تولد دوباره در کمپ‌های ترک اعتیاد/ آرزوهای مادرانه‌ای که از مسیر ترک اعتیاد می گذرد

به گزارش خبرنگار مهر، نگاهم به پوست تیره و نگاه ثابتش روی دیوار خیره می ماند. دستانش رعشه خفیفی دارند و زیر لب با خودش زمزمه می کند صدایش نا مفهوم است. بوی دود سیگار تهوع آوری از اتاق جدایم می کند تا برای تنفس هوای تازه و بی منت خداوند به سوی فضای باز پر بگیرم.

کمپینگ ترک اعتیاد، جایی بود که با سروش آشنا شدیم. سال ها شیشه مصرف کرده بود و حالا برای ترک اعتیادش آمده بود شاید یک بار دیگر مزه تنفسی عمیق از هوای پاک و تازه شهر را تجربه کند بدون دغدغه تخیلات و موهوماتی که هر لحظه او را در منجلابی فرو می برد که راه فراری از آن ها نیست.

متولد 70 است و بیشتر از پنج سال مصرف کننده شیشه و متادون بوده. متوهم است و غیر از سال تولد و اعضای خانواده اش، واقعیت دیگری به زبان نمی آورد، حتی تعداد روزهایی که در کمپ است به خاطر ندارد. مسئول کمپ می گوید عصر روز گذشته پذیرش شده ولی خودش معتقد است بیست روز است که در کمپ در حال ترک اعتیاد است.

جوان دیگری در کمپ دیگری هست که بدخواهی دوستان و نجات برادر کوچکش از اعتیاد را بهانه معتاد شدن خود می کند. همسر و فرزند پنج ساله اش نمی دانم کجای این شهر روزگار می گذرانند اما خوب می دانم اگر می خواست تنها به زندگی و آینده همسر و کودکش فکر کند امروز در اتاق فیزیکی ها در حال گذراندن سم زدایی نبود شاید این ساعت روز کنار خانواده اش در یکی از پارک های شهر قدم می زد و با دختر کوچکش بازی می کرد.

یکی دیگر از جوانان حاضر در کمپ از تجربیات تلخ زندگیش می گوید، مشکلاتش با خواهران ناتنی، پدر همیشه عصبانی، مادر همیشه نگران، تبعیض های بین فرزندی و ... را دلیل اعتیادش می داند و مطمئن است خواهران ناتنی اش او را لو داده اند تا امروز با این وضع نابسامان در کمپ روزگار بگذراند.

مادر و دختری که در تنها کمپ ترک اعتیاد استان سمنان که در شاهرود واقع شده برای ترک آمده اند با دیدن ما از جمع فاصله می گیرند و دور می شوند.

نگاهی که برای دیدن امیر دو ساله اش پر می کشید

مدیر کمپ ترک اعتیاد بانوان شاهرود می گوید امروز خبر دادند که پسر دو ساله بدری به بهزیستی منتقل شده، به سراغ بدری می روم و از امیر کوچکش می پرسم. بغض می کند و می گوید تا دیروز پیش خواهرم زندگی می کرد ولی امروز او را به بهزیستی منتقل کردند.

می گوید 24 ساله است و بیشتر از پنج سال مصرف کننده شیشه و متادون بوده است. نگاهش را می دزد تا به نگاهم در نیامیزد و می گوید 17 ساله بودم که با یک مصرف کننده ازدواج کردم و از آنجا بود که خودم هم تبدیل به یک مصرف کننده شدم، بعد از جدایی هم به مصرف ادامه دادم چون در خانه پدری هم بساط شیشه و متادون به راه بود و هیچ چیز مانعم برای استعمال مواد نمی شد.

ساده بگویم نگاهش برای دیدن فرزندش پر می کشید ولی دیدن امیر دوساله او وابسته به ترک و پاک ماندن اوست، اگر بتواند به ندای شیطانی درونش که او را به مصرف فرا می خواند پاسخ رد دهد در این مبارزه پیروز خواهد شد.

مادرش می گوید سال های بیشتری نسبت به دخترش مواد مصرف کرده و مرحله دوم ترک اوست و امروز مرخص می شود. خوشحال است و می خواهد هر چه سریعتر از کمپ برود و کاری دست و پا کند و دختر و نوه اش را زیر بال پر خود بگیرد.

نگاهم به دختر دانشجوی 22 ساله ای می افتد که روزی در همین کمپ ترک کرده و هر از گاهی سری می زند و کمکی می کند. نمی توانم از نگاهش بخوانم از موقعیتی که بدست آورده چقدر رضایت دارد یا حتی فکری برای بازگشت به گذشته شوم خود دارد یا نه ولی یک آرزو ما را از این کمپ ها آدم ها جدا می کند، خدایی که همین نزدیکی است، روزی که دور نیست ریشه این بلای خانمان سوز را بزند و نگذارد جوانان و آینده سازان این مرز و بوم اینگونه در دام افیون و توهم و فساد جان دهند.

قبل از ورود به کمپ بارها اقدام به ترک کردم ولی همگی ناموفق بود

با موسوی که یک رهجوی ترک کرده است و هم اکنون در یکی از همین کمپ ها به کسانی که راه اشتباه گذشته او را رفته اند کمک می کند سر صحبت را باز می کنم.

وی می گوید معمولا معتادان به شیشه را سه تا شش ماه در کمپ نگهداری می کنیم و در ابتدا به مدت تقریبی یک هفته در اتاق فیزیکی که برای سم زدایی از بدن رهجویان است اقامت می کنند و بعد از آن کم کم به جمع منتقل می شوند.

این بازگشته از اعتیاد با اشاره به این که متادون بعد از 12 روز اثرات خود را در رهجویان به نمایش می گذارد افزود: راهکارهای درست زندگی کردن یکی از مسائل بسیار مهمی است که در کمپ ها به رهجویان آموزش داده می شود.

وی با یادآوری این نکته که قبل از وارد شدن به کمپ بارها اقدام به ترک کرده ولی تمامی آن ها ناپایدار بودند خاطرنشان کرد: بعد از حضور در کمپ و استفاده از آموزش های مهارت های زندگی توانستم چهار سال پاک زندگی کنم.

موسوی با اشاره به این که بسته به این که هر معتاد از مخدر، محرک، مرفین، آمفتامین یا اسید استفاده می کند طول دوره درمان او متفاوت تر خواهد بود تصریح کرد: کلاس ها گفتار درمانی، رهایی از اعتیاد، تخلیه شدن، دیدن، فهمیدن و ... کمک شایان ذکری به معتادان برای بازگشت مجدد به اجتماع می کند.

عدم توجه خانواده به نیازهای روحی فرزندان عامل پناه بردن جوانان به لذت جویی های موهوم

کارشناس مواد مخدر نیروی انتظامی شهرستان شاهرود نیز در گفتگو با مهر بی توجهی خانواده ها، عدم در نظر گرفتن نیازهای روحی و روانی فرزندان، مشغله بیش از اندازه والدین، تبعیض بین فرزندان، نگاه چشم و هم چشمانه به موقعیت تحصیلی و زندگی فرزندان خود با دیگران و ... را از جمله مهمترین عوامل ایجاد شکاف در خانواده های امروز جامعه دانست و عنوان کرد: هیچ کس فکر نمی کند دچار اشتباه شود یا برای لذت جویی به سراغ مواد برود.

ستوان یکم حسین صباغان با اشاره به این که معتاد هرگز اعتیاد خود را قبول ندارد اذعان داشت: معتاد وارد هر مرحله ای از اعتیاد که می شود به جلو نگاه می کند و می بینید هنوز مرحله بالاتری هست و آن مرحله را اعتیاد نام گذاری می کند.

وی با تاکید بر این که باید قبل از درگیر شدن هر خانواده با اعتیاد آموزش های لازم در این زمینه به خانواده ها داده شود ابراز داشت: هیچ تضمینی برای اثر گذاری فعالیت کمپ های ترک اعتیاد وجود ندارد مگر خانواده ها بعد از بازگشت رهجوی ترک اعتیاد کرده به دامان خانواده او را رها نکنند و تکیه گاه محکمی برایش به شمار روند.

رفیق ناباب موجود عجیب از فضا آمده ای نیست

کارشناس مواد مخدر نیروی انتظامی شاهرود با بیان این مطلب که رفیق ناباب موجود عجیب از فضا آمده ای نیست که فرزندان ما را اغفال کند اظهار داشت: این افراد همسایه، دوست، فامیل و خانواده رهجویان هستند.

صباغان تربیت کودکان در خانواده در سنین مختلف را یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از اعتیاد دانست و گفت: متاسفانه خانواده ها و ارگان های فرهنگ ساز نتوانستند در این زمینه گام های مناسبی برداشته و آموزش های لازم را برای زوج های جوان، خانواده هایی که می خواهند فرزند دار شوند، فرزنددار هایی که در تربیت کودکانشان مانده اند و ... بدهند.

وی با یادآوری این نکته که عوارض زن سالاری و عدم محرم بودن فرزندان با والدین در خانواده از دیگر عوامل شکل گیری اعتیاد در نوجوانان و جوانان است افزود: متاسفانه سعی کردیم مسائلی را از اجتماع مخفی کنیم در حالی که وقتی شما می دانی روی شیشه ای نوشته "سم گیاهی دور از دسترس اطفال نگهداری شود"، آن را در نقطه ای غیرقابل دسترس برای فرزند خود قرار می دهید چون علم دارید این سم جان فرزندتان را به خطر می اندازد ولی متاسفانه امروز خانواده های این چنین دانشی در برخورد با مواد مخدر را ندارند.

شکاف طبقاتی و عدم فرهنگ سازی و آموزش مناسب دلایل مهم اعتیاد

کارشناس مواد مخدر نیروی انتظامی با اشاره به این که نیروی انتظامی به عنوان نیروی قهری و بازدارنده آخرین دستگاه عمل کننده در برخورد با اعتیاد است خاطر نشان کرد: باید فرهنگ سازی از طریق آموزش و پرورش، دانشگاه ها، رسانه ها، سازمان تبلیغات، اداره ارشاد و سایر ارگان ها و نهادهایی که کار فرهنگی می کنند انجام شود.

صباغان شکاف طبقاتی را از دیگر عوامل شکل گیری انحرافات اجتماعی از جمله اعتیاد دانست و تصریح کرد: متاسفانه خانواده ها مسئولیت تربیت فرزندان خود را به عهده اجتماع گذاشتند، مدرسه محیط آموزشی است که تنها یک مربی تربیتی دارد و نمی تواند فرزندان ما را شایسته تربیت کند بلکه اصل تربیت باید در خانواده شکل بگیرد.

اعتیاد درمان واقعی ندارد

کارشناس درمان اعتیاد اداره بهزیستی شهرستان شاهرود نیز با اشاره به این که هر معتاد بسته به میزان مصرف، دامنه زمانی استعمال ماده مخدر، آثار مخرب و نوع موادی که مصرف می کند باید دوره ترک خاصی را پشت سر بگذارد عنوان کرد: دوره سم زدایی یک هفته است اگر رهجو مرفینی باشد درد فیزیکی خواهد داشت ولی اگر مصرف کننده شیشه و متادون باشد درد فیزیکی ندارد و توهمات او را آزار می دهند.

بهرام نعمتی با تاکید بر اینکه رهجویان کمپ های ترک اعتیاد درمان واقعی نمی شوند اذعان داشت: این افراد باید تا آخر عمر یک خود کنترلی دائمی درونی داشته باشند تا از بازگشت مجدد آن ها به سمت مواد جلوگیری شود.

وی بیکاری، نداشتن تفریح مناسب، نشستن در قهوه خانه های زیر زمینی، بی توجهی والدین و ... را از عوامل مهم شیوع اعتیاد در میان جوانان و نوجوانان دانست و ادامه داد: هر فردی بیکار باشد افکار اشتباه به سراغ او آمده و موجب عملکرد اشتباهش خواهند شد.

کارشناس درمان اعتیاد اداره بهزیستی شهرستان شاهرود این جمله که مواد مخدر طبیعی برخلاف صنعتی ها مضرات کمتری دارند را رد کرد و اظهار داشت: تریاک هم مواد شیمیایی خطرناکی دارد، قلیان چه میوه ای چه ساده هیچ فرقی در ایجاد مسمومیت با نیکوتین ندارند.

نعمتی با اشاره به این که این مواد سم دارند و به دلیل دز کم مصرف، با کاهش فشار خون و ایجاد سرگیجه احساس نئشگی را در مصرف کننده ایجاد می کنند ابراز داشت: این حالت ها به دلیل مسمومیت است و می توان با منوکسید کربن هم آنها را به مصرف کننده مواد مخدر القا کرد.

وی با یادآوری این مطلب که هفت کمپ ترک اعتیاد دارای مجوز در شاهرود مشغول فعالیت هستند که شش کمپ مخصوص آقایان و یک کمپ به خانم ها اختصاص دارد گفت: کمپ خانم ها تنها کمپ از این دست ویژه بانوان در استان سمنان است و در ماه بین پنج تا هفت نفر پذیرش دارد.

این کارشناس درمان اعتیاد میزان پذیرش کمپ های آقایان را بین 20 تا 30 نفر در ماه دانست و افزود: برای ورود هر فرد کم بضاعت به کمپ یاری برگ در نظر گرفته شده و برنامه های پاک سازی بعد از اتمام دوره ترک اعتیاد رهجویان ادامه خواهد داشت.

معرفی رهجویان برای دریافت گواهی فنی حرفه ای و وام اشتغال راهکاری برای عدم بازگشت به سمت مواد

نعمتی معرفی رهجویان پاک شده به فنی حرفه ای برای دریافت گواهی و وام های اشتغال زایی را از قدم های مثبت بهزیستی برای اشتغال این قشر معرفی و خاطرنشان کرد: در MMT ها خانواده ها هم آموزش های لازم برای بازگشت رهجویان به دامن خانواده را می ببینند.

وی آموزش مهارت های زندگی از دوران پیش دبستان تا دانشگاه را زمینه ساز فرهنگی پیراسته از انحراف خواند و تصریح کرد: مهارت حل مسئله، مهارت نه گفتن، تفکر خلاق، مدیریت استرس و مهارتهای ارتباطی (چگونه و با چه کسی ارتباط برقرار کنیم) و ... جزو مهمترین مهارت های زندگی هستند که باید بیشتر مورد توجه نهادهای آموزشی قرار بگیرند.

کارشناس درمان اعتیاد اداره بهزیستی شهرستان شاهرود با یادآوری این مطلب که عامل ارجاع یکی از دلایل آشکار شدن اعتیاد خانم ها در جامعه است عنوان کرد: این اعتیاد قبلا هم وجود داشته که به خاطر قبح موضوع در مورد بانوان یا عدم حضور اجتماعی و ترس از مطرح شدن آن درباره آن نه اطلاع رسانی می شده نه اقدام مفید و موثری از سوی خانواده ها برای ترک صورت می گرفته است.

نعمتی ورود خانم ها به اجتماع و پذیرش عواقب این حضور را از دلایل بالا رفتن آمار اعتیاد در میان این قشر دانست و اذعان داشت: سطح فرهنگی مردم به گونه ای تغییر پیدا کرده که امروز سیگار کشیدن یک دختر جوان بیشتر یک کار طبیعی و معمولی است تا یک کار نامناسب و دور از شان.

وی به فرهنگ سازی نهادهای فرهنگ ساز در این زمینه تاکید کرد و ابراز داشت: هر چه سطح فرهنگ مردمی در این مورد بالاتر باشد میزان معضلات اجتماعی این مورد بسیار کمرنگ تر خواهد بود.

جای خالی خیرینی که به قربانیان اعتیاد یاری رسانند

اما در پایان چیزی که ذهن را به شدت به خود مشغول می سازد عدم وجود خیرانی برای کمک به ترک اعتیاد و بازگشت جوانان پاک به جامعه است. نگاه دقیق به جامعه نشان می دهد ما برای هر امر نیکی خیر داریم، خیر مدرسه ساز، خیرین مسجدساز، کتابخانه ساز و ... اما خیرین ترک اعتیاد هیچ جا به چشم نخورده است و اگر از زبان کسی بشنویم که پولی را برای کمک به ترک اعتیاد جوانی خرج کرده بانگاه حقارت به او نگاه می شود و شنیدم که کسی می گفت این همه کار خیر چرا پولت را هدر دادی؟

اسم اعتیاد اگر چه زشت و شنیع است اما معتادی که خودش برای ترک اعتیاد اولین قدم را برداشته یعنی ارزش صرف وقت و هزینه را دارد شاید بازگشت او به زندگی، بتواند خانواده ای را از متلاشی شدن و فرزندی را از به خطا رفتن و زنی را از بی سرپرستی نجات دهد.

خیر بودن برای ترک اعتیاد تنها به هزینه مالی کردن نیست، اعطای کتاب به کمپینگ های ترک اعتیاد، وسایل بازی و سرگرمی های مناسب و ... هم  می تواند به گرفتن گوشه ای از کار کمک کرده و همان نقش تاثیر گذاری که برای بازگشت معتاد به صحنه کار و فعالیت اجتماعی هدف همه تلاشگران این عرصه است را تامین کند.

...................................
گزارش از الهام صادقی