دعای هنگام رؤیت هلال رمضان/ اعمال شب و روز اول ماه خدا

علاّمه مجلسی در زادالمعاد در فصل آخر اعمال ماه رمضان، برای هر شب از ماه رمضان نمازی را بیان کرده که در مورد شب اول ماه رمضان می گوید؛ چهار رکعت نماز اقامه شود و در هر رکعت بعد از حمد 15 مرتبه توحید.

شب اول در آن چند عمل است؛ اوّل آنكه طلب هلال كند و بعضى استهلال این ماه را واجب دانسته اند. دوّم چون رؤیت هلال كرد اشاره به هلال نكند بلكه رو به قبله كند و دستها را به آسمان بلند كند و خطاب كند هلال را و بگوید: رَبّى وَرَبُّكَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاْمْنِ وَالاِْیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالاِْسْلامِ وَالْمُسارَعَةِ اِلى ما تُحِبُّ وَتَرْضى اَللّهُمَّ بارِكَ لَنا فى شَهْرِنا هذا وَارْزُقْنا خَیْرَهُ وَعَوْنَهُ وَاصْرِفْ عَنّاضُرَّهُ وَشَرَّهُ وَبَلاَّئَهُ وَفِتْنَتَهُ

و روایت شده كه حضرت رسول (ص) چون رؤیت مى كرد هلال ما رمضان را روى شریف را به جانب قبله مى فرمود و مى گفت: َللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاْمْنِ والاِْیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالاِْسْلامِ وَالْعافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَدِفاعِ الاْسْقامِ وَالْعَوْنِ عَلَى الصَّلاةِ وَالصِّیامِ وَالْقِیامِ وَتِلاوَةِ الْقُرانِ اَللّهُمَّ سَلِّمْنا لِشَهْرِ رَمَضانَ وَتَسَلَّمْهُ مِّنا وَسَلِّمْنا فیهِ حَتّى یَنْقَضِىَ عَنّا شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدْ عَفَوْتَ عَنّا وَغَفَرْتَ لَنا وَرَحِمْتَنا.

و از حضرت صادق (ع) منقول است كه چون رؤیت هلال نمودى بگو: َللّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنا صِیامَهُ وَاَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرانَ هُدىً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلى صِیامِه وَتَقَبَّلْهُ مِنّا وَسَلِّمْنا فیهِ وَسَلِّمْنا مِنْهُ وَسَلِّمْهُ لَنا فى یُسْرٍ مِنْك وَعافِیَةٍ اِنَّكَ عَلى كُلِّشَىْءٍ قَدیرٌ یا رَحْمنُ یا رَحیمُ.

همچنین روایت شده است که رسول خدا (ص) در شب اول ماه رمضان این دعا را می ‏خواندند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَكْرَمَنَا بِكَ أَیُّهَا الشَّهْرُ الْمُبَارَكُ اللَّهُمَّ فَقَوِّنَا عَلَى صِیَامِنَا وَ قِیَامِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِینَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْوَاحِدُ فَلا وَلَدَ لَكَ وَ أَنْتَ الصَّمَدُ فَلا شِبْهَ لَكَ وَ أَنْتَ الْعَزِیزُ فَلا یُعِزُّكَ شَیْ‏ءٌ وَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ وَ أَنْتَ الْمَوْلَى وَ أَنَا الْعَبْدُ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ وَ أَنَا الْمُذْنِبُ وَ أَنْتَ الرَّحِیمُ وَ أَنَا الْمُخْطِئُ وَ أَنْتَ الْخَالِقُ وَ أَنَا الْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ الْحَیُّ وَ أَنَا الْمَیِّتُ أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ أَنْ تَغْفِرَ لِی وَ تَرْحَمَنِی وَ تَجَاوَزَ عَنِّی إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ.

از دیگر اعمالی که در شب اول ماه رمضان مستحب است، غسل است. همچنین قرائت دعای جوشن کبیر و دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه که در هنگام رؤیت هلال ماه است و نیز زیارت مزار امام حسین(ع) سفارش شده است تا گناهانش ریخته و ثواب حاجیان و اهل عمره آن سال را دریابد.

اعمال روز اول ماه رمضان     

برای روز اوّل چند عمل مستحبّ است: اوّل:غسل نمودن. دوم: دو ركعت نماز اول ماه را بجا آورد و صدقه بدهد. سوم:دو ركعت نماز بخواند، در ركعت اول سوره‏ هاى«حمد» و«انّا فتحنا» را و در ركعت دوم سوره«حمد» و هر سوره دیگرى را كه بخواهد بخواند، تا حق تعالى در آن سال بدیها را از او دور سازد، و تا سال آینده در پناه خدا باشد. چهارم پس از طلوع فجر این دعا را بخواند: اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا صِیَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِی یُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِیَةٍ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ .

همچنین دعاى چهل ‏وچهارم صحیفه كامله را بخواند.