داعش "قرائتی" از اسلام نیست "ضد" اسلام است/روشنگری وظیفه متفکران و علمای اسلام

در پی تحولات اخیر در عراق و تصرف بخش هایی از این کشور توسط گروه تروریستی موسوم به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و ارتکاب انواع و اقسام جنایات توسط این گروه در عراق و سوریه به نام اسلام، خبرنگار خبرگزاری مهر گفتگویی با پروفسور چارلز تالیافرو یکی از برجسته ترین فیلسوفان معاصر انجام داده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا جرایم ارتکابی این گروه که به نام اسلام صورت می گیرد با روح واقعی آموزه های اسلام سازگار است، گفت: بر اساس گزارش ها و خبرهای رسیده درباره جنایت ها و خشونت های داعش، برای اکثر متفکران اسلامی و غیر اسلامی در گوشه و کنار جهان یقین می شود که این گروه به دنبال حقیقت مد نظر اسلام نیست.

وی در ادامه افزود: برای همه ما و حتی سرکرده القاعده" ایمن الظواهری" هم مشهود است که برخوردهای خشن این گروه با زندگی بشر و بی ارزشی جان انسان در دیدگاه آنها با آموزه های اسلام در تضاد است.

تالیافرو تصریح کرد: دلایلی که نشان می دهند داعش دنباله روی واقعی اسلام نیست کاملا مشهود است آنها را هم می توان در رفتارها و مقررات آنها در جنگ دید که در تضاد کامل با اسلام است و هم می توان در کنار گذاشتن سنت های تاریخی اسلام که گوشه هایی از آنها را می توان در دوران صفویه و عثمانی دید مشاهده کرد.

به گفته این فیلسوف آمریکایی، شاید برخی معتقد باشند که موفقیت این گروه در برخی مناطق و حمایت عده ای از مردم از آنها در برخی مناطق بیانگر این است که این گروه اسلام گرا است و علت پذیرش آنها هم همین اسلامگرا بودن آنها است. اما من معتقد هستم که این حرف غلط و اشتباه است و علت موفقیت آنها (البته اگر بتوانیم آن را موفقیت بنامیم) به چند دلیل است.

وی در تشریح دلایل مد نظر خود گفت: این گروه توانسته است برخی از افسران نخبه بعثی سنی  و دیگران را که به خاطر کنار گذاشته شدن آنها از قدرت بعد از سرنگونی صدام بر انتقام متمرکز بوده اند، دور هم جمع کند.

استاد پیشین دانشگاه آکسفورد تصریح کرد: از اقدامات شنیع داعش می توان به برنامه ریزی برای خشونت سیستماتیک برای قتل های هدفمند و اعدام های مخالفان نام برد.

وی در تشریح یکی دیگر از دلایل پیشروی گروه تروریستی داعش در برخی مناطق گفت: از همه مهمتر اینکه این گروه در کشورهایی مثل عراق و سوریه قوت گرفته است و اینها، کشورهایی هستند که اخیرا بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی توسط قدرت های استعمارگر ایجاد شده اند و زرق و برق داده شده اند و به همین خاطر بعد از اینکه این کشورها توسط استعمار فرانسه و انگلیس ایجاد شدند فاقد موسسات و سازمان های نهادینه شده با ثباتی بودند که بتوانند خارج از سلطه قدرت اشخاص و قبایل خاص کار کنند.

فیلسوف برجسته دین در ادامه تصریح کرد: وقتی کشوری جدید تاسیس می شود حال چه جمهوری دینی باشد و چه ترکیبی از جمهوری و پادشاهی باشد، همواره گروهی از مردم هستند که فکر می کنند کنار گذاشته شده اند و اینجا است که برخی گروه های رادیکال و تندرو با دادن وعده هایی آنها را جذب می کنند. هرچند تا کنون در نهایت هیچ گروه رادیکالی نتوانسته است به وعده هایش عمل کند. تا به حال هیچ گروه رادیکالی در کشورهای عربی نتوانسته است نهادهای اقتصادی، سیاسی، ملی و فرهنگی قوی و با ثباتی ایجاد کند. بعضی از این گروه ها مثل اخوان المسلمین مصر فقط توانسته اند نهادهای محلی مثل مدارس و بیمارستان ایجاد کنند. اگر آنها می توانستند این موسسات را در سطحی ملی حفظ کنند و اجازه تضارب آراء و اختلاف نظر را بدهند، می توانستند در تاسیس نهادهای ملی باثبات موفق باشند. اما تا به حال این هدف فقط یک سراب بوده است.

استاد پیشین دانشگاه کلمبیا همچنین در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مسئولیت اندیشمندان و علما برای اینکه به مردم تفهیم کنند که این گروه افراطی نسبتی با اسلام واقعی ندارد چیست، گفت: بله حق با شما است وقتی تصاویر این خشونت ها در رسانه هایی که سعی می کنند ریشه این درگیری ها را تاریخی معرفی کنند بدون تفاسیر زیاد و مناسبی پخش می شوند، برای علما و اندیشمندان اسلام به طور خاص و برای عالمان به طور عام ضروری است که در این زمینه به روشنگری بپردازند.  

وی در ادامه افزود:  هرچند برای عالمانی که در کشورهای خاورمیانه زندگی می کنند کار سختی است تا بتوانند داعش را رد کنند، زیرا حامیان این گروه های افراطی آنها را به کار کردن در راستای منافع برخی کشورهای خاص متهم خواهند کرد. البته این به این معنی نیست که رد این گروه ها توسط یک عالم و اندیشمند واقعی که به وظیفه اش عمل می کند اهمیتی ندارد.

تالیافرو تصریح کرد: علمایی که در بخش آموزش و پرورش این جوامع فعال هستند موظف هستند که آموخته های خود را عملی و اجرایی کنند و حوادث اخیر را در تصویری بزرگتر در قالب تاریخی تشریح کنند. به نظر من وقتی آژانس های خبری در تلاشند تا حوادث خاورمیانه را برای مردم تشریح کنند باید کمک کنند تا مردم یک نگاه عمیق دراز مدت تاریخی پیدا کنند و بدانند که چرا در 100 سال اخیر در کشورهای اسلامی منطقه درگیری ها و خشونت ها بسیار بیشتر از 500 سال گذشته بوده است.

چارلز تالیافرو استاد دانشگاههای آکسفورد، کلمبیا، پرینستون، کلمبیا و نتردام آمریکا بوده است. تالیافرو در حال حاضر استاد فلسفه کالج سنت اولاف در مینه‌سوتای آمریکاست.  راهنمای آکسفورد درباره الهیات، راهنمایی مقدماتی بر زیبایی شناسی، تصویر در ذهن، فرهنگ فلسفه دین، تاریخ مختصر روح، راهنمای راتلج درباره خداشناسی و راهنمای مقدماتی فلسفه دین از جمله آثار وی به شمار می‌روند. او از فیلسوفان برجسته معاصر به شمار می‌رود که در این حوزه صاحب آثار ارزشمندی است. وی دانش آموخته دانشگاه براون و هاروارد است. وی عضو انجمن فیلسوفان آمریکاست.

-------------------

گفتگو از پیمان یزدانی