قلم و انگشت کمال‌الدین بهزاد شکست/ بازهم تخریب مجسمه‌های پایتخت

به گزارش خبرنگار مهر، افزایش آثار هنری و به خصوص مجسمه های شهری در سطح پایتخت، پدیده وندالیسم و تخریب آثار هنری را نیز به دنبال داشته است. شهر تهران بیش از 700 اثر حجمی دارد که هر از چند گاهی خبر تخریب و آسیب دیدن و یا دزیده شدن یکی از این آثار به گوش می رسد.

چندی پیش بود که خبر تخریب مجسمه «مرد شمشال نواز» مقابل فرهنگسرای نیاوران از سوی خبرگزاری مهر منتشر شد. این مجسمه که به «قاله مره» از نوازندگان معروف شمشال نواز اختصاص دارد، توسط عده ای ناشناس مورد تخریب قرار گرفت؛ شمشالش شکسته و بخشی از انگشتان او نیز تخریب شد.

سال گذشته نیز مجسمه دیگری از یک هنرمند جوان تخریب شد که این مجسمه در بزرگراه شیخ فضل الله نوری نصب شده بود و مردی را نشان می داد که تیر چراغ برق را در بغل داشت و امروز از این اثر تنها پاهایش باقی مانده است.

به تازگی نیز مشاهده کردیم که مجسمه کمال الدین بهزاد که در گذر فرهنگ و هنر در خیابان برادران مظفر مقابل موسسه صبا وابسته به فرهنگستان هنر نصب شده بود، از ناحیه قلم نی و بخشی از انگشتان دچار شکستگی شد.

همه این اتفاقات را اضافه کنید به ماجرای ناپدید شدن 12 مجسمه برنزی شهر تهران که هنوز خاطره تلخ آن از اذهان مردم پایتخت پاک نشده است.

مجسمه هایی چند تنی که در اواخر سال 89، با استفاده از جرثقیل و به طور ناگهانی یک به یک ناپدید شدند و بعد از گذشت سه سال و چند ماه از آن روزها، علیرغم وعده های پلیس و مسئولان، هنوز هیچ خبری از سارقان احتمالی این آثار نیست و کسی نمی داند چگونه این مجسمه های چند تنی در عرض چند هفته از تهران ناپدید شد.  

علیرضا فاضلی سرپرست اداره حجم سازمان زیباسازی شهر تهران در گفتگوی امروز خود با خبرنگار مهر درباره تخریب این آثار گفت: ما چاره ای نداریم،یا باید آثار هنری را از جنس مقاوم مثل برنز بسازیم که احتمال دزدیده شدن آن وجود دارد مثل همه چیزهای دیگری که ارزش فروش دارد مثل درهای چدنی، سیم های برق و برنز، یا آن که باید این آثار را از جنس فایبرگلاس بسازیم که به لحاظ مادی ارزش فروش ندارند اما این آثار هم با پدیده وندالیسم مواجه می شود و با تخریب این آثار نیز به گونه دیگری روبرو هستیم.

وی افزود: وندالیسم و تخریب آثار هنری یا باجه تلفن، صندلی اتوبوس ها و ... هیچ چاره ای به جز فرهنگسازی ندارد.

او وظیفه سازمان زیباسازی را ساخت آثار هنری و نصب آنها در سطح شهر دانست و گفت: این سازمان در شرایطی که اثری دچار فرسودگی شود و یا در طول زمان آسیب هایی به آن وارد شود، آن را مرمت می کند و سعی دارد که از آثار هنری خود حفاظت کند تا ماندگار بمانند اما اگر با وندالیسم مواجه شویم دیگر آسیب جزئی نیست بلکه تخریب اثر هنری است و چاره ای نداریم مگر آن که با فرهنگسازی مانع گسترش آن شویم.

این مقام مسئول در اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران تأکید دارد که وقتی با تخریب یک اثر هنری مواجه می شویم، یا باید آن را دوباره بسازیم که هزینه کامل ساخت این مجسمه را باید متحمل شویم و یا آن که به جای آن اثر دیگری را ساخته و نصب کنیم که این تصمیم گیری با نظر شورای هنری سازمان خواهد بود.

فاضلی درباره اثر تخریب شده فواد نیک زاد که در آن مردی تیر چراغ برقی را در آغوش گرفته است، بیان کرد: تخریب این اثر مربوط به سال گذشته است اما با توضیحاتی که دادم هر تصمیمی که درباره این اثر در شورای هنری گرفته شود، اجرایی خواهد شد.

او همچنین تأکید کرد که اگر آثار تخریب شده متعلق به هنرمند برجسته ای باشد و یا آن اثر ویژگی بسیار منحصر به فردی داشته باشد، طبق نظر شورای هنری، سازمان برای ساخت و نصب دوباره آن اقدام خواهد کرد اما این اثر متعلق به فواد نیک زاد مربوط به آثار طرح استقبال از بهار است که عمده این آثار به صورت موقت نصب می شوند اما این اثر که بسیار زیبا و ارزشمند هم بوده است، بنا به هر دلیلی از سوی برخی دچار تخریب کامل شده است و برای ساخت دوباره آن باید هزینه کنیم  و یا آن که اثر دیگری را جایگزین آن کنیم که این موضوع بستگی به نظر شورای هنری سازمان دارد.

فاضلی همچنین تصریح کرد: در صورت تخریب شدن آثار هنری، سازمان زیباسازی تعهدی نسبت به هنرمند ندارد که آن اثر را حتماً دوباره به او سفارش دهد اما سعی ما این است که از آثار هنری سطح شهر حفاظت کنیم و در صورت آسیب دیدن آن ها را مرمت و بازسازی کنیم، بنابراین اگر نظر شورای هنری این باشد که این اثر فواد نیک زاد دوباره ساخته شود، قطعا این اتفاق خواهد افتاد.

سرپرست اداره حجم سازمان زیباسازی شهر تهران درباره آسیب دیدن مجسمه مرد شمشال نواز که مقابل فرهنگسرای نیاوران نصب شده بود، توضیح داد: این اثر را قرار است سازنده آن چنگیز اقبالی در ایام تعطیلات مدارس مرمت کند.

وی افزود: آقای اقبالی معلم هستند و باید تا زمان پایان امتحانات دانش آموزان برای مرمت این اثر صبر کنیم.

فاضلی درباره آسیب دیدن مجسمه کمال الدین بهزاد که مقابل فرهنگستان هنر در خیابان برادران مظفر نصب شده است نیز توضیح داد: به هر حال با پدیده وندالیسم حتی در گذر فرهنگ و هنر نیز مواجه می شویم، به هر حال باید با فرهنگسازی مانع تخریب آثار هنری شویم چرا که با وجود 700 اثر حجمی در سطح شهر تهران نمی توانیم برای تک تک آن ها نگهبان بگذاریم.

گزارش از فاطمه حامدی خواه