اخلاص، روشندلی، همت، صبر، پایداری، جهاد، ایثار، ابتکار، زهد، گذشت، صدق و...
اما از نظر رهبر انقلاب اسلامی معرفی صفات و دستاوردهای رزمندگان به همین‌جا خاتمه نمی‌یابد. ایشان برای رزمندگان اسلام تعبیرِ «از معراج برگشتگان» را به‌کار برده و آنان را کسانی می‌دانند که از سیر من الحق الی الخلق ـ که یکی از اسفار اربعه عرفانی است و در آن سالک پس از سیری که از خلق به‌سوی حق داشته با اندوخته‌ای از آن سفر معنوی به میان مردم باز‌می‌گردد تا دستگیر و یاور آنان در سیر و سلوک معنوی باشد ـ بازگشته‌اند. البته معظمٌ‌له پس از این تعبیرات بلافاصله این پرسش را که هشداری است به این سالکان و عارفان که راه صدساله را یک‌شبه طی کرده‌اند مطرح می‌کند که آیا اینان می‌توانند آن حال و هوا و معراج جهاد و فداکاری را حفظ کنند. هشداری که وظیفه رزمندگان و ایثارگران را در حفظ معنویت حاصل از مجاهدت در راه خدا یادآور می‌شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بسیاری از بیانات و یادداشتها و تقریظات خود درباره آثار مکتوب دفاع مقدس به عطر صفا، اخلاق و معنویت که در خاطرات و روایت‌های منتشر شده از دفاع مقدس موج می‌زند اشاره کرده‌اند و گاه خود را سیر کننده در معراج شور و حالی که سطور و کلمات این آثار بر خواننده عطا می‌کند دانسته، احساس عروج معنوی خود از مطالعه این کتب را بیان کرده و افسوس خود را نسبت به کسانی که محروم از آن لطف بی‌حساب معنویات حاصل از دفاع مقدس مانده‌اند ابراز داشته‌اند.
۳. زمان، شرایط و آثار مطالعه کتب دفاع مقدس
در برخی از یادداشتها و تقریظات معظم‌له به تاریخ و شرایط مطالعه کتاب اشاره شده که دقت در این اطلاعات نشان‌دهنده نکات بسیار مهمی است از جمله:
الف ـ برخی از این کتب در ماه‌های مبارک رجب، شعبان، و رمضان و در حوالی شب‌های قدر خوانده شده، مانند تاریخ‌های ثبت شده در حاشیه کتابها نظیر سوم رمضان ۱۴۱۲ / ۱۲ رمضان / شعبان ۱۴۱۲، رجب ۱۴۱۲، ۲۱ رمضان المبارک ۱۴۱۲، سوم رمضان ۱۴۱۳، ۷ شعبان ۱۴۱۲.
در برخی از کتابها معظم‌له درباره زمان یا حالات و آثار مطالعه نیز توضحیاتی یادداشت کرده‌اند. ازجمله:
* آن را در شب و روزهای منتهی به بیستم رمضان ۱۴۱۲ خواندم.
*تصادف جالبی بود توفیق مطالعه این کتاب در ایام ۱۵ شعبان و مابعد آن که به زیارت قم رفته بودم دست داد.
*این کتاب در ۱۳ رجب ۱۴۱۱ با چشمی لبریز اشک شوق و حسرت زیارت شد.
*چند ساعتی از شب و روزهای ایام مبارک شهرالله به خواندن این خاطرات گذشت ۲۳/۱۲/۷۰
ب ـ در برخی از یادداشتها معظمٌ‌له از احساسات‌شان و تأثیر کتاب بر خود نیز یاد کرده‌اند. ازجمله:
* این کتاب از بس من را جذب کرد تا آخرش خواندم بعد دیدم این کافی نیست، به خانه بردم و گفتم همه بنشینید این کتاب را بخوانید. در جمع خانواده جاهایی از این کتاب را خود من بازکردم و خواندم. گفتم این کتاب اصلاً باید در فضای خانه‌ها باشد و همه باید آن را همیشه داشته باشند. ۱۶/دی/۱۳۷۰
* ساعات خوش و باصفایی را در مقاطع پیش از خواب با این کتاب گذراندم و الحمدلله. ۲۰/۱۰/۱۳۹۱
* در روز و شب‌هایی از آبان و آذر ۸۶ صفحه به صفحه و سطر به سطر مطالعه و نیوشیده شد.
* این کتاب را یک‌نفسه در روز جمعه ۷/۱/۷۱ خواندم.
* حتی بخش اولش را هم نتوانستم تمام کنم، تا ماجرای کمیل و قصه غم سنگین آن دل کوچک را خواندم دیگر تحملم تمام شد. چه بسیار دقایقی که در برابر آن تصویرهای خونین، چهره به اشک آغشته شده است.
* این گزارش‌ها را در ۱۸ اسفند ۷۰ تمام کردم و نه چندان خوشحال.
* در شب شنبه چهارم اسفند ۶۹ در لحظاتی از بدخوابی عصبی مطالعه آن به پایان برده شد.
* احساس خواننده از یک‌سو شگفتی و تحسین و احساس عزت است و از سوی دیگر غم و خشم و نفرت. ۲/۶/۹۱
* در بدخوابی شب سه‌شنبه ۱۹/۹/۷۰ مطالعه شد.
* روز و شبی چند در لحظه‌های پیش از خواب در فضایی عطرآگین و مصفا و در معراج شور و حالی که سطور و کلمات نورانی این کتاب بر خواننده خود عطا می‌کند سیر کردم و خدا را سپاس گفتم...
* کتاب را با احساس دوگانه اندوه و افتخار و گاه از پشت پرده اشک خواندم. ۵/۷/۹۲
۴. ویژگی‌ها و نقاط قوت آثار منتشره دفاع مقدس
مقام معظم رهبری در مطالعه کتب دفاع مقدس به نقاط قوت آثار توجه خاص داشته و در تقریظات خود آنها را مورد تأکید و تقدیر قرار داده‌اند. برخی از ویژگیهای مورد اشاره و تحسین ایشان عبارتند از:
* قلم شیوا و منعکس کننده صفای رزمندگان
* شیرینی و سادگی کتاب
* توجه به جزئیات به‌ظاهر کم‌اهمیت ولی مهم
* تواضع نویسنده
* زبان خوب، تصویر و پردازش مناسب، معطر، و معنوی و مؤثر بودن متن
* خوب بودن ترجمه
* شیوایی متن
* روح طنز و مزاح موجود در کتاب و شیرینی و جاذبه آن که باعث گیرایی بیشتر شده
* گزارش حرفهای و هنرمندانه
* ابتکاری و نمونه بودن
* توصیف‌های بسی زیبا از طبیعت، حوادث جنگی، و وضعیت‌های طبیعی
* نثر استوار
* نوشته هنرمندانه
* زلالی اندیشه و ذوق قلم
* سطور و کلمات نورانی
* روایت همراه با اخلاص
* نازک‌اندیشی نویسنده
* نوشته‌ی گویای پرسوز، دردمندانه و هنرمندانه
* اشتمال بر مطالب مفید
*هنرمندی و مجسم کردن زیبائی‌ها و زشتی‌ها و رنجها و شادی‌ها.
۵. ارزیابی و اشاره به برخی نقاط ضعف محتوایی یا جنبه‌های ادبی و فنی
توجه معظمٌ‌له به آثار مکتوب دفاع مقدس و اهمیتی که ایشان برای گسترش تولید و انتشار این نوع کتب و باور به تأثیر فوق‌العاده این آثار در انتقال فرهنگ و ارزشهای اسلامی و انقلابی و حساسیت‌شان در تولید کتاب با بالاترین کیفیت و قوت از نظر بیان، محتوا، و دیگر جنبه‌های فنی و شکلی در اشارات ایشان به برخی نقطه‌ضعفها در آثار دفاع مقدس بخوبی قابل تشخیص است. برای نمونه:
الف: از نظر محتوا
* افسوس از انتخاب دیدگاه ضعیف‌تر در میان دو دیدگاه
* تفکر نادرست غریب بودن راه خدا و غربت رهروان راه جهاد
* یکسونگری در قضاوت و گاهی تنگ‌نظری
* غفلت از نقش فداکارانه همسر
* غفلت از نقش دیگران
* مبالغه در بیان
* کم‌جاذبه بودن برخی خاطرات
* عدم رعایت تسلسل طبیعی و منطقی در برخی مطالب
ب ـ از نظر زبان و جنبه‌های هنری و فنی
* ضعف در بازسازی صحنه‌ها و ترسیم حالات و خصوصیات
* زبان روزنامه‌ای و سبک گزارشهای مطبوعات غربی و تقلید از آنها
* گسیختگی در ذهن و نارسایی در زبان
البته این نوع نظرات انتقادی تنها نسبت به معدودی از آثار دفاع مقدس که سهم بسیار اندکی از این آثار را تشکیل می‌دهند ابراز شده است و اغلب کتابها از نظر محتوا و زبان مورد تحسین و تقدیر معظمٌ‌له قرار گرفته‌اند.
۶. منبع عظیم و گنجینه ارزشمند دفاع مقدس و آثار مکتوب مربوط به آن
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بسیاری از بیانات و پیامها و از جمله در یادداشتها و تقریظات مربوط به آثار دفاع مقدس، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را منبع عظیم و گنجینه ارزشمندی برای تاریخ دانسته‌اند و هنرمندان، نویسندگان و اصحاب فرهنگ و ادب و هنر را به کاوش در این معدن و دنبال کردن رگه‌های گرانبهای مفاهیم و معنویات و ارزشهای اسلامی و انقلابی دعوت کرده‌اند.
برخی از تعابیر ایشان در این موضوع عبارتند از:
* مرجع بودن، منبع بودن و سند بودن برخی از کتب دفاع مقدس
* ظرفیت ۸ سال دفاع مقدس برای تولید هزاران کتاب برای انتقال فرهنگ و ارزشهای اسلامی و انقلابی
* خاطرات دفاع مقدس به‌مثابه رگه ارزشمندی در معدن که باید آن را یافت و ادامه داد
* یادداشتها و خاطرات و زندگی رزمندگان و شهدا و ایثارگران و آزادگان به‌عنوان غنی‌ترین میراث معنوی برای تاریخ که از آن هزاران محصول فرهنگی هنری قابل استخراج است.
* مکنون بودن هزاران لحظه پُربار در هر روز و شب حماسه هشت ساله ملت ایران.
* اهمیت تدوین و انتشار خاطرات آزادگان در شکل‌بخشیدن به تاریخ ما و تأثیر آن در آینده
* گنجینه یادها و خاطرات مجاهدان و آزادگان ذخیره عظیم و ارزشمندی است که تاریخ را پُربار و درسها و آموختنی‌ها را پُرشمار می‌کند.
* ظرفیت هشت سال دفاع برای تولید هزاران کتاب برای انتقال فرهنگ و ارزشهای اسلامی و انقلابی به جامعه و جهان.
* خاطرات دفاع مقدس رگه‌ای ارزشمند است که در معدن پیدا شده این را راه را ادامه دهید.
* این آثار به‌صورت ماده خام و سند تاریخی برای تولید فیلم و قصه و شعر و نمایش قابل استفاده است.
* سندی ارزشمند از اوضاع جبهه و خوی و خصلت بسیج
* این نیز از جمله سندهای دقیق دوران دفاع مقدس است.
*این سند مکمل سندهایی است که از نوک قلم بسیجیان روشندل و باصفا و مظلوم و شجاع ما به یادگار مانده است.
۷. تحسین نویسندگان و راویان و تشکر و تقدیر از آنان
ارج نهادن به تلاش نویسندگان و راویان آثار دفاع مقدس و برجسته کردن نقش آنان در حفظ و نشر این آثار و نشان‌دادن ویژگیهای ارزشمند کار آنان و تشویق‌شان به ادامه کار از دیگر بخش‌های تصریح شده در یادداشتها و تقریظات معظمٌ‌له است. که نمونه‌هایی از این تحسین‌ها عبارتند از:
* این خاطرات را از ذهنها و حافظه‌ها بیرون کشیدن و به قلم هنر و نمایش سپردن خدمت بزرگی است.
* آفرین بر هنرمندی در مجسم کردن زیباییها و زشتی‌ها و رنجها و شادی‌ها
* از زیباترین نقاشی‌های صفحه پرکار و اعجازگونه هشت سال دفاع مقدس، سنگ تمام راوی و نویسنده در هنرمندی
* تاریخ ما بعدها... این دلها وجدانهای بیدار و حقجو و حقگو را نیز ستایش خواهد کرد که نگذاشتند قصه جهادی به آن عظمت در لابه‌لای یاوه‌گوییها و هرزه‌دراییهای زمانه گم شود. درود بر نویسندگان این آثار.
* خدا را سپاس... بر قطره عشقی که در جان نویسنده افکنده و چنین زلال اندیشه و ذوقی را بر قلم او جاری ساخته. هرکه با نگاهی هنرمندانه آنها را ببیند و با قلمی هنرمندانه آن را ثبت و ماندگار کند و بیش از اینها با توفیقی الهی به این همه دست یافته باشد مشعل رهروان معراج انسانی را جان‌مایه و فروغ بخشیده....
۸. چند نکته خواندنی از تقریظ‌ها
در لابه‌لای متونی که مقام معظم رهبری درباره کتب دفاع مقدس نگاشته‌اند نکات و عبارات بسیار نغز و قابل‌توجهی به چشم می‌خورد که چند نمونه از این نوع جملات بدین قرار است
درباره طلاب و روحانیون حاضر در جبهه‌ها
این نوع طلبه‌ها (که درس دین و معرفت را در خطرناکترین جاها تعلیم می‌دهند و در آزمایش‌های دشوار با مردم شریک می‌شوند) اگر مدارج تحصیلی را طی کنند رهبران برجسته باب انقلاب و جمهوری اسلامی خواهند شد و روحانیون پرچمدار دین زندگی‌ساز.
بسیار لازم بوده و هست که جبهه‌گیان رسته‌های غیر رزمی مانند جهادگران، امدادگران، رانندگان، آشپزها و تدارکاتی‌ها که هرکدام عالم مخصوص به خود داشته‌اند و بعضاً فداکاری‌شان از رزمندگان خطوط مقدم کم‌خطرتر نبود بلکه حتی پرخطرتر بوده (مثل سنگرسازان و خاکریز زنان) نیز شرح‌حال خود را بنویسند و یا بگویند و کسی بنویسد.
* شباهت همراه بودن غم در ماجرای شهادت مانند غم در ماجرای عشق که احساس خسران در آن نیست، هرچه هست شیرینی و سرخوشی است... با مرگ و فنا و نیستی هیچ نسبتی ندارد. تبارک الله.
* محصول همه این خاطرات یک چیز است: همه از عظمت حادثه هشت ساله دفاع مقدس و تحول شگرفی که در دل و جان و فکر و عمل جوانان این کشور پدید آورده بود خبر می‌دهند و ابعاد بی‌نهایت این معجزه الهی تاریخ را ـ به تقریب ـ نشان می‌دهند... دریغ از آن روزهای فراموش نشدنی، دریغ از آن ماجرای معجزنشان، دریغ از آن تجربه درس‌آموز و جانهای پاکی که آن را شکل دادند... و دریغ از آن جویبار رحمت و فضل خدا که کسانی چه زیرکانه و هوشمندانه از آن نوشیدند.
دو سخن پایانی
اول: طرح یک پرسش:
حضرت آیت‌آلله خامنه‌ای در یادداشتی بر یکی از آثار دفاع مقدس پس از بیان اهمیت و ارزش حماسه دفاع مقدس چنین می‌نویسند:
و ما... آیا نباید با هوشمندی و زیرکی جویبار رحمت را که هرگز منقطع نیست و هرگاه به‌گونه‌ای و در مجرایی، بشناسیم و با گذشت و مجاهدت، توفیق الهی را جلب و خود را از آن سیراب سازیم؟
دوم:
مقام معظم رهبری در یادداشت دیگری ـ آنطور که خود در در دیدار با گروهی از نویسندگان و هنر مقاومت در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۷۰ فرمودند: آن کتاب را که خواندم بی‌اختیار پشتش بخشی از زیارتنامه را نوشتم: السلام علیکم یا اولیاءالله و احبائه. واقعاً دیدم که در مقابل این عظمت‌ها انسان احساس حقارت می‌کند. من وقتی این شکوه را در این کتاب دیدم، در نفس خودم حقیقتاً احساس حقارت کردم.
اما متن این زیارتنامه:
السلام علیکم یا اولیاءالله و احبائه، السلام علیکم یا اصفیاء الله و خیرته، السلام علیکم یا انصار دین الله و اعوان ولیه... ای آیت‌های خدا، ای معجزه‌های ایمان، ای نشانه‌های تعالی جاودانه انسان... . ای گلهای محمدی که فساد و آلودگی جهان امروز نتوانست از شکوفایی بازداردتان، برقی شُدید و دنیای تاریک را روشن کردید، حجتی شُدید بر آن کوته‌نظران که بالندگی انسان الهی را در عصر تسلط مادیت ناممکن میدانستند. خاطره مسلمانان صدر اسلام را زنده کردید و صدق و اراده و فناء فی الله را حتی بیش از آنان به نمایش گذاشتید. آنان به نَفَس پیامبر و نزول پیاپی آیات قرآن دل را گرم و جان را تازه می‌کردند اما شما چه!؟ حقاً خلوص و تقوا را مجسم کردید و برای آن امام بحق که مظهر خلوص و تقوا بود سربازانی شایسته شُدید. سلام الله علیه و علیکم و هنیئاً لکم رحمهًْ ربکم ... کتبه بیمناه الوازرهًْ امانیه و ذلیل نفسه علی الحسینی غفرالله له و رحمه و حشره مع اولیائه و الحقه بهذه الزمرهًْ الطیبهًْ. آمین. این کتاب در ۱۳ رجب ۱۴۱۱ با چشمی لبریز اشک شوق و حسرت زیارت شد. و من الله التوفیق
حجت‌الاسلام گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری نیز به عنوان سخنران پایانی این برنامه، گفت: قلم چیزی است که خداوند به آن قسم خورده است. چیزهایی که مورد قسم خدا یا دیگران بوده، همیشه مقدس هستند. در عرف انسانی هم قلم جایگاه خود را دارد و مردم برای این که مطلبی را به مخاطبی تفهیم کنند، قسم یاد می کنند. در قرآن مجید به ویژه در سوره های پایانی، قسم های زیادی یاد شده است. در زمان پیامبر(ص)، عرب های جاهلیت دختردار بودن را ننگ می دانستند و وقتی خدا به آن ها فرزند دختر می داد، از خشم نمی دانستند چه کنند. اما پیامبر چنان نظام تربیتی محکمی را در آن فضا بنا کرد که به قول فردوسی از باد و باران نیابد گزند.
وی افزود: فرزند برومند پیامبر اکرم، امام خمینی هم از چنین مصالحی، جامعه ای ساخت که از نظر ایثار و شهادت طلبی نمونه ای خاص در دنیای امروز است. قبل از انقلاب، وضعیت به گونه ای بود که در کنار مساجد، میخانه ها برپا بود و دیوار به دیوار مسجد، میگساری می شد. مومنین جرات ابراز وجود نداشتند. پیش تر هم گفته ام که دوستی داشتم که در نیروی هوایی آن زمان خدمت می کرد. او برایم تعریف می کرد که مردی نمازخوان و مقید بوده اما جرات نمی کرد در محیط کارش نماز بخواند. کار در بعضی مواقع به جایی می رسید که مجبور می شد برای قضا نشدن نمازش، به توالت های اداره اش برود و با پهن کردن یک کارتن، به نماز بایستد.
در این مراسم همچنین علاوه بر رونمایی از کتاب «من زنده ام» نوشته معصومه آباد و تقریظ مقام معظم رهبری بر آن، از افراد زیر که رهبری بر کتاب یا اثرشان تقریظ نوشته است، تقدیر شد:
سید مهدی فهیمی، سید محمدعلی دیباج، حمید داودآبادی، حجت ایروانی، محمدرضا بایرامی، عباس پاسیار، سیده زهرا حسینی، اصغر کاظمی، سید حسین بیضایی، سعید عاکف، محمد بکایی، عباس باقری، محمدحسین زوار کعبه، سید حسن شکری، محمدجواد جزینی، احمد کاوری، داود امیریان، سید محمدعلی لشکری، کمال سپاهی، حسین بهزاد، گلعلی بابایی، محمدحسین قدمی، هدایت الله بهبودی، مرتضی سرهنگی، مرتضی بشیری، صباحی پیری، سید نظام ملاهویزه، حسین فرهنگ، مهدی گلابی، محسن مطلق و غلامحسین کهن.
نظر شما