مهد تمدن غرب کشور در دل خاک مدفون مانده است/ مهمترین جاذبه گردشگری نهاوند درحال نابودی

به گزارش خبرنگار مهر، 19 کیلومتر که از جنوب غربی نهاوند خارج می شوی؛ بعد از گذشت 20 دقیقه به منطقه ای می رسی که اسمش در تاریخ ایران و جهان جزو اولین نمادهای تاریخ و فرهنگ و طبیعت است: گیان، تپه گیان، سراب گیان و شهر گیان.

تپه گیان در دو کیلومتری سراب گیان و چسبیده به روستای دیروز و شهر امروز گیان واقع شده است، تپه ای پر از رمز و راز و هیاهوی تاریخی، تپه ای که خود به تنهایی بخش اعظمی از تاریخ و تمدن انسان را در ایران به دوش می کشد و گرچه امروز از بی توجهی و عدم توجه در حال نابودی است اما چندین هزار سال است که همچنان با خرابه هایش ایستاده است تا از تاریخ و تمدن و آبرو و جایگاهش دفاع کند حتی اگر تنها شاهدش سکوت و تاریکی شب و سرما و گرمای طبیعت باشد.

تپه گیان خوب می داند باید بماند چون تاریخ ایران به آن وابسته است و باید زنده بماند حتی اگر به نفس نفس اقتاده باشد چون سند زنده کهن ترین تمدن بشریت در غرب کشور است.

باید برای گفتن از تاریخ و اهمیت و جایگاه این تپه تاریخی که می تواند یکی از مهمترین نقاط جاذبه های گردشگری و توریستی  کشور، غرب کشور و استان همدان باشد با تاریخ شناسان سخن گفت، زینب قاسمی دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان با مهر هم کلام می شود.

وی می گوید: تپه گیان در حاشیه شمالی شهر گیان واقع شده است و این تپه از محوطه های بسیار باارزش غرب کشور است که در سالهای 1931و  1932 کاوش های باستان شناسی دامنه داری در آن توسط هئیت اعزامی از موزه لوور فرانسه به سرپرستی جرج کنتو و رومن گریشمن در آن انجام شد و باعث شد تپه گیان پس از مدت ها دوباره کانون توجه مورخان، تاریخ شناسان و باستان شناسان جهان قرار بگیرد.

ساخت و سازها و اقدامات توسعه شهری تا دامنه تپه گیان کشیده است

قاسمی عدم توجه و روند کم اهمیتی مسئولان به کهن ترین و با ارزش ترین اثر تاریخی نهاوند را تا آنجا می داند که ساخت و سازها و اقدامات توسعه شهری تا دامنه تپه گیان کشیده و ادامه داشته به نحوی که موجودیت و برپا ماندن باقیمانده این تپه باارزش را درمعرض خطر قرار داده است.

وی گفت: این موضوع و عدم توجه و کم اهمیتی به تپه گیان نهاوند باعث می شود سازمان میراث فرهنگی در سال 1383 به منظور ممانعت از دخل و تصرف و اقدامات تهدیدکننده عملیات تعیین اجرای حریم و حدود تپه را انجام دهد اما در این سال موفق به انجام این مهم نمی شود.

دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: اما در سال 1390 مجددا اداره کل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان همدان موضوع تعیین حریم و گمانه زنی تپه تاریخی گیان نهاوند را در دستور کار قرار می دهد که در نتیجه این تعیین حریم آثاری از دل خاک به دست می آید که دستیابی به سفال های بی شماری که هر یک جایگاه هنری و تاریخی با ارزشی دارند و حرفای بیشماری برای گفتن دارند حاصل این گمانه زنی و تحریم حریم تپه گیان بود.

تپه گیان با این همه ارزش و قدمت و تاریخی که دارد این روزها زخم خورده و نالان است و تنهای تنها مانده است و چه بی تفاوت مسافران و گردشگران و توریست ها از کنارش می گذرند تا به سرابی برسند که نام و آوازه اش را مدیون تپه گیان می داند.

مهرداد ملک زاده باستان شناس و سرپرست تیم گمانه زنی و تعیین حریم تپه گیان در سال 1390نیز در بازدیدی از این تپه گفت: گیان نهاوند در کنار(سیلک کاشان و حصار دامغان) از نخستین نامهای است که هر دانشجوی باستان شناسی می شناسد.

وی گفت: تپه گیان جایگاه باستانی پر اهمیتی در غرب کشور دارد که بخش بزرگی از دانسته های باستان شناسی غرب ایران بر آن استوار است و با وجود کهنگی نگرش و روش کاوشگران نخستین آن (کنتنو و گیرشمن) هنوز نمی توان یکسره از آن دل کند.

ملک زاده ادامه داد: با توجه به کشف یک سازه خشتی در تپه گیان نهاوند که حدود هفتاد سال قبل توسط تیم کاوش گران فرانسوی به دست آمد و پس از تکمیل مطالعه گزارشات موجود درباره مشخصات ارایه شده درباره سبک معماری این سازه متوجه شدیم معماری این سازه، خبر از کشف یک کاخ به سبک آشوری  در تپه گیان می دهد.

تخریب های ایجاد شده در تپه گیان نهاوند شدت گرفته است

وی با ابراز تاسف از شدت تخریب های ایجاد شده در تپه گیان نهاوند تاکید کرد: تمام فعالیت های صورت گرفته در کاوش و گمانه زنی حریم تپه گیان تنها در 10 درصد باقی مانده از این تپه انجام شده است.

باستان شناس و  سرپرست تیم گمانه زنی و تعیین حریم تپه گیان در مورد ویژگی های سازه خشتی کشف شده در تپه گیان نهاوند  گفت: بافت معماری تازه ای که سال 1390 در گیان به دست آمده، از نظر چیدمان خشت ها و الگوهای معماری شبیه به معماری خشتی رایج در عصر آهن 3 (900 سال قبل از میلاد تا 600 سال قبل از میلاد) است که نمونه هایی از آن در نوشیجان تپه و گودین تپه بازشناسی شده است.

مهرداد ملک زاده در پایان گفت: حفاری گیان برای مدت پنج  فصل یا یک دوره پنج ساله طراحی شده که تاکنون دو فصل از آن را پشت سر گذاشته ایم و تاکنون علاوه بر سازه خشتی یاد شده، موفق به کشف سفالینه هایی شدیم که از نظر سبک مشابه ظروف سفالی آشوری است و این یافته ها اندکی ما را به پیش فرض هایمان در مورد شناخت عصر آهن سه در گیان نزدیک تر کرده است.

با فرماندار نهاوند نیز همراه می شویم تا نظر او را در مورد احیا و تبدیل تپه گیان به یکی از مراکز مهم گردشگری غرب کشور و استان همدان و شهرستان نهاوند جویا شویم.

امامعلی عبدالملکی گفت: يافته‌هاي باستان شناختي و منابع مكتوب و موجود تاريخي حاكي از كهن سالي اين خطه از سرزمين ايران و جلوه‌اي ماندگار از تاريخ پرفراز و نشيب نهاوند است.

عبدالملکی افزود: بدون شك انجام اكتشافات باستان‌شناسي و مطالعات بيشتر در زمينه قدمت و تحولات تاريخي نهاوند و تپه گیان زواياي تاريك تاريخ تمدن آن را بيش از پيش روشن خواهد ساخت و فراهم کردن و مهیا نمودن زیر ساخت های لازم برای  تبدیل تپه گیان نهاوند به یک مرکز مهم گردشگری  می تواند شرايط لازم براي جذب جهانگرد و توسعه صنعت جهانگردي در اشكال مختلف را در شهرستان نهاوند فراهم کند.

وی گفت: در محوطه ها و آثار باستانی بجز کالبد فیزیکی اثر که منحصر به فرد و شاخص است مهم ترین چیزی که در آثار باستانی اهمیت دارد، روح اثر و میراث معنوی است که درون این محوطه ها وجود دارد و باید به آنها پرداخته شود و بسیار تعیین کننده و تاثیرگذار است.

فرماندار نهاوند عنوان کرد: منطقه ای همانند تپه گیان  که از سال 1931 در آن کاوش آغاز شده و یکی از کهن ترین خاستگاه های تمدنی در غرب کشور به حساب می آید سالها رها می شود و بهره برداری لازم از آن صورت نمی گیرد یا برنامه کامل و مستمری برای تبدیل آن به نفطه گردشگری و جذب توریسم انجام نمی شود.

اگر آثار تاریخی تخریب شود آبروی ما تخریب شده است

امامعلی عبدالملکی اظهار داشت: اگر آثار تاریخی تخریب شود آبروی ما تخریب شده و دیگر چیزی از شخصیت و فرهنگ گذشته ما به جا نمی ماند زیرا ما محتاج گذشتگان و اجدادمان هستیم لذا ما در قدم اول باید آثار باستانی خود را به ثبت برسانیم که در گذشته این کار انجام شده است اما هنوز آثار مهم و تاریخی و با ارزش دیگری وجود دارد که باید ثبت ملی و یا جهانی شوند.

عبدالملکی گفت: آثار تاریخی و فرهنگی هویت هر منطقه در شهرستان است بنابراین حفظ هویت تاریخی وظیفه همه مسئولان و افراد جامعه است و برای انتقال هویت تاریخی خود به نسل‌های آینده، راهی جز تلاش برای نگهداری و صیانت از آنها نداریم.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نهاوند نیز در مورد حفظ و نگهداری از تپه گیان بیان داشت: تپه گیان می تواند  یکی از مهم ترین و ارزشمند ترین مکان های جهانگردی و گردشگری نهاوند به شمار آید که برای توسعه و گسترش صنعت گردشگری از توانایی های قابل توجهی برخوردار است.

محسن جانجان گفت: تپه  گیان واقع در شهر گیان در دره خاوه قرار دارد وعبارت از تپه ای به طول 150وعرض 100متر که راس خرابه های آن امروزه حدود 10 متر بالاتر از سطح زمینهای اطراف است.

جانجان افزود: در سال 1931  پروفسور مان کریشمن وژرژ کنتنو به نمایندگی از طرف موزه لوور در تپه گیان اقدام به حفاری کردند که در عمق 19 متری از سطح تپه به خاک بکر رسیده ودر نتیجه پنج طبقه استقراری از تمدن قدیم نمایان شد و طبقه پنجم به ضخامت 10متر قدیمیترین طبقه استقراری آثار آن معرف دوران کالکولتیک و دوره مس و هزاره پنجم قبل ازمیلاداست.

متأسفانه در سالهای گذشته به این تپه تاریخی هیچ توجه و اهمیتی داده نشده است

وی ادامه داد: تپه گیان پتانسیل های فراوانی برای جذب گردشگر دارد اما متأسفانه در سالهای گذشته به این تپه تاریخی هیچ توجه و اهمیتی داده نشده است و فقط دور آن را حصار کشی کرده اند و از هر گونه زیرساخت و امکانات برای جذب توریست و گردشگر محروم است.

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی نهاوند با بیان اینکه در دنیای امروز، توریسم نقش مهمی در توسعه اقتصادی شهرها دارد، افزود: با به وجود آوردن امکانات رفاهی و تفریحی در نقاط گردشگری تاریخی و فرهنگی و طبیعی نهاوند و مناطق اطراف آن از می توان از مزایای اقتصادی صنعت گردشگری بهره برد.

با این تفاسیر آنچه مسلم است اولین راه مناسب و اولویت دارترین زیرساخت مورد نیاز در حوزه گردشگری مجموعه  تاریخی تپه گیان نهاوند که در سال 1310 به شماره 36 در فهرست آثار ملی ثبت شده جلوگیری و ممانعت از نابودی و تخریب بیشتر این تپه تاریخی و مهد تمدن غرب کشور است و قدم بعدی طرح ساماندهی و فراهم کردن زیر ساخت های لازم برای تبدیل تپه گیان به یک مرکز گردشگری و خارج کردن این مکان از بن بست انزوا و بی توجهی است.

پس باید برای دفاع و محافظت و نگهداری از آثار باستانی شهرستان نهاوند مخصوصا تپه گیان دست به کار شد گرچه دیر شده اما هنوز امیدی برای احیا و نگهداری تپه گیان بعنوان گنجینه تاریخی پنج  دوره تمدن بشریت باقی مانده است.